آنچه در برنامه «زاویه» صداوسیما رخ داد، جای هیچ دفاعی برای «رسانه ملی» باقی نمی‌گذارد. توهین، تخریب و هجمه به دولت راه و روشی است که صداوسیما هر بار دولتی با رویکرد‌های اصلاح‌طلبانه یا نگاهی مصلحانه نسبت به حاکمیت یا به بیانی دیگر دولتی غیرمحافظه‌کار بر سر کار می‌آید، پیش می‌گیرد. طی ۷ سال و اندی که از عمر دولت تدبیر و امید می‌گذرد هم در این خط‌مشی نه تنها تغییری ایجاد نشده، بلکه تعدیلی نیز صورت نگرفته است و آن‌طور که به نظر می‌آید هر چه به انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم، فضای علیه دولت تندتر هم می‌شود. این‌بار اما اتفاقاتی که یکی، دو هفته گذشته رابطه میان دولت و صداوسیما را بیش از پیش مخدوش کرد منجر به حذف رییس صداوسیما از میان اعضای شرکت‌کننده در جلسات هیات دولت شد. این حذف را شاید بتوان پایان عمر تحمل دولت در مواجهه با هزار و یک اتفاق مشابه اتفاقی که در برنامه «زاویه» رخ داد، تلقی کرد اما این پرسش را هم می‌توان مطرح کرد که خروجی و عایدی این تصمیم چه خواهد بود؟ آیا تصمیم به حذف رییس صداوسیما به تغییر رویکرد آنها منجر خواهد شد یا فضای علیه دولت را تشدید خواهد کرد؟ تصمیمی که به نظر می‌رسد نفع و ضرر آن چندان که باید سنجیده نشده است.
کمی مسامحه
چهارشنبه‌ای که گذشت مطابق معمول هر هفته، نشست هیات دولت برگزار شد. مرسوم است که پس از پایان نشست برخی از معاونان و وزرا از حیاط پاستور عبور می‌کنند، گاهی در جمع خبرنگاران می‌ایستند و به سوالات‌شان پاسخ می‌دهند و گاهی هم تنها از مقابل دوربین عکاسان عبور می‌کنند و می‌روند. رییس سازمان صداوسیما که همواره در نشست‌های پایان هفته دولت شرکت می‌کند از آن دست مقاماتی است که تقریبا هرگز برای پاسخ‌دهی در جمع خبرنگاران دولت حاضر نمی‌شود، مشی که از ابتدای ریاست در مقابل همه رسانه‌ها به جز رسانه‌های اقماری سازمان عریض و طویل صداوسیما پیش گرفته و البته در این زمینه تفاوت چندانی با سایر روسای این سازمان نیز ندارد. علی علی‌عسگری اگر از مقابل خبرنگاران عبور کند، تنها دستی برای آنها بلند کرده و از حیاط پاستور به سمت محل استقرار اتومبیل‌ها و حضور محافظان و راننده‌ها رفته و در نهایت از رییس ساختمان شیشه‌ای جام‌جم تنها فریم عکسی برای رسانه‌ها باقی می‌ماند. چهارشنبه هفته گذشته و در خلال همه حواشی ایجاد شده در رابطه میان دولت و صداوسیما خبر از علی علی‌عسگری نشد.
همان روز رسانه‌ها گزارش کردند که برای رییس صداوسیما دعوتنامه‌ای ارسال نشده است. عجیب آنکه محمود واعظی، رییس دفتر رییس‌جمهوری که به دلیل سمت اجرایی‌اش احتمالا بیش از سایر اعضای هیات دولت با دبیر و دبیرخانه دولت در ارتباط است، همان روز در حاشیه جلسه هیات دولت از عدم حضور و دعوت رییس صداوسیما ابراز بی‌اطلاعی کرد. او تنها به گفتن این بسنده کرد که علی‌عسگری را در نشست دولت ندیده است.
