قلعه شوش را می‌توان به دو حیاط بزرگ بخش‌های اطراف و سه ورودی تقسیم کرد که یکی از آن‌ها مسدود شده است. ورودی اصلی قلعه در سمت شرق قرار داشته و در کنار برج به درب اصلی حیاط می‌رسیده و از آنجا به‌وسیله پله‌هایی به حیاط اصلی اتصال پیدا می‌کرده است. دورتادور بخش داخلی این قلعه ذوزنقه شکل (قاعده کوچک آن) توسط یک راهرو احاطه شده است؛ راهرویی که در آن چند ردیف اتاق به چشم می‌خورند که درب همه آن‌ها به حیاط باز می‌شود. دیگر بخش‌های قلعه مانند آشپزخانه، ناهارخوری و انبار در سمت شرقی قلعه تعبیه شده بودند.
ظاهرا طبقه دوم قلعه شوش با سقف شیروانی و پنجره‌های آهنی پس از سال ۱۹۶۷ و در زمان ژان پرو به آن اضافه شده و به‌عنوان ناهارخوری کاربرد داشته است. در سه اتاق تو در تو در سمت شرقی، بعد از آشپزخانه، نقاشی‌های دیواری به تقلید از هنر بین‌النهرین، به‌خصوص آشور و ایران و همچنین خدمه و نگهبانان دوره قاجار دیده می‌شوند. در زمان تعمیر گچ دیوار، یک نقاشی از مردی خارجی با کلاه اروپایی آشکار شد که به احتمال زیاد تصویر سومین رئیس هیئت باستان‌شناسی در شوش باشد. روبه‌روی درب ورودی حیاط بالا، قبل از شروع پله ها، نیز اتاقی وجود دارد که سقف آن بخشی از حیاط را تشکیل می‌دهد. از این اتاق برای نگهداری گنجینه و آثار کشف‌شده از تپه باستانی شوش استفاده می‌شده است.
قلعه شوش چهار برج دیدبانی در گوشه‌های شمالی دارد که در گذشته هرکدام از آن‌ها کاربری خاصی داشته است. برج شمال غربی مربع شکل و برج شمال شرقی، دایره‌ای شکل و دارای یک طبقه با سقف گنبدی بوده است. طبق اسناد تاریخی از برج شمال غربی به‌عنوان کبوترخانه نیز استفاده شده است.
یکی از حیاط‌های قلعه شوش مانند تمامی قلعه‌های ساخته شده در قرون‌وسطا در ارتفاع بیشتری قرار گرفته است و زیر آن دو فضای تالار مانندی دیده می‌شوند که به زیرزمین شباهت دارند. در بالاترین بخش قلعه شوش نیز یک اتاقک شیشه‌ای تعبیه شده است که با نام کلاه فرنگی شهرت دارد؛ اما کاربری آن تا به امروز به‌طور دقیق مشخص نشده است.
حیاط جنوبی پایین دارای دو ورودی دو سویه است که به‌صورت یک شیب و یک راه پله در سمت دیگر به پیشخوانی گرد منتهی می‌شوند. تراس‌های غربی و شرقی قلعه نیز به‌منظور تقویت و پشتیبانی دیوراهای اصلی در زمان گیرشمن به بنا اضافه شدند.
قلعه شوش محل استقرار باستان‌شناسان فرانسوی و ابزارآلات آن‌ها بود؛ به همین دلیل یادگارهایی از کارها و فعالیت‌های آنان بین سال‌های ۱۸۹۵ میلادی تا پس از انقلاب اسلامی در قلعه باقی مانده است؛ آثاری که بازدید از آن‌ها برای افراد علاقه‌مند به باستان‌شناسی و تاریخ، بسیار جذاب است.
دستگاه تقطیر آب (به احتمال زیاد از آب تقطیر شده توسط این دستگاه، برای ظهور و چاپ عکس‌های آنالوگ استفاده می‌کردند)، دستگاه پرس و مته دستی برای استفاده‌های متفرقه، یک دستگاه ماشین لندروور، جک دستی برای بالابردن اشیای سنگین در محوطه باستانی شوش، دمنده زغال‌سنگ برای افزایش حرارت زغال‌سنگ، گاری چهار چرخ، بالابر دستی و… از جمله آثار موجود در قلعه شوش هستند.
عکاس :جلال نعمتی
خبرنگار: عظیمه ولی پور
