قرار نیست سوریه به ترکیه حمله کند. دست‌کم در داخل ترکیه چنین انتظاری وجود ندارد. اگر هم قرار باشد مداخله‌ای صورت گیرد به احتمال زیاد از سوی ترکیه و برای کمک به نیروهای موسوم به «ارتش آزاد سوریه» خواهد بود که در حال حاضر احتمال آن کم است چرا که مردم ترکیه از سیاست دولت خود در قبال سوریه حمایت نمی‌کنند.»
دمشق، نخست وزیر ترکیه را که مدعی شده هواپیمای مسافربری سوریه که از سوی ترکیه رهگیری شد در حال انتقال سلاح به سوریه بود را به دروغگویی متهم کرده است.
وزارت خارجه سوریه روز پنج‌شنبه (۲۰ مهر) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد:«نخست وزیر ترکیه به دروغگویی ادامه می‌دهد تا رفتار خصمانه دولت خود در قبال سوریه را توجیه کند.»
جت‌های جنگنده «اف ۱۶» ترکیه در ساعات پایانی روز چهارشنبه (۱۰ اکتبر، ۱۹ مهر)، یک فروند هواپیمای ایرباس «ای ۳۲۰» سوری را که بر فراز ترکیه در حال پرواز بود رهگیری کرده و با هدایت این هواپیما به سمت آنکارا آن را در فرودگاه اسن‌بوگا وادار به نشستن کردند. رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه مدعی شده است که هواپیمای توقیف شده حامل «تجهیزات و مهماتی بوده که برای وزارت دفاع سوریه ارسال می‌شده است.»
دمشق نیز این اقدام را به عنوان حرکتی «خصمانه و سرزنش آمیز» و «نشانه دیگری از سیاست‌های خصمانه دولت اردوغان که به (شورشیان مخالف سوریه) پناه می‌دهد و اراضی این کشور را بمباران می‌کند» محکوم کرده است.
پرس تی‌وی برای بررسی بیش‌تر این مساله با حسین بگچی، استاد دانشگاه خاورمیانه از آنکارا مصاحبه‌ای انجام داده است که برگردان آن را در ادامه می‌خوانید.
پرس تی‌وی: ابتدا درباره آن‌چه که گفته می‌شود ظاهرا شلیک خمپاره از سوریه به سوی ترکیه در مرز این دو کشور بوده است سوالی را مطرح می‌کنم. منظورم این است که چگونه می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که این شلیک از سوی شورشیان صورت نگرفته است؟ شورشیانی که عمدا ترکیه را تحریک می‌کنند تا این کشور را به درگیری‌ها بکشانند؟
در این برهه زمانی که ۸ روز از شلیک یادشده گذشته است فرض می‌کنیم که این اقدام از سوی نیروهای سوری صورت گرفته ولی ممکن است شورشیان دفعه بعد دست به چنین کاری بزنند. نظر شما چیست؟
بگچی: بله، اخباری وجود دارد که نشان می‌دهد این نوع شلیک خمپاره از سوی شورشیان سوری نیز صورت می‌گیرد. احتمال این قضیه هم بسیار زیاد است چرا که ارتش سوریه کنترل این بخش را از دست داده است. بنابراین اگر چنین باشد ارتش سوریه چگونه می‌تواند ترکیه را بمباران کند؟
ما هنوز برای درک این‌که چرا شورشیان سوریه در هفته‌های اخیر پیشرفتی نداشتند با مشکلاتی مواجه هستیم. اما در مورد ترکیه وضعیت عمومی حاکی از آن است که آنکارا در صورت هر گونه مداخله یا حمله از سوی نیروهای سوری به این کشور با توسل به تدابیر نظامی پاسخ خواهد داد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه در ۲ روز گذشته به بازدید از این منطقه پرداخته است و همان‌طور که می‌بینید این کشور بار دیگر برای واکنش و اقدامات تلافی‌جویانه آماده می‌شود. همان‌طور که سخنگوی سابق ناتو گفت این ائتلاف نظامی فقط تضمین‌هایی مبنی بر این‌که طرح‌هایی برای جلوگیری از این اقدام ترکیه دارد ارائه می‌کند اما این سیاست باید تا یافتن یک راه‌حل سیاسی یا دیپلماتیک ادامه یابد.
مردم ترکیه هم فکر نمی‌کنند که ناتو باید به کشورشان بیاید چرا که سال ۱۹۹۱ وقتی ترکیه برای نخستین بار در شرایط جنگ خلیج فارس قرار گرفت ناتو به رغم انتظارها و پیش بینی‌ها، کمک‌های نظامی و اقتصادی خود را در اختیار ترکیه قرار نداد.