البته عدم حضور علی‌عسگری و دعوت نشدن او قابل پیش‌بینی بود. هفتم بهمن یعنی یک روز قبل از برگزاری نشست پایان هفته دولت، حسین سیمایی صراف، دبیر هیات دولت در گفت‌وگو با «فارس» در مورد اینکه «آیا علی‌عسگری برای جلسات هیات دولت مثل روز چهارشنبه این هفته دعوت شده‌اند یا خیر گفت: ما هنوز دعوتنامه‌های چهارشنبه را ارسال نکرده‌ایم. البته برای روز یکشنبه ایشان را دعوت نکردیم. آقای علی‌عسگری در جلسه شورای معاونین‌شان به این توهین واکنش نشان داد اما در مورد انتشار واکنشش گفتند خبر را به فضای مجازی می‌فرستیم. این در حالی است که توهین در تلویزیون پخش شده است، من به آقای علی‌عسگری گفتم که چرا از طریق رسانه خودتان خبر را منتشر نمی‌کنید، ایشان گفت می‌خواهم این موضوع را کنترل کنم تا این صحنه کمتر انتشار پیدا کند، من به ایشان گفتم آقای علی‌عسگری این موضوع به اندازه کافی انتشار پیدا کرده است شما می‌توانید از طریق زیرنویس شبکه خبر یا بخش خبری این موضوع را تقبیح کنید اما این کار را نکردند به خاطر همین است که می‌گوییم واکنش نشان داده شده نه به‌موقع بود نه به اندازه بود.»
یکشنبه هفته گذشته وزرا اعلام کرده بودند به دلیل توهینی که در صداوسیما صورت گرفته در صورتی که علی علی‌عسگری به جلسه دعوت شود، حاضر به شرکت در نشست نیستند. آنها خواستار عذرخواهی رییس صداوسیما شده بودند. البته رییس صداوسیما از رییس‌جمهوری عذرخواهی کرد و در جلسه معاونان و مدیران سیما با اشاره به اظهارات مهمان برنامه «زاویه» که حاشیه‌ساز شده بود، گفت: «این اظهارات باعث تکدر خاطر بینندگان فهیم شبکه چهار سیما و خدمتگزاران دلسوز نظام شد و اینجانب با ابراز تاسف، از مخاطبان فرهیخته رسانه ملی و ریاست محترم جمهوری به نوبه خود عذرخواهی می‌کنم.» این رفتار دست‌کم از سال ۹۵ به این سو که مسوولیت ریاست بر سازمان صداوسیما را برعهده دارد بی‌سابقه بوده است و به همین دلیل انتظار نمی‌رفت با وجود عذرخواهی رییس صداوسیما، باز هم از او برای حضور در جلسه هیات دولت دعوت به عمل نیاید. موضوعی که شاید می‌شد با اندکی مسامحه مطابق معمول حل و فصل شود.
اندک فرصت تعامل
قریب به یک سال اول دولت حسن روحانی همزمان با ریاست عزت‌الله ضرغامی بود. ضرغامی اگرچه این روزها اظهارات متفاوتش به نسبت دوران ریاست توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند و پیش از شیوع کرونا صبحانه‌های سیاسی‌اش با چپ و راست نیز نقل محافل مطبوعاتی و سیاسی بود، سازمان در دوران ریاستش لحظه‌ای از حمله دولت فروگذار نکرد. پس از آن دوره‌ای کوتاه محمد سرافراز بر مسند ریاست نشست. برخی کارشناسان و کنشگران معتقد بودند که حضور سرافراز می‌تواند تغییری در رویکرد این سازمان ایجاد کند که البته ریاستش دیری نپایید و علی علی‌عسگری بر جای او نشست تا دوران ریاستش مقارن با اواخر دولت یازدهم تا دولت دوازدهم باشد. رویکرد صداوسیما نسبت به دولت در دوران ریاست علی‌عسگری نیز همچنان مغرضانه بود و برنامه «زاویه» نه اولین برنامه‌ای است که در آن توهین و تحقیر دولت و مقامات دولتی اتفاق می‌افتد و نه می‌توان گفت با وجود تذکرها و عذرخواهی آخرین بار خواهد بود. با این حال نمی‌توان حذف علی‌عسگری از نشست‌های دولت آن هم در ۶ ماهه پایانی عمر دولت دوازدهم اقدامی هوشمندانه باشد. ۷ سال و اندی از عمر دولت می‌گذرد و در تمام این سال‌ها به طرق مختلف با رویکرد غرض‌ورزانه و جناحی رسانه ملی مواجه بوده، بنابراین حذف رییس رسانه ملی در ۶ ماهه پایانی نه تنها کمکی به رابطه دولت و صداوسیما نخواهد کرد بلکه شکاف‌های موجود را تعمیق و فضای سیاسی و اجرایی میان آنها سخت‌تر خواهد کرد. همچنین «حذف» یکی از اعضای شرکت‌کننده در هیات دولت تنها برای اهرمی برای فشار بیشتر به رییس‌جمهوری و وزرا از سوی رسانه‌های مخالف و در راس آن صداوسیما خواهد بود و یک امتیاز منفی که احتمالا در پایان کار دولت بسیار بزرگ‌نمایی خواهد شد. علاوه بر این فرصت اندک تعامل موجود با این سازمان هم از دو طرف دعوا دریغ می‌شود، چرا که نشست‌های هیات دولت برای همین تعامل‌ها و مراوده‌هاست و به همین دلیل و برای تسهیل امور، برخی اعضای خارج از کابینه نیز به این نشست دعوت می‌شوند.
