به گزارش افق نیوز ، تلاش در جهت امنیت غذایی، قطع وابستگی به بیگانگان در تأمین غذا و خودکفایی در تولید بخش زیادی از محصولات اساسی و استراتژیک کشاورزی را می‌توان از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران دانست.
بررسی حوزه کشاورزی در سال‌های پیش از انقلاب نشان می‌دهد که به دلیل برخی برنامه‌ریزی‌های نادرست، این بخش رو به زوال بوده و بسیاری از محصولات استراتژیک مورد نیاز از طریق منابع وارداتی تأمین شده است و بنابر آمار موجود در بخش کشاورزی، تولید محصولات از ۲۹ درصد تولید ناخالص ملی در سال ۳۹، به ۹ درصد در سال ۵۶ کاهش یافت.
در سال ۱۳۵۳، مجموع تولید محصولات کشاورزی ۱۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده است، در حالی که اکنون تولید محصولات مختلف کشاورزی به ۱۲۰ میلیون تن در سال می‌رسد. در سال ۱۳۵۶، سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی ۱٫۲۹ درصد بود که هم اکنون به ۱۵ درصد ارتقا یافته است که این امر توجه به تولید داخل را نشان می‌دهد.
گزارش فائو حاکی است: تولید غلات در ایران در سال ۱۹۷۸ حدود ۸ میلیون و ۴۷۴ هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از ۲۲ میلیون و ۸۰۹ هزار تن رسیده است. بر اساس این گزارش، تولید غلات در ایران طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با افزایش بیش از ۱۴ میلیون تنی و رشد ۱۶۹ درصدی مواجه شده است. سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی اذعان می‌کند که ایران با تولید ۲۳ میلیون تُنی، نهمین تولیدکننده بزرگ غلات در قاره آسیا است.
خوشبختانه طبق آمار، میزان امنیت غذایی بعد از انقلاب اسلامی تا ۹۰ درصد افزایش یافته است و این در حالی است که قبل از انقلاب اسلامی، کشور در تأمین محصولات اساسی مثل گندم و گوشت وابسته بود.
طی دو سال گذشته که شاهد شیوع گسترده ویروس کرونا در دنیا و تأثیرگذاری شدید آن بر اقتصاد کشورهای جهان بودیم، حتی برخی کشورهای توسعه یافته هم دچار کمبود و بعضاً قحطی مواد غذایی و افزایش شدید قیمت‌ها بودند به گونه‌ای که شاهد خالی شدن خیلی از فروشگاه‌های بزرگ از مواد غذایی در این کشورها و صف‌های طولانی برای تأمین مواد غذایی بودیم، ولی در جمهوری اسلامی ایران هر چند افزایش قیمت‌هایی را شاهد بودیم، به لحاظ کمبود مواد غذایی در مقایسه با دیگر کشورها کمترین مشکل را داشتیم.
سؤالی که اینجا مطرح می‌شود، این است که اقتصاد ایران که طی سال‌های گذشته تحث تأثیر شدیدترین تحریم‌ها بوده و برخی تصمیمات غلط و ناکارآمدی‌ها هم در دولت‌های مختلف بر عملکرد آن تأثیرگذار بوده، چطور در حوزه امنیت غذایی و تولید محصولات اساسی کشاورزی تا حد زیادی موفق عمل کرده و کشور دچار کمبود مواد غذایی نشده است؟
پاسخ به این سؤال را باید در راهبری‌های هدفمند و هدایت‌گونه حضرت امام خمینی(ره) در دهه اول انقلاب و مقام معظم رهبری در سه دهه اخیر به ویژه در حوزه اقتصاد جستجو کرد، آنجایی که تأکید بر خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی و امنیت غذایی جزو یکی از راهبردی‌ترین سیاست‌های کلی حوزه اقتصاد از سوی ایشان بوده است.
