بر اساس اطلاعیه شرکت بورس اوراق بهادار تهران از روز ۲۷ مرداد ماه تغییراتی در زمان‌بندی انجام معاملات بازار سهام انجام خواهد گرفت. این تغییرات موقتی که از روز دوشنبه اعمال خواهد شد، به منظور بهبود عملکرد معاملات و کاهش فشار بر سامانه معاملاتی انجام می‌گیرد.
چرا بورس چنین تصمیمی گرفت؟
از ابتدای سال جاری تعداد معامله‌گران در حالی بیش از ۲ برابر شده است که زیرساخت‌های سامانه معاملاتی تغییر خاصی نکرده است و هسته معاملاتی ظرفیت این حجم بالای سفارش‌ها را ندارد. موضوعی که منجر به اختلال‌های پی‌درپی و کندی بی‌سابقه معاملات بورس شده است و اعتراض بسیاری از معامله‌گران را به همراه داشته است. این تاخیرها و اختلالات در روزهای پرنوسان زیان‌های سنگینی را به سهامداران تحمیل کرده است.
در همین راستا مدیریت عملیات بازار، در این مدت تصمیم گرفت تا معاملات برخی نمادهای پرتقاضا و به ویژه عرضه‌های اولیه را به بعد از ساعت معاملات عادی بورس موکول کند، موضوعی که اطلاعرسانی دیرهنگام آن موجب می‌شد تا حتی برخی از معامله‌گران زمان انجام معاملات این نمادها را ندانند و در واقع پیش‌گشایش آنها را از دست بدهند. از سوی دیگر قرار گرفتن برخی نمادهای خاص در فهرست نمادهای بعدازظهری هم محل اعتراض بسیاری از فعالان بازار بود چرا که این اقدام را موجب ایجاد رانت در این نمادها و خلاف معاملات عادلانه در بورس می‌دانستند.
البته با این تدبیر نیز مشکلات هسته برطرف نشد و با بیشتر شدن تعداد معاملات روزانه، برخی نمادهای پرتقاضای دیگر در طول جریان معاملات بارها متوقف شده و معاملات آنها با تاخیری حتی چندساعته انجام می‌شد. این توقف‌های پی‌درپی موجب شد تا سرانجام مدیریت عملیات بازار سهام تصمیم به یک اقدام جدی‌تر بگیرد و البته هر چند موقت کل معاملات بورس را به دو شیفت تقسیم کند.
زمان‌بندی معاملات به چه شکل است؟
بر اساس اطلاعیه شرکت بورس اوراق بهادار تهران، معاملات بورس در دو جلسه معاملاتی انجام خواهد شد که جلسه اول معاملاتی با پیش‌گشایشی ۱۵ دقیقه‌ای از ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه آغاز و زمان انجام معاملات نیز از ساعت ۸ و ۴۵ دقیقه تا ۱۱ و ۴۵ دقیقه خواهد بود. در این جلسه کلیه صنایع به غیر از صنعت فلزات اساسی، صنعت شرکت‌های چندرشته‌ای و صنعت فراورده‌های نفتی معامله خواهند شد. بنابراین صنایعی چون خودروسازی، بانکها، محصولات شیمیایی در جلسه اول معامله خواهند شد. نمادهایی چون خودرو و خساپا، وتجارت و وبصادر، وبانک و ثفارس و … همگی از ساعت ۸ و ۳۰ تا ۱۱ و ۴۵ دقیقه قابل معامله خواهند بود.
در جلسه معاملاتی دوم زمان پیش‌گشایش از ساعت ۱۲: ۰۰ الی ۱۲: ۱۵ و زمان انجام معاملات از ساعت ۱۲: ۱۵ الی ۱۵: ۱۵ است. در این جلسه صنایع فلزات اساسی، شرکت‌های چند رشته ای صنعتی و فرآورده‌های نفتی و همچنین کلیه صندوق‌های قابل معامله (ETF) معامله می‌شوند. نمادهایی نظیر شبندر و شپنا، شستا، فولاد و فملی و همچنین دارا یکم از پرتقاضاترین نمادهای جلسه معاملاتی دوم خواهند بود.
اگر چه همواره اعمال راهکارهای بنیادین و زیرساختی بهتر از گزینه‌های دم‌دستی و موقت است اما انجام دادن این تدابیر بهتر از انجام ندادنش است. بنابراین نکته مثبت دو زمانه شدن معاملات را می‌توان کاهش فشار بر سامانه معاملات، بهبود روند معاملات و در نهایت خلاص شدن از اختلالات و قطعی‌های پی‌درپی دانست. بنابراین این راهکار را می‌توان یک گزینه کوتاه‌مدت مناسب دانست تا در این مدت به فکر اصلاح زیرساختی بود، البته حتی در صورت کارساز بودن این تدبیر و بهبود روند معاملات نباید برای بلندمدت به آن دلخوش بود.
یکی از معایب بزرگی که دو زمانه‌شدن بورس می‌تواند در پی داشته باشد، فشار عرضه در دقایق پایانی معاملات گروه اول به منظور ایجاد نقدینگی برای حضور در شیفت دوم بازار است. در واقع این تصمیم مغایر با عادلانه بودن معاملات بورس است چرا که شرایط یکسانی برای تمام نمادهای معاملاتی ایجاد نمی‌کند. البته این موضوع می‌توانست با چرخشی شدن شیفت‌های معاملاتی کمی تعدیل پیدا کند. در واقع رانت موجود در بازار نیز به نوعی توزیع شده و بیشتر می‌شود چرا که دو بار فرصت ایجاد رانت را تولید می‌کند.
