انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آینده ایالات متحده که در رقابت‌های انتخاباتی مواضعی برخلاف دونالد ترامپ اتخاذ کرده بود، واکنش‌هایی را در میان مسئولان جمهوری اسلامی داشته و این تغییر را فرصتی برای آمریکا جهت تجدید نظر در سیاست‌هایش دانسته اند..
افق انلاین ، سه‌شنبه گذشته (۱۳ آبان) انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شد. انتخاباتی که دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی ایالات متحده از طرف حزب جمهوری‌خواه و جو بایدن معاون باراک اوباما (رئیس‌جمهور پیشین آمریکا) از سوی حزب دموکرات، رقبای اصلی آن بودند. بعد از کشمکش‌های چند روزه سرانجام روز شنبه (۱۷ آبان) رسانه‌های اصلی آمریکایی بایدن را به عنوان پیروز این انتخابات و رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده معرفی کردند. موضوعی که البته با اعتراض ترامپ مواجه شد و رئیس‌جمهور فعلی آمریکا زیر بار پذیرش نتیجه انتخابات نرفت و از شکایت حقوقی نسبت به نتایج اعلام شده سخن گفت.
در این میان باید دید جمهوری اسلامی ایران که با خروج آمریکا از برجام با تصمیم ترامپ، در سه سال گذشته تحت شدیدترین تحریم‌ها از سوی این کشور و البته متحدانش قرار داشته، حالا و با نزدیک شدن به پایان کار ترامپ و حضور بایدن در کاخ سفید در دو ماه آینده چه سیاستی را در قبال آمریکای بایدن در پیش خواهد گرفت. در چند روز گذشته مقامات ارشد ایرانی واکنش‌های مثبت و منفی متفاوتی را نسبت به اتفاقات اخیر آمریکا از خود نشان دادند.
حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با اشاره به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اظهار کرد: اینک فرصتی برای دولت آینده امریکا پیش آمده است که اشتباهات گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهانی، به مسیر پایبندی به تعهدات بین‌المللی، بازگردد.
وی با اشاره تلویحی به پایبندی ایران نسبت به تعهدات برجامی خود و خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام گفت: جمهوری اسلامی ایران، همواره به تعهدات خود درصورت رعایت مسئولانه از سوی همه اطراف تعهد، پایبند بوده و تعامل سازنده با جهان را راهبرد خود می‌داند. سیاست پرآسیب و نادرست دولت آمریکا در سه سال اخیر، نه تنها توسط مردم سراسر جهان تقبیح شد، بلکه در انتخابات اخیر از سوی مردم این کشور نیز با مخالفت روبرو شد.
این اظهارات روحانی به نوعی آمادگی ایران نسبت به بازگشت احتمالی آمریکا به برجام را نشان داد.
رئیس‌جمهور همچنین تصریح کرد: اینک زمان آن است که در سایه همکاری و هم‌افزایی ایران و همسایگان، شاهد ارتقاء امنیت و توسعه در منطقه باشیم و مسیر ثبات و رشد اقتصادی کشور، با قوت و سرعت هرچه بیشتر ، پیموده شود.
این صحبت‌های رئیس‌جمهور از سوی وزیر امور خارجه هم تکرار شد تا سیاست تعامل سازنده با همسایگان به عنوان یکی از اقدامات پساترامپ ایران در نظر گرفته شود.
محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان بامداد دوشنبه در توییتی که تقریبا با همین مضمون به زبان عربی هم منتشر شده بود، خطاب به همسایگان ایران نوشت: «پیامی صادقانه به همسایگانمان: ترامپ ۷۰ روز دیگر رفته است ، اما مابرای همیشه اینجا می‌مانیم. شرط بستن روی خارجی‌ها برای تأمین امنیت هرگز قمار خوبی نیست. دست خود را برای گفت‌وگو جهت حل اختلافات به سوی همسایگانمان پیش می‌آوریم. تنها با هم است که می‌توانیم آینده‌ای بهتر برای همه بسازیم.»
ظریف پیش از این هم در پی اعلام نتایج انتخابات آمریکا در پیامی به زبان انگلیسی در توییتر نوشت: «مردم آمریکا نظر خود را اعلام کردند. و اکنون دنیا نظاره‌گر است که آیا رهبران جدید، روش مخرب، ضدقانون و قلدرمابانه رژیم در حال رفتن را کنار خواهند گذاشت و چندجانبه‌گرایی، همکاری و احترام به قانون را برخواهند گزید و یا خیر. این اقدام و عمل است که بیش از همه چیز مهم است. سابقه ایران [روشن است]: عزتمداری، منافع ملی و دیپلماسی مسئولانه.»