«حق حضور» در آیین‌نامه
علاوه بر مسائل مذکور، با نگاهی به آیین‌نامه می‌توان گفت که حذف رییس صداوسیما از نشست‌های روز چهارشنبه چندان هم شدنی به نظر نمی‌رسد. براساس آیین‌نامه داخلی هیات دولت که متن آن در پایگاه ملی اطلاع‌رسانی قوانین و مقررات کشور زیرمجموعه معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری «جلسه هیات دولت با حضور دو‌سوم اعضای صاحب رای هیات دولت رسمیت می‌یابد و تصمیمات با اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.» اگرچه رییس سازمان صداوسیما نه عضو کابینه به حساب می‌آید و نه حق رای دارد اما براساس ماده ۲ همین آیین‌نامه که یک‌بار سال ۷۹ و بار دیگر در سال ۸۸ اصلاح شده است «رییس‌جمهور، معاون اول رییس‌جمهور، وزرا، معاون امور حقوقی رییس‌جمهور، معاون امور مجلس رییس‌جمهور، معاون اجرایی رییس‌جمهور، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، رییس سازمان صدا و سیما، رییس کل بانک مرکزی و دبیر هیات دولت» حق حضور دایم در هیات دولت دارند و شرکت اشخاص دیگر منوط به موافقت رییس جلسه است. بنابراین دولت نمی‌تواند «حق حضور» را از رییس صداوسیما سلب کند اما به هر حال عدم ارسال دعوتنامه به حضور نیافتن رییس سازمان منجر شده است. مشابه این اتفاق یک بار دیگر در خرداد امسال برای پیروز حناچی، شهردار تهران نیز رخ داد. براساس قانون و مطابق آیین‌نامه حضور شهردار تهران در جلسات هیات دولت الزامی نیست اما می‌تواند شهردار پایتخت را به عنوان میهمان دعوت کند. پس از اتفاقاتی که برای یکی از املاک نهاد ریاست‌جمهوری در محله جماران رخ داد و شهرداری تهران به دلیل عدم رعایت قانون مجبور به تخریب بخشی از بنای ساخته شده کرد، حناچی بی‌سر و صدا از فهرست میهمانان دولت خط خورد. پس از رسانه‌ای شدن هم برخی اعضای دولت از جمله محمود واعظی تاکید کردند که حضور شهردار تهران در جلسات دولت ابتکار عملی بوده که انجام می‌شد و الزامی نیست. بنابراین به راحتی شهردار اصلاح‌طلب تهران از جلسات هیات دولت حذف شد که البته در مورد حناچی اتفاق غیرقانونی و خلاف آیین‌نامه رخ نداد اما مساله آن بود که حضور شهردار برای بالا بردن سطح تعامل میان دولت و شهرداری پایتخت بود و پس از سال‌ها دعوت نشدن شهردار تهران به جلسات هیات دولت تحت ریاست محمود احمدی‌نژاد، نقطه عطف و گامی مثبت تلقی می‌شد که پایان خوشی در دولت دوازدهم نداشت.
منبع: روزنامه اعتماد