تسنیم/جمهوری اسلامی ایران بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر که اقتصادشان شرایط عادی و طبیعی خود را داشته است، طی ۴ دهه اخیر با شدیدترین تحریم‌های دشمنان مواجه بوده. بر همین اساس، مقام معظم رهبری طی سال‌های متمادی گذشته بر قوی شدن اقتصاد برای مقابله با تکانه‌های خارجی به ویژه تحریم تأکید می‌کردند که یکی از مهمترین شاخص‌های قوی کردن اقتصاد، خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی و امنیت غذایی است.
جالب است که هر موقع امام خامنه‌ای در یک سخنرانی در خصوص ضرورت خودکفایی به ویژه در حوزه تولید محصولات اساسی کشاورزی صحبت می‌کنند، یک هجمه هدفمند به ویژه از سمت رسانه‌های خارجی و معاند شروع می‌شود که بر درستی این سیاست صحه می‌گذارد.
در ادامه، مهمترین بیانات مقام معظم رهبری درباره اهمیت و ضرورت خودکفایی در محصولات استراتژیک کشاورزی طی سه دهه اخیر را بازخوانی می‌کنیم.
** پایه اول خودکفایی، خودکفایی در غذاست
اگر بخواهیم کشورمان به‌‌طور نسبی به استغنا و خودکفایی و بی‌نیازی از دیگران نایل شود، باید در روستاها سرمایه‌‌گذاری کنیم و زحمت بکشیم. پایه‌ی اول خودکفایی، خودکفایی در امور تغذیه‌ی مردم است. اینکه می‌گوییم خودکفایی نسبی، به خاطر آن است که یک کشور نمی‌تواند به طور کامل از دیگر کشورهای جهان بی‌نیاز باشد. تبادل میان ملتها و کشورها، امری عادی و معمولی تلقی می‌شود. عمده این است که یک کشور بتواند روی پای خود بایستد و اساس زندگی خود را تأمین کند. (بیانات مورخه ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ در مراسم بیعت اصناف و روستاییان)
** وابستگی به مواد غذایی باید به صفر برسد
کشاورزان و روستاییان، کار خود را که اصلی‌ترین پایه‌ی خودکفایی کشور است ـ یعنی تهیه و تأمین موادغذایی ـ قدر دانسته، افزایش محصول و بهبود کیفیت آن را هدف خود قرار دهند و وابستگی کشور به مواد غذایی وارداتی را به صفر برسانند. (پیام مقام معظم رهبری، مورخه ۲۳ تیر ۱۳۶۸)
** خودکفایی در گرو ایستادگی و فداکاری است
زندگی راحت و مرفه، رفع مشکلات، رسیدن به خودکفایی، مشتعل شدن صنعت و کشاورزی و کار و ابتکار و خلاقیت در سرتاسر کشور، زنده شدن زمینهای مرده، زنده شدن استعدادهای مرده، زنده شدن منابع و معادن مرده و خرج شدن آنها در راه توسعه و زندگی خوب برای مردم، در گرو همان ایستادگی و همان فداکاری است. (بیانات مورخه ۴ مهر ۱۳۶۹)
** بزرگترین گناه پهلوی، وابسته کردن غذای کشور به بیگانگان بود
یکی از بزرگترین جرائم و گناهان رژیم محمّد رضا پهلوی، عبارت بود از اینکه کشور را از لحاظ فنّی، صنعتی و اقتصادی، وابسته نگهداشت و وابسته‌تر کرد. سرنوشت یک کشور را در نانش، در گندمش، در سیلوی گندمش، در وسیله‌ی آرد کردن گندمش، در مواد غذاییش و در همه‌چیزش، به خارج وابسته کرد! شما از این مواد غذایی و نان بگیرید، تا سایر چیزها، ایران به خارج از مرزها وابسته شد؛ به طوری که اگر یک وقت دشمنان اراده کنند، بتوانند این ملت را از همه چیز محروم کنند. کسی که این‌طور کشوری درست کند و اداره نماید و به اینجا برساند، خیانتی مرتکب شده است که هیچ خیانت دیگری جز آنکه در همین سطح باشد، با آن قابل مقایسه نیست. (بیانات مورخه ۹ اردیبهشت ۱۳۷۷)
