کارگردان مجموعه تلویزیونی «کلاه پهلوی» ضمن اعلام بودجه این سریال، از تلاش «فرح دیبا» برای ارتباط با بازیگران این سریال خبر داد.
مجموعه تلویزیونی «کلاه پهلوی» پس از سپری شدن حدود ۱۰ سال، به مرحله پخش رسیده و تا به حال ۳ قسمت از آن شب‌های جمعه از شبکه یک پخش شده است. اما پس از گذشت سه قسمت، اظهارنظرها درباره این سریال ۵۶ قسمتی آغاز شد و حتی واکنش‌هایی را در خارج از کشور ایجاد کرد.
«سید ضیاءالدین دری» درباره حواشی ایجاد شده راجع به این سریال با فارس سخن گفته است.
پس از پخش سه قسمت، واکنش‌ها و بازتاب‌ها نسبت به سریال چگونه بوده است؟
– طبیعی است که آن‌هایی که ضد انقلاب و نظام هستند، افرادی که آگاهی‌های عمومی اجتماع هستند نیز به ما فحش و ناسزا می‌دهند، چون به مذاق‌شان خوش نمی‌آید. شما نوع حمله‌ها را از روی ظاهرشان حس می‌کنید. برخی از آن‌ها افرادی هستند که پیش از آغاز سریال مطالب‌شان را نوشته بودند و منتظر بودند تا آن را بکوبند. حال بستگی دارد، بعضی سعی می‌کنند مثلا تخصصی وارد شوند و بعضی هم با توجه به بی‌اعتقادی که به نظام و اسلام دارند، سریال را سرکوب می‌کنند و می‌گویند این سریال پهلوی را می‌کوبد.
یک سری از نیروهایی که نمی‌دانم اسم‌شان چیست، از درون حاکمیت و نظام خودمان بوده‌اند که حال منزوی شده‌اند و کنار رفته‌اند، به ویژه پس از فتنه ۸۸؛ شاید تصورشان این باشد که هدف سریال یا نظام این بوده که نیروهای روشنفکری را بکوبد و محتوایش مثل «کیف انگلیسی» باشد.
ضمن اینکه ما بابت بازخوردها در سطح جامعه بالطبع نگران نیستیم. اول توکلمان به خداست. دوم اینکه عموم مردم مثل این گروه از منتقدان نیستند. اشکالمان هم این است که فکر می‌کنیم همه مردم مثل این گروه هستند و فکر می‌کنند، در حالی که شاید ۵ الی ۶ هزار نفر در حوزه مطبوعات هستند و مردم کشورمان در شهرها و روستاهایشان شب‌های جمعه دور هم جمع می‌شوند و سریال را نگاه می‌کنند. متاسفانه ما در آمارگیری خیلی دقیق نیستیم که چه میزان ممکن است از سریال خوش‌شان آمده باشد.
به هر حال «کلاه پهلوی» مجموعه‌ای است که برای ماندگاری و ماندن ساخته شده و قطعا در پخش‌های مختلفی که پیدا می‌کند، مردم آن را بیشتر کشف می‌کنند و به لایه‌های دیگرش پی می‌برند.
خیلی خوشحالم که نسل تحصیل کرده ما در دوره‌های سنی مختلف سریال را نگاه خواهد کرد. یک فرد ۱۴ ساله با یک نگاه آن را می‌بیند، همان فرد در ۱۶ سالگی یک نگاه دیگر دارد و در ۲۵ سالگی بیشتر آن را درک می‌کند. فیلم‌های ما باید تاثیرگذار باشند. فیلم می‌ماند و اثرگذاری خود را دارد.
نقدها و اظهارنظرهایی هم در این میان شد مبنی بر اینکه «کلاه پهلوی» بی‌حجابی را ترویج می‌کند.