بنابراین ترک‌ها در حال حاضر در برابر وعده‌های امریکایی‌ها خیلی دقت می‌کنند. اما امریکا نیز مستقیما و یا به طور غیر مستقیم در این مساله دخیل است و در حال حاضر نیز در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در این کشور قرار داریم و احتمالا مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید امریکا در ماه ژانویه برگزار خواهد شد.
تا آن زمان دست‌کم ۲ ماه باقی مانده است. بنابراین آن‌چه که ترکیه در حال حاضر در حال انجام دادن است این است که در صورت حمله نیروهای سوری فقط تمامی تدبیر نظامی لازم را اتخاذ کند و واکنش نشان دهد. رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح ترکیه و دولت این کشور، این مساله را تضمین می‌کنند.
پرس تی‌وی: شما در بخشی از صحبت‌های‌تان به این نکته اشاره کردید که شاید ناتو قول‌هایی به ترکیه داده است. منظورتان چیست؟ ناتو به ترکیه چه می‌گوید؟ آیا ناتو به ترکیه می‌گوید که از آن‌ها حمایت می‌کند؟ منظورتان از وعده ناتو همین است؟ نتیجه گیری من این است که احتمال دارد ناتو دست به چنین اقدامی نزند. فکر می‌کنم وقتی جت‌ترکیه به زمین نشست این کشور به ناتو مراجعه کرد اما شاهد بودیم که ناتو در این زمینه شانه بالا انداخت و با بی‌اعتنایی از کنار آن گذشت. به گفته آن‌ها در این برهه زمانی نباید هیچ‌گونه اقدام تحریک‌کننده‌ای صورت بگیرد.
بگچی: درست است. بار دیگر تاکید می‌کنم؛ ناتو طبق ماده ۵ منشور خود مجبور است به ترکیه بیاید. اگر ترکیه از سوی دشمن مورد حمله قرار گیرد تمامی کشورهای عضو ناتو موظفند برای کمک به این کشور بشتابند. آقای راسموسن، دبیرکل ناتو هم به ترکیه اطمینان داده است که این ائتلاف نظامی طرح‌ها، روش‌ها و ابزار نظامی برای حمایت از ترکیه در صورت حمله به این کشور را در اختیار دارد.
اما قرار نیست سوریه به ترکیه حمله کند. دست‌کم در داخل ترکیه چنین انتظاری وجود ندارد. اگر هم قرار باشد مداخله‌ای صورت گیرد به احتمال زیاد از سوی ترکیه و برای کمک به نیروهای موسوم به «ارتش آزاد سوریه» خواهد بود که در حال حاضر احتمال آن کم است چرا که مردم ترکیه از سیاست دولت خود در قبال سوریه حمایت نمی‌کنند.
نظرسنجی‌های عمومی نشان می‌دهد که ۵ تا ۱۰ درصد مردم ترکیه با اقدامات دولت خود در این زمینه موافق هستند. بنابراین دولت ترکیه در حال حاضر با فرود اجباری هواپیمای سوریه در آنکارا در حال دامن زدن به تنش‌ها است. نه نخست وزیر ترکیه و نه رئیس جمهور این کشور در این لحظه نشانه‌ای دال بر مداخله یک جانبه آنکارا در سوریه ارائه نمی‌کنند.
اما آن‌چه که اردوغان گفت این است که ترکیه آمادگی دارد تمامی تدابیر مقتضی را برای جلوگیری از تعدی به این کشور اتخاذ کند. این سخنان به معنای آن است که انتظار می‌رود اگر سوریه به ترکیه حمله کند این کشور از خودش دفاع کند.
بنابراین این نوعی دفاع از خود است.
چیزی که ناتو در حال انجام دادن آن است هم نوعی ضمانت روانی است و در عین حال این ائتلاف نظامی انواع هواپیماها و تجهیزات نظامی مورد نیاز را در اختیار دارد. اما در حال حاضر در وضعیت جنگی قرار نداریم. دولت سوریه هم به ترکیه یا مرز این کشور حمله نمی‌کند.
آن‌ها هنوز در حال مبارزه با نیروهای موسوم به «ارتش آزاد سوریه» هستند و به نظر می‌رسد ارتش سوریه به موفقیت‌های بیش‌تری دست می‌یابد و آقای بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه نیز دست‌کم در این لحظه کنترل اوضاع را در اختیار دارد و این بدان معناست که وی هر چه بیش‌تر در راس قدرت باقی بماند سیاست ترکیه بیش‌تر با شکست مواجه می‌شود. وضعیت ترکیه این چنین است.