** نابودی خودکفایی کشاورزی؛ بزرگترین خیانت رژیم پهلوی
همین وزیره‌ی امریکایی در همین سخنانش هم از رژیم شاه، تبلیغ و تعریفِ دروغ کرده است. میگوید رژیم شاه دیکتاتور و بد بود؛ منتها اقتصاد ایران را شکوفا کرد! این بزرگترین و خنده‌آورترین دروغی است که یک وزیر خارجه میتواند در شرایط فعلی بر زبان جاری کند! آیا اقتصاد ایران را آنها شکوفا کردند؟! این نکته را مخصوصاً جوانان بدانند کسانی که در آن زمان بوده‌اند، وقایع را از نزدیک لمس کرده‌اند در ایران قبل از انقلاب، نه فقط از لحاظ اقتصاد زمان پهلوی، بلکه از لحاظ حتی پایه‌های اقتصادی که تا سالها بعد هم اثرش باقی ماند بزرگترین خیانت را رژیم پهلوی به اقتصاد ایران کرده است! ایران را به انبار کالاهای وارداتىِ کم ارزش و بیفایده‌ی غربی تبدیل کردند؛ ابزارهای بنجل و چیزهای زیادی و غیر لازم را با پولهای کلان خریدند! کشاورزی این کشور را که یک روز به‌کلّی خودکفا بود، به‌کلّی نابود کردند؛ به‌طوریکه بعد از گذشت سالها هنوز هم که هنوز است، کشاورزی ما به حال اوّل برنگشته است، چون سیل مهاجرتهایی که با تشویق آنها به سمت شهرها به راه افتاد، چیزی نبود که به آسانی بشود جلوش را گرفت. ملت را از لحاظ کشاورزی، وابسته‌ی به بیگانه کردند. آن روز گندم ایران را از امریکا میخریدند؛ سیلوی گندم را هم شورویها میساختند! یعنی هم از لحاظ گندم، هم از لحاظ جای نگهداری گندم، وابسته بودند. آن روز روستاها را تخریب کردند. (بیانات مورخه ۶ فروردین ۱۳۷۹)
** خودکفایی کجا، پیش بردن کجا؟
من امروز بر آن سه نکته‌ای که به ایشان عرض کردم، مسأله کشاورزی را اضافه میکنم؛ همان چیزی که آقای حجّتی در اینجا قولش را به من دادند و من توقّع داشتم که ایشان در مجلس هم آن را بگویند – که متأسفانه نگفتند – و آن این است که ما در مواد اصلی غذایی کشور، یعنی گندم و برنج و احتمالاً روغن، خودکفا شویم. ایشان به من قرص و محکم گفتند که میتوانیم خودکفا شویم؛ اما هرچه گوش تیز کردم ببینم ایشان در مجلس کلمه «خودکفایی» را می‌آورند، دیدم نه! ایشان گفتند ما میتوانیم اینها را پیش ببریم. پیش بردن کجا، خودکفایی کجا!؟ (بیانات مورخه ۵ شهریور ۱۳۸۰)
** در امر غذا نباید به بیرون مرزها احتیاجی باشد
درباب کشاورزی و کشاورزان آنچه که در کشور ما بسیار مهم است، این است که این ملت عزیز و سربلند، در امر تغذیه و تهیه مواد غذایی اصلی خود، نباید به بیرون مرزها هیچ احتیاجی داشته باشد… ما برای گندم و برنج و روغن و لبنیات و خوراک دام و بقیه مصارف عمده و اصلی کشورمان نباید نیازمند دیگران باشیم. بحمداللَّه امکانات طبیعی و انسانی در کشور وجود دارد و من امیدوارم حرکت اساسی و صحیحی در این باره انجام گیرد، که البته مقدّمات آن شروع شده است. (بیانات مورخه ۱۲ دی ۱۳۸۰)