– این حرف‌ها را می‌زنند، ولی آیا درست است؟ اصلا چنین چیزی نیست. مگر می‌شود در صدا و سیما و در رسانه نظام جمهوری اسلامی چنین کاری کرد؟ یا اینکه مدیرانی در آن باشند که خدای نکرده با این ایده موافق باشند؟ کسانی که این کارها را می‌کنند، نمی‌دانند که اصل آنچه می‌گویند، وهن است. فکر می‌کنند که دوست و دلسوز نظام هستند اما گویا یادشان می‌رود و یا خودشان را به فراموشی می‌زنند که رئیس صدا و سیما را چه کسی انتخاب می‌کند؟ بر چه مبنایی او را انتخاب می‌کند؟ این‌ها نمی‌خواهند در درون نظام جمهوری اسلامی هنرمندان راه‌هایی پیدا کنند که بتوانند در برابر هجوم عجیب و غریبی که از سوی ماهواره‌ها انجام می‌شود، مقابله کنند. ما که سکس و خشونت را قبول نداریم و گونه‌ای از درام را در آثارمان به کار می‌بریم که مختص ایران است. این کار در سریال‌سازی سخت‌تر است، چون می‌خواهد یک داستان طولانی را روایت کند.
هدف سریال میلیون‌ها نفر است و باید آن‌ها را جذب و پای تلویزیون نگه دارد. در چنین شرایطی کار خیلی سخت می‌شود. ما ۳ قسمت در فرانسه داشتیم و هنوز هم بازیگران مطرح وارد ماجرا نشده‌اند. شما با یک فیلمی که جز خانم گوهر خیراندیش و قطب‌الدین صادقی که برای مردم آشنا هستند، مواجه هستید که بقیه بازیگران آن فعلا غریب هستند.
سریال با توجه به این موارد تا اینجا توانسته روی پای خود بایستد و من می‌دانم که تماشاچی شهری ما از این بابت خوشحال است، چون سلیقه‌اش کمی جلوتر است و از چهره‌های تکراری خسته شده و نیاز به دیدن چهره‌های جدید دارد. این مخاطب خوشش نمی‌آید بازیگری که در شبکه‌ای نقش تاریخی بازی می‌کند و هم‌زمان در شبکه دیگر نقش یک قاچاقچی را ایفا می‌کند. چنین سریالی آمده حتی در جریان سریال‌سازی کشور خودمان یک حرکت غیرمتعارف انجام بدهد. البته من حدود ۱۰ الی ۱۱ سال برای این سریال عمر گذاشته‌ام و ما باید از این کار نتیجه بگیریم.
برویم سر بحث رواج بی‌حجابی…
– مطلقا این طور نیست که ما بخواهیم بی‌حجابی را اشاعه بدهیم. کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند یا اصلا کار را ندیده‌اند و بر اساس شنیده‌های‌شان حرف می‌زنند، یا اگر دیده‌اند و این حرف را می‌زنند باید بگویم که زود قضاوت نکنند، چون بعدا مجبور می‌شوند حلالیت بطلبند.
این موضوع مطلقا صحت ندارد و من آن را تکذیب می‌کنم، از ما حساس‌ترها و از ما مسئول‌ترها بر کار نظارت می‌کنند. مگر صدا و سیما خانه خاله است که من بیایم و هر کاری دلم می‌خواهد انجام بدهم؟ ده‌ها مورد ممیزی و کنترل بر کار صورت گرفته، همین طور دری آمده و فیلم ساخته و آن‌ها هم ندیده گفته‌اند برود روی آنتن. مگر چنین چیزی امکان دارد؟
شاید می‌دانند که این سریال ارزان‌ترین سریال الف ویژه سازمان صداوسیما در ده سال گذشته است، این حرف‌ها را می‌زنند.
واقعا این سریال ارزان‌ترین مجموعه الف ویژه تلویزیون در ۱۰ سال گذشته است؟
– بله. بر خلاف آنچه که تصور و گفته می‌شود این سریال ۱۱ سال زمان برده، ما از سال ۸۳ کار را آغاز کردیم و در سال ۸۵ آن را کلید زدیم. بنا بر این اینجا عمری از من و تهیه‌کننده ضایع شده است. از من ۱۱ سال و از تهیه‌کننده ۸ سال. تا همین الان سازمان صداوسیما بیشتر از ۱۰ میلیارد به ما بودجه نداده است. بودجه نیز در سال ۸۵ تصویب شده و نرخ تورم اصلا در آن گنجانده نشده است.
