رسم گلاب گیری یکی از رسومات جالبی که ما در کشورمان به عنوان گلاب گیری کاشان می شناسیم، آیین و رسم گلاب گیری است که بسیار خاص است. یکی از زیباترین بخش های سنتی و فرهنگی که در برخی از شهرها و به صورت خاص شهر کاشان نمود پیدا می کند. رسم گلاب گیری یکی از زیباترین و شاید خوش بو ترین کارهایی است که امروزه تبدیل به یک جاذبه ی گردشگری شده است. در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر، این رسم زیبا و لطیف را مورد بررسی قرار دهیم.شاید باورتان نشود اما یکی از لطیف ترین، زیباترین و خوشبوترین صنایعی که در ایران وجود دارد، گلاب گیری است.برای تولید گلاب، معمولا از گل محمدی استفاده می شود. برای این مراسم گل محمدی را با یک آیین و مراسم خاص که از گذشته های دور وجود داشته می چینند و پس از فرستادن صلوات به محض رویت گل، آن ها را برای مرحله ی بعدی آماده می کنند.در مرحله ی بعدی از گل ها که انواع مختلفی دارند، در داخل دیگ های مخصوص می ریزند و سپس آن ها را تحت حرارت می گذارند. در زمان گلاب گیری پس از انجام این عملیات دیگر کمتر گل رز و یا گل محمدی بازی را بر سر شاخه ها می بینید. اصل گلاب را باید در قمصر خریداری کنید.
چیدن گل:
امروزه گلاب گیری را دیگر مثل سال های گذشته انجام نمی دهند بلکه با استفاده از روش هایی کاملا مکانیزه شده، صورت می پذیرد. البته در قمصر هنوز هم این کار به صورت سنتی انجام می گردد. البته در روش مکانیزه ی آن تنها وسایل قدیمی مدرن تر شده اند.برای گلاب گیری از وسایلی همچون: دیگ مسی، تغاری از جنس مفرغ، پارچ مسی دسته دار، نی های مسی توخالی خمیده، دستگاه حرارتی و حوض نیاز دارند.
عملیات گلاب گیری:
اجاقی که از جنس گل و سیمان است را روشن کرده و در روی آن دیگ را قرار می دهند. بعد از آن که دیگ مورد نظر داغ شد، گل های تمیز شده و آماده شده ی گل محمدی را در آن می ریزند و بر روی آن بیشتر از ۸۰ لیتر آب می ریزند. بعد از ترکیب کردن آب و گل با هم بر روی آن تغار مسی را که نقش درپوش را دارد می گذارند. توجه داشته باشید که برای درست عمل آوردن گلاب باید تمامی روزنه ها و منافذ ابز را به هر صورتی مسدود کرد.با این کار از هدر رفتن بخارهای گلاب جلوگیری می شود. یادتان نرود که این یک رسم است که بر روی درب دیگ وزنه های سنگین قرار می دهند تا سنگین تر شود و در نتیجه گلاب خالص تری به عمل بیاید.درباره ی پارچ های گلاب گیری هم باید این را بدانید که باید حداقل ۳۰ سانتی متر لبه ی پارچ از آب بیرون باید تا آب و گلاب با هم مخلوط نشوند.پس از این که نقطه ی جوش به حدی مناسب رسید، گلاب و بخار به حدی در لوله بالا می آیند که بخار گلاب به سمت پارچ برود. بعد از آن هم محیط داخلی پارچ باعث سرد و گرم شدن می شود و مایع گلاب به وجود می آید. جالب است بدانید که برای ۵۰ لیتر گلاب باید ۵ ساعت وقت صرف شود.در حالی که گلاب به عمل آمده، پس از سرد شدن آن را در شیشه ای می ریزند و بعد از بستن درب آن، دور آن را روغن گل محمدی می مالند تا بوی آن را بگیرد.
درباره ی گلاب گیری باید بدانید که در هر گوشه ی کاشان رسم خود را دارد و همه جای این شهر با همدگیر گلاب گیریشان یکسان نیست. بعضی ها شیب لوله را دستکاری می کنند و برخی لوله ی انتقال گلاب را. برخی هم پارچ را در محیط استخر مانند قرار می دهند تا آب سرد سرتاسر آن را فرا بگیرد و اسانس گل بیشتری از آن متصاعد شود.وجود در دیگی از جنس سفال و پارچ سرد از تجزیه ی اسانس گل آسان جلوگیری خواهد کرد و شیب لوله هم نیز باعث تنظیم جرم حجمی مواد لازم برای تکمیل گلاب می گردد.
خیلی ها برای دیدن مراسم گلاب گیری از اقصی نقاط کشور و حتی جهان به سمت کاشان و قمصر می روند تا از نزدیک این رسم و آیین زیبا را ببینند. این رسم زیبا خود این روزها تبدیل به یکی از جاذبه های فصلی در کاشان شده است که خواهی نخواهی اسم و شهرت بسیاری برای کاشان و نواحی مختلفش به وجود آورده است. تاثیر این سنت زیبا را می توانیم همین الان به شما نشان دهیم. هر وقت که اسم کاشان می آید شما اول به یاد چه چیزی می افتید؟ بدون شک ابتدا نام گلاب کاشان را به یاد خواهید آورد زیرا کاشان وجه تسمیه جدایی ناپذیری با گلاب و آیین گلاب گیری پیدا کرده است.
سنت گلاب گیری کاشان از دیرباز تا کنون یکی از زیبایی های این منطقه بوده است که حال تبدیل به یک صنعت هم شده است. در بین بسیاری از برندهای خوراکی و عرقیجات می توانید نام گلاب قمصر و یا گلاب کاشان را ببینید. به نظر می آید که هر شخصی باید در طول زندگی خود اگر که ایرانی باشد برای یک بار هم که شده به مراسم گلاب گیری کاشان برود و طرز تهیه ی این عرق خوراکی و بسیار خوشبو را از نزدیک ببیند. سنت گلاب گیری بسیار زیبا و دیدنی است و طرفداران پر و پا قرص خودش را دارد.
نکاتی درباره ی رسم گلاب گیری
گلاب از نظر درجه ی خالص بودن به چند دسته ی مختلف تقسیم می شوند: گلاب سنگین ، گلاب سبک ، گلاب دو آتشه، گلاب سه گل، پلاب پس آب، و گلاب زیر عطری.
آیین و رسم گلاب گیری از هزار سال پیش تا به الان ادامه داشته است.
شعله ی آتش باید ملایم و کم باشد.
شعله نباید نوسان داشته باشد.
نباید سر دیگ و پارچ سریعا برداشته شود.
عکاس: مریم شکری
خبرنگار: مریم احمدی