** کشور باید لبنیات، روغن و گوشت خودکفا شود
کشور ما مستعدّ است. دیدید سال گذشته بحمداللَّه بارندگىِ خوبی شد و کشور تقریباً در تولید گندم خودکفا گردید. این همان چیزی بود که من تأکید میکردم و بحمداللَّه مسؤولان، خودکفایی گندم را دنبال کردند. البته گندم یکی از موادِ لازم ماست؛ در بقیه مواد لازم مثل لبنیات، روغن و گوشت هم باید کشور کاملاً خودکفا و غنی شود و بتواند این محصولات را صادر کند. ما باید این مسأله را دنبال کنیم، و این به نظر ما کاملاً ممکن است. ما دشتهای وسیع و خوبی داریم. در همین منطقه بم دشت وسیعِ بسیار خوبی وجود دارد. در خوزستان دشتهای وسیعِ عجیبی هست که باید استحصال شود و به کار بیفتد. از لحاظ آمادگی برای کشاورزی، کشور مستعدّی داریم؛ بنابراین باید همّت کنیم. (بیانات مورخه ۱۴ دی ۱۳۸۲)
** این کشور بیش از همیشه به امنیت غذایی احتیاج دارد
بیش از همیشه به امنیت غذایی احتیاج دارد، تا برای نانش، برای خوراک روزمره‌اش، برای روغنش، برای گوشتش محتاج کشورهای دیگر نباشد؛ محتاج کسانی که میتوانند در مقابل این عطیه، شرف او را مطالبه کنند، نباشد؛ امنیت غذایی برای کشور ما خیلی مهم است. سال گذشته که اعلام شد کشور به خودکفایی در گندم رسیده است، به نظر من حقیقتاً یک عید بزرگ برای این کشور بود. بنده از کشاورزان، از مدیران بخش کشاورزی، از جوانان عالمی که در این کار کمک کردند، از اعماق دل متشکر شدم، مطمئناً ملت هم متشکر شد؛ این حادثه‌ی بزرگی بود. مردان و جوانانی همت کردند که این کار بشود، و شد. ما همان کشوری هستیم که در دوران طاغوت، پایه‌ی کشاورزی ما را متزلزل کردند، برای این که ما را وابسته کنند؛ برای این که بازار برای گندم خودشان و بقیه‌ی محصولات کشاورزی دیگران – بیگانگان – درست کنند. با این افزایش جمعیت – امروز کشورمان بیش از دو برابر اول انقلاب جمعیت دارد – اگر بنا بود ما مثل آن روزِ آنها از نظر گندم محتاج بیگانگان باشیم، برای هر تن گندمی که به ما میدادند، یک منت سنگین، یک بار سنگینِ تحقیر بر روی دوش این ملت سوار میشد؛ هر وقت هم که مایل بودند، میتوانستند این را قطع کنند؛
** محصولاتی که باید خودکفایی تحقق شود
اما ملت ما در گندم به خودکفایی رسید. عین همین قضیه باید در بقیه‌ی محصولات مهم و اساسی غذایی به وجود بیاید؛ در برنج، در روغن، در گوشت، در لبنیات، که نیازهای کشور است. باید کشور به دیگران اصلاً محتاج نباشد و مردم کشور بدانند که شما قشر کشاورز و دامدار با غیرت خود، با ایمان خود، با همت خود، غذای آنها را تأمین میکنید و مردم محتاج این نیستند که از دیگران درخواست کنند؛ هم پول بدهند، هم منت بکشند، هم دایم تَه دلشان نگران باشد که اگر یک مشکلی به خاطر یک مسأله‌ی سیاسی و غیره پیش آوردند، چه کنیم. (بیانات مورخه ۱۴ دی ۱۳۸۴)