فقط مدت زمان ساخت در آن لحاظ شده است. این طور نیست که ما ۱۰ سال کار کرده‌ایم پس ۱۰ سال پول گرفته‌ایم و خورده‌ایم و کار نکرده‌ایم. از ۸۵ تا ۹۱ ساخت سریال طول کشیده و تمام سال ۸۹ و ۹۰ نیز به طور کامل کار خوابیده و تعطیل بود. مدیران تلویزیون هم این موضوع را می‌دانند و به آن می‌بالند که دست بر قضا این سریال زیر سیستم تولید شبکه یک و با چرخه مدیریتی پیچیده‌تری از سایر شبکه‌ها و سیمافیلم ساخته شده، زیر قیمت درآمده است.
همچنین این سریال اولین سریال الف ویژه‌ای نیز هست که در زمان آقای ضرغامی کلید خورده است. بقیه الف ویژه‌ها همه در دوران آقای لاریجانی کلید خورد و محصولش به این دوره رسید. بودجه ما نسبت به بازیگرانی که دعوت کردیم، تعدادشان، میزان لباس‌هایی که داشتیم، دکورها و جنس متریال استفاده شده، بسیار نازل بود.
درباره این سریال بعدها باید بنشینند و ارزیابی کنند که چقدر بر اساس برنامه‌ریزی کار شده و نقش برنامه‌ریزی دقیق در تولید آن چه بوده و چقدر اقتصادی جلو رفته است. اما برخی این مدت زمان را چماق می‌کنند، از آن سوءبهره‌برداری می‌کنند و بر سر ما می‌کوبند در حالی که ما در این باره سکوت می‌کنیم،دلمان نمی‌خواهد وارد این مسائل شویم.
من به دشمنان سریال توصیه می‌کنم که زود قضاوت نکنند، عجله نکنند و سریال را خوب ببینند. چون گاهی آن‌قدر دشمنی می‌کنند که ندیده حمله می‌کنند و فحش می‌دهند و آن وقت نمی‌توانند وارد نقد اصولی بشوند و فقط جو زده می‌شوند. دشمنان فعلا به قول گفتنی حالش را ببرند، فرصت برای دشمنی هست. این سریال یکی از کارهای عجیب و غریب است که به زودی لایه‌های دیگری از آن باز خواهد شد.
برخی مقادیر زیادی دلار و یورو خرج می‌کنند و به خارج از کشور می‌روند ولی کار خوب از آب در نمی‌آید. نگاه می‌کند می‌بیند که خوب نشده و مسلم است ممکن است ناراحت شوند. آن وقت به کلاه پهلوی حمله می‌کنند. گاهی حرف‌هایی از دهان افراد معتبر مملکت ما بیرون می‌آید که آدم احساس می‌کند، این حرف‌ها را به آن‌ها گفته‌اند.
این کار اصلا درست نیست و متعلق به مسلمانان و جامعه اسلامی هم نیست. ما باید به هم کمک کنیم. این حرفه بسیار پیچیده است و ما باید صبور باشیم.
موضوع دیگر بحث طیف روشنفکری در آن مقطع خاص است، این موضوع چقدر مد نظرتان بوده است؟
– ما موضوع خاصی به طور ویژه مورد توجه قرار ندادیم. این سریال به تاریخ می‌پردازد. یک مقطع تاریخی که در آن روشنفکر بوده، کارگر بوده، طبقات دیگر هم وجود داشته‌اند.
یعنی نگاه شما به طبقه روشنفکری آن زمان فقط روایتی و منطبق بر تاریخ است و اظهارنظرها و پیش داوری‌های صورت گرفته مبنی بر اینکه شما قصد تخریب این طیف را داشته‌اید، صحت ندارد؟
– خیر. نظر خاص قصه را زایل می‌کند. ما تلاش کرده‌ایم نگاهی که امروز نسبت به مسائل داریم، وارد آن مقطع تاریخی نشود. روشنفکری آن دوره و ۸۰ سال پیش که قصدشان توهین و خیانت به مملکت نبوده منتها ممکن است در شرایطی قرار بگیرند که بنا به فرمایش امام(ره) نتوانند از جان گذشتگی کنند و همان جا مرتکب خیانت شوند. این را ما بعدا در تاریخ می‌بینیم. ما جلوتر از تاریخ در این سریال قضاوت نکرده‌ایم. از زمان جلو نزده‌ایم، امروز ما نسبت به آن مقطع نگاه داریم. یک روزی مرحوم مصدق در این مملکت بت بوده و جایگاه ویژه و خاصی داشته اما ممکن است یک فوق لیسانس تاریخ نسبت به مصدق انتقاداتی داشته باشد و وارد هم باشد. اما ما باید این شخصیت را در همان سال ۱۳۳۲ ارزیابی کنیم با شرایط همان موقع. نه پس از ۶۰ سال و با آمدن بزرگمردی مثل امام خمینی(ره) و باز شدن اسرار و پرونده‌های محرمانه آن زمان. در چنین شرایطی ما نباید تحلیل حال را در سریال بگنجانیم و باید اثر را با توجه به اطلاعات عموم مردم در آن دوره تاریخی بسنجیم. ما امروز را در آن زمان نبرده‌ایم. اما کار با تحلیل‌های امروز منطبق است.
