جنبش دانشجویی، چند سالی است که در هاله ای از بی تفاوتی و یا ناامیدی نسبت به آینده قرار گرفته است؛ در روزهایی که نقش مطالبه‌گری دانشجویان، بیش از پیش حیاتی است اما به نظر می رسد آنچه بر جنبش دانشجویی حاکم شده، ناامیدی روزافزون است تا جایی که پیشروبودن دانشجویان نسبت به سال های گذشته، در همه عرصه ها به ویژه عرصه سیاسی و مطالبه گری سیاسی کمرنگ شده است.

غلامرضا ظریفیان استاد دانشگاه در این ارتباط بر این باور است که جنبش دانشجویی در کشور به دلایل عدیده، در حال تعلیق قرار گرفته است.  او زمان آغاز این تعلیق را، دوره احمدی نژاد می داند و می گوید جنبش دانشجویی به ویژه در عرصه سیاسی در دوره آقای احمدی نژاد به شدت آسیب دید.

مراسم ۱۶ آذر بیشتر نمادین و تبلیغاتی شده است

غلامرضا ظریفیان، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که مراسم ۱۶ آذر امسال(روز دانشجو) با حضور ابراهیم رییسی چه تفاوتی با سالهای گذشته به ویژه دوران سید محمد خاتمی، احمدی نژاد و روحانی داشت؟ به خبرگزاری خبرآنلاین گفت: واقعیت این است که جنبش دانشجویی به دلایل عدیده‌ای، در تعلیق قرار گرفته است. در حال حاضر بخشی از مراسماتی هم که در این زمینه برگزار می شود بیشتر مراسمات رسمی و بخشی هم نمادین و تبلیغاتی است. به بیان دیگر آن شور و شادی گذشته را ندارد.

طی ۱۵ سال اخیر با جنبش دانشجویی تعلیق شده مواجه شده ایم

او افزود: بنابراین جنبش دانشجویی ما قبل از پیروزی انقلاب، به دلایل خاص خودش و بعد از انقلاب به ویژه پس از دوران جنگ، یک هویت فعال، گسترده و تاثیرگذار هم در عرصه سیاسی و هم در عرصه فرهنگ کشور داشته است. حداقل در ۱۵ سال اخیر، ما با یک نوع فعالیت جنبش دانشجویی در حالت تعلیق مواجه شده ایم یعنی می‌توان گفت ما با پدیده جنبش دانشجویی مواجه نیستیم بلکه یک سری تک صداهایی است که در بدنه دانشجویی چه به صورت عدالتخواهانه، چه به صورت آزادی خواهانه وجود دارد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: البته عوامل عدیده ای برای این وضعیت وجود دارد. نخست اینکه جنبش دانشجویی با بحران گفتمان روبرو است دوم اینکه با هزینه های سنگین مواجه شده، بدین گونه که برای انجام تعهدات اجتماعی اش هزینه های سنگینی را پرداخت کرده است. سوم اینکه با گسترش فناوری های نوین و دنیای مجازی، صداهای متکثری در جهان و جامعه ما شکل گرفت که این صداهای متکثر، تا حدودی، جامعه را از لحاظ اطلاعات و موضعگیری و نقشی که جنبش دانشجویی در دفاع از عدالت و آزادی داشت، اقناع می کرد. در حال حاضر این نقش در این دنیای دیجیتال متکثر شد.

آسیب جدی کرونا به فعالیت‌های دانشجویی 

او به تاثیر کرونا اشاره کرد و تصریح کرد: بیماری کرونا هم در فعالیت های دانشجویی تاثیر گذاشت و حتی عدم حضور دانشجو در دانشگاه به همان میزان کم فعالیت های دانشجویی آسیب وارد کرد و به بیان دیگر همین میزان کم فعالیت دانشجویی، خودش را آماده نکرد که از این فضای مجازی استفاده کند در عین حال عرصه سیاست نیز به سمتی حرکت کرد که از فعالیت خودجوش دانشجویی به گونه‌ای تلقی امنیتی کرد. همه اینها دست به دست یکدیگر داد و در این یکی، دو سال اخیر و یا حتی چند سال اخیر، حتی ما آن فعالیت های موردی را در دانشگاه‌ها بسیار کم دیدیم.