ایسنا/اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور هم شنبه شب نسبت به انتخابات اخیر آمریکا واکنش نشان داد و در توییتر نوشت: «سرانجام با اعلام نتیجه انتخابات آمریکا، دوران ترامپ و تیم ماجراجو و جنگ‌طلب او به پایان رسید. نقض معاهده‌های بین‌المللی از محیط زیست تا تحریم‌های اقتصادی و ضدانسانی علیه ملت ایران و حمایت از تروریسم و نژادپرستی، شاکله سیاست‌های ترامپ بود. ملت ایران که با مقاومت در مقابل سیاست فشار حداکثری ترامپ ایستاد، رنج‌های ناشی از اخلال گسترده در معیشت خود، عدم دسترسی بیماران به دارو و ترور سردار سلیمانی عزیز را فراموش نخواهد کرد. امیدوارم شاهد تغییر سیاست‌های مخرب آمریکا و بازگشت به قانون و تعهدات بین‌المللی و احترام به ملت‌ها باشیم.»
مقامات ایرانی که گویا توییتر را به عنوان بستری مناسب برای اظهار نظر درباره انتخابات آمریکا در نظر گرفته‌اند از زمان انتخاب بایدن به عنوان رئیس‌جمهور چهل و ششم ایالات متحده، واکنش‌های خود را نسبت به این اتفاق در این شبکه اجتماعی به اشتراک گذاشتند. در همین زمینه محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور روز یکشنبه نوشت: «شکست ترامپ و استقبال مردم آمریکا و اکثر کشورهای جهان از این اتفاق، به این معناست که دوران یکجانبه‌گرایی، تندروی، تنش‌زایی، زیر پاگذاشتن تعهدات و تجاوز به حقوق ملت‌ها به سر آمده است. چهار سال سیاست خارجی زیان‌بار دولت ترامپ می‌تواند درس عبرتی باشد که سکانداران جدید کاخ سفید از این فرصت برای تغییر مسیر و اصلاح سیاست‌های غلط آمریکا استفاده کرده و با شرایط جدید نظام بین‌الملل همراه شوند.»
علی ربیعی سخنگوی دولت هم بدون نام بردن از بایدن و استفاه از عبارت “ساکن ژانویه کاخ سفید”، عنوان کرد: ـساکن ژانویه کاخ سفید، می‌تواند با تغییر سیاست، اقدام به ساختارشکنی علیه آن بافت و ساختی کند که ترامپ همزمان با جنگ با برجام، جنگ با معیشت و رفاه ایرانیان را هم به‌وجود آورد. امروز اما فشار حداکثری به پایان راه خود رسیده، برخلاف تصور ترامپ، ایران نه‌تنها فرو نپاشید.»
از طرفی علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به پایان کار ترامپ بدون آنکه نسبت به انتخاب بایدن واکنشی نشان دهد در توییتی نوشت: «پایان ترامپ، شگفتی نیست، حکم مقدر تاریخ است. بیشتر مردم آمریکا بر کارنامه سراسر ناکامی تفکری که قلدری و زورگویی را حلال مشکلات می‌دانست، مهر مردودی زدند. آیا دولت منتخب این درک را دارد که زیر قاب عکس او در کاخ سفید به جای عبارت چهل و پنجمین رئیس‌جمهور بنویسد: عبرت آیندگان».
حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور هم روز جمعه و پیش از قطعی شدن پیروزی بایدن در واکنش به انتشار مطلبی با عنوان “بایدن یا ترامپ؛ ایران راهی جز مذاکره با آمریکا دارد؟” که در یکی از رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه منتشر شده بود، نوشت: «اشتباه کرده‌اید؛ این آمریکا است که راهی جز بازگشت به میز مذاکره ندارد. حال که همه فهمیده‌اند راهبرد فشار حداکثری شکست خورده است و ایرانیان در برابر تحریم همه‌جانبه هم استقامت می‌کنند؛ ترامپ و بایدن هم به همان نتیجه‌ای می‌رسند که اوباما رسید. ایران بازیچه نیست، بازی‌گردان است.»
واکنش مقامات دولتی و نزدیکان به رئیس‌جمهور نشان داد که دولت روحانی آماده است در صورت بازگشت آمریکا به برجام با دولت جدید این کشور تعامل کند. از طرفی دستگاه دیپلماسی کشور این پیام را به کشورهای همسایه منتقل کرد که آماده است روابط سردی را که کارشکنی‌های ترامپ یکی از عوامل آن بود، به همکاری و هم‌افزایی با همسایگان تبدیل کند تا شاید تنش موجود در منطقه کمتر شود.
اما از سوی دیگر روسای سایر قوا و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام واکنش چندان مثبتی نسبت به انتخاب بایدن و رفتن ترامپ نشان ندادند.
روز یکشنبه ۱۸ آبان محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در توییتی تقریبا مبهم با هشتگ‌های فرعون، ترامپ و افول آمریکا، با اشاره به آیه‌ای از سوره نازعات که سرکشی و سرنوشت فرعون در آن بیان شده است به نوعی ترامپ را فرعون زمانه دانست و نسبت به انتخاب نشدن او واکنش نشان داد. قالیباف همچنین در صفحه توییتر خود ویدئویی از سخنرانی سیدحسن نصرالله را منتشر کرد که دبیر کل حزب‌الله لبنان در آن می‌گوید: «ترامپ و دولت ترامپ می‌فهمند واقعا منطقه را باخته‌اند و انتخابات را خواهند باخت. اگر این هدف محقق شود که ان‌شاءالله خواهد شد آزادسازی قدس در تیررس قرار خواهد گرفت. وقتی آمریکا از منطقه خارج شد این صهیونیست‌ها نیز چمدان‌هایشان را جمع می‌کنند و می‌روند و شاید نیاز به جنگ با اسرائیل هم نداشته باشیم.»
