در دور و اطراف اصفهان چیزی حدود ۳ هزار برج کبوتر وجود دارد که البته در گذشته تعداد زیادی بوده است اما امروزه تعداد آن ها کمتر شده است. در گذشته این کبوتر خانه ها را به گونه ای می ساخته اند که به راحتی بتوانند کبوتر ها در آن دوام بیاورند و در برابر دشمنان خودشان، از خودشان مراقبت کنند. برج کبوتر خانه اصفهان بسیار مقاوم است و ساختار آن به گونه ای است که کبوترها هم در برابر دشمنان به راحتی محافظت می شده اند و هم اینکه برای ورود پرندگان مهاجمی مثل جغد و کلاغ هم راهی نبوده است.
در هر کدام از این برج ها به خصوص در برج کبوتر خانه اصفهان گاهی تا ۲۵۰۰۰ کبوتر هم زیست می کرده اند و معماری پر دقت آن باعث شده تا هیچ پرنده ای دیگری نتواند وارد این برج شده و امنیت کبوتر ها را بر هم زند. وقتی که به داخل این کبوتر خانه ها می روید با لانه های منظم کبوترها روبرو می شوید و جنس این خانه ها از کاهگل است. ساخت برج کبوتر به گونه ای است که در تابستان ها خنک و در زمستان ها گرم باشد.
جالب است بدانید که معماری و نوع ساخت این برج ها به گونه ای است که افرادی که برج کبوتر خانه اصفهان را نمی شناسند، به اشتباه فکر می کنند که این جا قبلا دژی نظامی بوده است! کود کبوتر در دوران گذشته در صنعت های مختلفی استفاده می شده است و ساخت این برج ها بیشتر در منطقه های اصفهان و یزد رایج بوده است.
گاهی این کبوتر خانه ها می توانسته اند تا ۴۰ هزار کبوتر را هم در خود جای دهند. شاید برایتان جالب باشد یا اصلا برایتان سوال پیش آمده باشد که مگر کودی که از این برج ها به دست می آمده چه اندازه بوده است که مردم حاضر بودند تا زحمت ساخت این برج ها را متحمل شوند. در واقع به طور تقریبی، سالیانه ۷۰ هزار کیلوگرم کود کبوتر از این برج ها به دست می آمده است که این مقدار برای کشاورزان رقم خیلی بالایی است.
جدای از این که برج کبوتر خانه اصفهان و به طور کلی همه ی برج های این چنینی را به گونه ای می ساخته اند که در برابر پرندگان مهاجم محافظت شوند و هر سوراخ از این برج دقیقا به اندازه ی یک کبوتر بوده است. اما این تنها راهکار نبوده است. گفته می شود که در زمان های گذشته از بوی کندر برای محافظت از کبوترها در این برج استفاده می شده است… حالا از ساخت بعضی از این برج ها ۴۰۰ سال می گذرد و گفته می شود که تعداد این برج ها به زیر ۵۰۰ تا می رسد… با این حال تعدادی از این برج ها در فهرست آثار میراث فرهنگی و گردشگری به ثبت رسیده است.
این کبوتر خانه ها که هم در اصفهان و هم در یزد وجود دارند، از جاذبه های گردشگری پر بازدیدی می توانند باشند که متاسفانه به دلایل مختلف به سمت فراموشی سپرده شده اند. این برج ها از جنس کاهگل هستند و در ساخت آن ها سعی شده است تا از المان های طبیعی استفاده شود و به همین دلیل است که این برج ها در هماهنگی کامل با طبیعت به نظر می رسند انگار که از دل طبیعت برخاسته اند.
عکاس: مرتضی شکری
خبرنگار: جلال نعمتی