ماجرای تلاش فرح دیبا برای برقراری ارتباط با عوامل این سریال چه بود؟
– به من نقل شده که ایشان ظاهرا سعی می‌کند با خانم‌ها ارتباط برقرار کند، اما دست بر قضا با یک آقایی که در این سریال حضور داشتند، از طریق فیس بوک ارتباط برقرار می‌کند، اما این فرد توجهی به سخنان او نمی‌کند. همچنین با یکی از خانم‌ها تماس تلفنی داشته، بالاخره او هم آدم است و با بازیگر فیلم صحبت کرده و گفته من از کار شما خوشم می‌آید و برای اینکه نشان بدهد مطلع است می‌گوید من شنیده‌ام که در چنین سریالی حضور داشته‌اید چطور است، آیا به ما زیاد فحش می‌دهند؟ که این موضوع کاملا طبیعی است. برایشان مهم است. بالاخره آن‌ها امروز کاملا منزوی هستند و سر پست و مقام نیستند و همین چیزها هم دلخوش‌شان می‌کند.
یقین دارم که خیلی هم بدشان نخواهد آمد. چون ما کاملا صادقانه پیش رفته‌ایم. من از کتابی که مادر شاه نوشته بود نیز در این اثر استفاده کرده‌ام. مطمئن هستم که نمی‌توانند جلوی این کار بایستند، شاید نوچه‌هایشان حمله کنند، اما یواش یواش می‌پذیرند که تاریخ تحریف نشده و ساکت خواهند شد.
سریال با فلاش‌بک شروع شد، آن هم با حضور بازیگران ناشناخته، نترسیدید که این نوع روایت که معمولا خیلی پرطرفدار نیست به جذب مخاطب شما ضربه بزند؟
– خیر. این طور نیست. این سریال قرار است حدود ۶۰ قسمت باشد و تا ۶ الی ۷ قسمت تماشاچی به دنبالش می‌آید. زمان هم می‌برد تا تماشاچی جلب شود. از قسمت ۱۰ به بعد اتفاقات عجیب و غریبی در کار می‌افتد و ما چهره‌های قدیمی را به طوری در کنار چهره‌های جدید قرار داده‌ایم که آن‌ها هم نو به نظر می‌رسد. ورود داریوش فرهنگ، امین حیایی، داوود رشیدی و … نیز رنگ و بوی سریال را عوض می‌کند. ما خیلی و یک باره بازیگران خود را هزینه نکرده‌ایم و در قسمت چهار و پنچ تماشاگر با ۴۰ چهره جدید روبرو خواهد شد.
بازیگران خارجی چگونه انتخاب شدند؟
– بازیگران خارجی سریال دم‌دستی نیستند و در کشور خودشان درجه دو و بسیار پرکار هستند، به خصوص بازیگر نقش بولار. بازیگران را از فرانسه انتخاب کردیم حتی آمریکایی‌ها هم ساکن فرانسه بودند.
آن‌ها خیلی خوب با ما همکاری کردند و حضور در این سریال را پذیرفتند. مشکلی هم با ایران نداشتند و برایشان خیلی جذاب بود. درست است که تبلیغ علیه ایران زیاد می‌شود ولی خوشبختانه گروه ما همه زبان فرانسه یا انگلیسی را به خوبی بلد بودند و در گفت‌وگو با عوامل ما آشنایی بیشتری از ایران پیدا کردند.
سریال «کلاه پهلوی» اولین تلاش بین‌المللی ما می‌تواند محسوب شود و برایشان جالب بود که با ایرانی‌ها همکاری می‌کنند.
مشرق