از طرفی سید ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضاییه، روز دوشنبه در جلسه شورای عالی قوه قضاییه، در واکنش به انتخابات اخیر آمریکا اظهار کرد: این بر خلاف عقلانیت در حکمرانی است که برنامه ملی خود را در گرو آمد و رفت افراد در خارج از کشور بگذاریم. صیانت از حقوق ملت، منابع ملی و رفاه ملی در گرو توانمندی ملی است.
رئیسی همچنین گفت: درست است که تروریستی که دستش به خون قهرمان ملی ما آلوده بود امروز از کاخ نمرودی خود بیرون انداخته شده است، اما جمهوری اسلامی از عزم خود در اجرای عدالت نسبت به عوامل ترور حاج قاسم و تروریست‌های اقتصادی که در قالب تحریم علیه ملت ایران مرتکب جنایت شدند عقب نشینی نمی‌کند.
محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام هم روز یکشنبه در یادداشتی در اینستاگرام نوشت: «خوشبینی دولت‌های گذشته نسبت به امریکا و اروپا، بارها به ملت ایران آسیب زده است. سریال ۴۰ ساله سیاست “تحریم و برداشتن تحریم” از سوی دولت‌های آمریکا و خوش‌خیالی برخی از دولتمردان ایران طی ۴۰ سال گذشته فرصت‌های اقتصاد ملی ما را از بین برده است. دولتی در آمریکا آمده ایران را تحریم کرده و دولت دیگری می‌آید و آن را در کاغذ برمی‌دارد.»
رضایی ادامه داد: «سریال کاغذی و قهرمان‌بازی عده‌ای در ایران و آمریکا با شکست برجام کاملا آشکار شده است. بنابراین از سویی رئیس‌جمهور جدید آمریکا باید در اولین فرصت کلیه تحریم‌ها را بردارد، از ملت ایران به خاطر اقدامات گذشته عذرخواهی کند، خسارات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها که به ملت ایران وارد شده را جبران کند و از سوی دیگر نباید منتظر برداشتن تحریم‌ها بمانیم بلکه با استفاده از توانایی‌های خود و قوی شدن در اقتصاد، فرهنگ و تقویت امنیت در داخل و جبهه مقاومت در منطقه از دیوار نیمه‌ویران آمریکا که در مقابل ملت ایران قرار دارد، بپریم.»
در این میان تعدادی از نمایندگان مجلس و فعالان سیاسی هم واکنش‌های مثبت و منفی مختلفی نسبت به انتخابات آمریکا از خود نشان دادند که استفاده ایران از ظرفیتی که ممکن است با آمدن بایدن ایجاد شود و یا تفاوت قائل نشدن میان ترامپ و بایدن از این دست واکنش‌هاست.
با این وجود سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه صبح دوشنبه در نشست خبری خود با رسانه‌های داخلی و خارجی، در پاسخ به سوالی در ارتباط با “موضع‌گیری‌های بعضی از افراد در داخل کشور در ارتباط با انتخابات آمریکا و برخی از پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌هایی که در این زمینه مطرح شده است”، گفت: مواضع جمهوری اسلامی ایران از سوی سیاست خارجی توسط رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و سخنگوی وزارت خارجه اعلام می‌شود. البته ما در کشور در یک فضایی قرار داریم که فضای رایزنی و گفت‌وگوست و فضای تک‌گفت‌وگویی نیست و افراد نظرات خود را مطرح می‌کنند. به دوستان در داخل کشور هم عرض می‌کنم باید اجازه دهیم که مسیر حرفه‌ای کار جلو برود البته نه فقط در این حوزه بلکه در دیگر حوزه‌های سیاست خارجی نیز همین‌طور است.
وی همچنین بیان کرد: ما در مورد آمریکا واقع‌نگر هستیم، به اقدامات آمریکا توجه می‌کنیم؛ در چارچوب آنچه که وجود دارد که منظورمان قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام است. ما باید ببینیم که آمریکایی‌ها در عمل چه می‌کنند و در این زمینه به حرف، تحلیل و پیام توجهی نداریم بلکه اقدامات را ملاک قرار می‌دهیم. اگر فضای جدیدی وجود داشته باشد در چارچوب آنچه که وجود دارد تصمیم‌گیری می‌کنیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه دولت آمریکا طی سال‌ها با اقدامات خود به اعتماد جامعه جهانی به خود ضربه زده است، گفت: از دیگر سو باید توجه داشت که بسیاری از ورشکستگان که در طول این سال‌ها پروژه فشار حداکثری علیه ایران را دنبال می‌کردند به دنبال این هستند که پوست‌اندازی کنند و تلاش دارند که این موضوع را در مسیر جدید پیگیری کنند