** معنای خودکفایی در کشاورزی
کشور در مسائل حیاتی و اساسی باید خودکفا باشد. نه اینکه از دیگران به‌کلّی بی‌نیاز باشد، نه؛ امّا اگر به کسی یا کشوری، در چیزی احتیاج دارد، طوری روابطش را تنظیم کند که اگر خواست آن را به دست آورد، دچار مشکل نشود؛ او هم چیزی داشته باشد که مورد نیاز آن کشور است؛ خودکفایی یعنی این. (بیانات مورخه ۱۸ آبان ۱۳۸۵)
** تفکر صرفه اقتصادی نداشتن خودکفایی غلط است
یک فکر جدیدی، یک فکر تازه‌ای در یک بُرهه‌ای متأسّفانه وارد شد در دستگاه‌های تصمیم‌گیری ما که ما را از خودکفایی دور کرد؛ و آن «صرفه‌ی اقتصادی» بود، گفتند “تولیدگندمو خودکفاییگندمصرفه‌ی اقتصادی ندارد؛ صرفه‌ی اقتصادی به این است که گندمرا وارد کنیم.”، خب، بله معلوم است، ممکن است یک وقت صرفه‌ی اقتصادی در این باشد؛ امّا وقتی جلویگندم شما را گرفتند، جلوی واردات را گرفتند، به شما گندم نفروختند، چه‌کار میکنید؟ کدام دولت عاقلِ دنیا این کار را می‌کند؟ گفتند “بروید مثلاً زعفران بکارید،گندمرا وارد کنید، چون زعفران گران‌تر در دنیا فروش می‌رود؛ صرفه‌ی اقتصادی این است”. (بیانات مورخه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۸)
** باید در تولید گندم به خودکفایی رسید
خوشبختانه از مسئولینی که در باب کشاورزی [بودند] خواسته شد تا به خودکفاییگندمبرسند، همّت کردند، الحمدلله شد، هم این یکی دو سال اخیر شده، هم قبلاً یک سال، دو سال خودکفاییگندمتأمین شد. در همه‌ی چیزها می‌شود به خودکفایی رسید، می‌شود کار کرد، می‌شود تلاش کرد و عمده هم این چیزهایی است که موادّ غذایی است: گندم، جو، دانه‌های روغنی، یا دامداری است؛ در این چیزها باید به خودکفایی رسید. (بیانات مورخه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۸)
**خودکفایی در تولید علوفه و دانه های روغنی لازم است
یکی از کارهایی که در بخش کشاورزی حتماً بایستی انجام بگیرد، دنبال خودکفایی بودن در محصولات اساسی است؛ بله، گاهی اوقات ممکن است که قیمت خرید گندم [ارزان‌تر باشد]؛ البتّه امروز این‌جور نیست، امّا یک‌وقتی بود که قیمت خرید گندم از بیرون ارزان‌تر تمام میشد برای کشور تا تولید؛ امّا در همان شرایط هم تولید اولویّت دارد، کمااینکه در دنیا همین کار را می‌کنند؛ یعنی نمی‌گذارند که کشورشان از لحاظ گندم محتاج بیرون از کشور باشد، مثلاً فرض بفرمایید مثلِ امروزِ این عناصر خبیث آمریکا که یک چیزهایی را ممنوع کرده‌اند، آمدیم و طرف مقابل ممنوع کرد؛ خب می‌کنند دیگر؛ شما باید بتوانید کشور را اداره کنید. پس محصولات اساسی باید در داخل کشور حتماً تولید و خودکفایی بشود. البتّه امروز مشکل آب را نداریم بحمدالله. یک‌وقتی مدام می‌گفتند “آب نیست و مشکل آب داریم و کم‌آبی داریم”؛ خوشبختانه امروز مشکل کم‌آبی را نداریم، هم نسبت به دِیم، هم نسبت به کشت آبی، بنابراین، باید دنبال محصولات اساسی باشیم مثل گندم، مثل دانه‌های روغنی، مثل گیاهان دارویی، مثل علوفه، مثل آبزیان؛ اینها چیزهایی است که بایستی حتماً دنبالشان باشیم. (بیانات مورخه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹)