وضعیت جنبش دانشجویی نگران کننده است

ظریفیان اضافه کرد: یک نمونه آن را در دانشگاه شریف شاهد بودیم. در واقع از این نمی توان این گونه تلقی کرد که ما با جریان و یا جنبش دانشجویی فعال روبرو هستیم. از نگاه بنده جنبش دانشجویی به دلایلی که اشاره کردم و درباره هر کدام نیز می توان مفصل سخن گفت، در تعلیق قرار گرفته است. حتی این تک صداها گرچه ارزشمند است و دانشجو صدای دفاع از هویت ملی، هویت دینی، آزادی خواهی،توزیع عادلانه ثروت و قدرت و توزیع عادلانه کرامت است اما نمی توان این تک صداها را یک جنبش تلقی کرد. عوامل زیادی موجب تعلیق جنبش دانشجویی شده که بسیار نگران کننده است. جامعه ای که از خودش واکنش نشان می دهد و نسبت به سرنوشت خودش حساس است (حتی ممکن است در جایی هم اشتباه کند) امیدوارکننده تر از جامعه ای است که در درون خودش فرو رفته است و امیدی به فعالیت ندارد و به دلایل مختلف از عرصه سیاست، به حاشیه رانده می شود و یا راه دیگری یعنی رفتن از کشور را در پیش می گیرد این ها نشانه های نگران کننده ای است که به نظر می رسد برای آن باید تدبیر کرد و تدبیر آن با شعار و حرفهای تبلیغاتی و اقدامات روبنایی صورت نمی‌گیرد.

جنبش دانشجویی در دوره احمدی‌نژاد به شدت آسیب دید

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که جنبش دانشجویی از دولت های گذشته تا امروز تا چه حد دچار تغییر شده است؟ به ویژه از دوره دولت آقای خاتمی، احمدی نژاد و روحانی، تشریح کرد: من معتقدم که در دوره آقای خاتمی، جنبش دانشجویی نسبتا فعالی داشتیم. در دوره آقای احمدی نژاد، بخشی عظیمی از این جنبش آسیب دید و به بیان دیگر زمینه های تعلیق جنبش دانشجویی به ویژه در عرصه سیاسی در دوره آقای احمدی نژادآغاز و به شدت آسیب دید. هر چند جامعه دانشجویی و دانشگاهی، نقش موثری را در روی کار آمدن دولت آقای روحانی هم در دوره اول و هم در دوره دوم ایفا کرد اما به دلیل اینکه در اولویت‌های آقای روحانی، بحث دانشگاهی نبود هر چند آقای روحانی در فضای دانشگاهی شرکت کرد اما در مورد فضای دانشگاهی و آن فضایی که بر فعالیت های سیاسی و فرهنگی دانشگاهی حاکم بود به شدت کاهنده شد.

او به مراسم ۱۶ آذر امسال اشاره کرد و عنوان کرد: در شرایط کنونی هم به نظر می رسد بیشتر شکل تبلیغاتی دارد تا شکل واقعی. بنابراین در این فضای تبلیغاتی هم، تک صداهایی در درون آنها مطرح می شود.

اراده ای برای تقویت جنبش دانشجویی در دوره رییسی نیست

این فعال سیاسی اصلاح طلب در پاسخ به این سوال که آیا در این دوره، اراده ای برای تقویت جنبش دانشجویی وجود ندارد؟ بیان کرد: به نظر نمی رسد اراده ای وجود داشته باشد اما نیاز به کار جدی و اساسی تری دارد به عبارت دیگر به بازیگران خاص نیاز دارد تا سرمایه اجتماعی مجددا احیا شود. در نتیجه الان اراده ای نیست و بیشتر شکل تبلیغاتی دارد تا رجوع حقیقی به دانشگاه. در واقع دانشگاهی، مدنظر است که عمدتا به علم و دانش صرف، آن هم از نگاه بالا به پایین بپردازد نه نگاه دانشگاهی که از نظر اداره خودش استقلال دارد  و می تواند نقش خود را به عنوان موتور حرکت به سمت توسعه کشور ایفا کند.