تحولات چند روز اخیر سوریه، شرایط این کشور را به سمت شکل‌گیری جنگ داخلی نزدیک‌تر کرده است؛
یعنی در گذشته فرآیندی سیاسی توسط دولت آغاز شد و در نتیجه آن گفت‌وگوی ملی صورت گرفت که امید می‌رفت در آن توافقی بر اساس مجموعه‌ای از اصلاحات سیاسی صورت گیرد اما اکنون شرایط به سمتی می‌رود که گویا شرایط را برگشت‌ناپذیر می‌کند.خبرنگار روزنامه السفیر که به شهر حما سفر کرده بود، گفته است که «برای یک لحظه احساس کردم که گویا در قندهار هستم. قندهاری که سنگربندی شده و نیروهای طالبان، شب در جای‌جای این شهر استقرار دارند. در این شهر سوریه هم نیروهای سلفی در حال انجام همین کار هستند.» مشکلی که پیش آمده، این است که نیروهای دولتی به بهانه نیروهای سلفی شهر را به توپ می‌بندند و از آنجا که توپ یک ابزار نظامی کور است و افراد خاصی را هدف قرار نمی‌دهد، این حرکت به هیچ‌وجه قابل توجیه نیست و در نتیجه این رفتار زنجیره‌ای از خشونت در حال شکل‌گیری است که شرایط را برگشت‌ناپذیر می‌کند و نگرانی شدیدی را ایجاد می‌کند که سوریه نیز مانند لیبی به سمت جنگ داخلی حرکت کند. جنگ در لیبی شاید این کشور را یک قرن عقب انداخت و چنانچه این مساله در سوریه هم اتفاق بیفتد، قطعا همه بازنده خواهند بود و سوریه هزینه بسیار سنگینی بابت این مساله پرداخت خواهد کرد.
البته گمان نمی‌رود به مانند لیبی در سوریه نیز ناتو وارد عمل شود چرا که در شورای امنیت شرایط برای ورود ناتو مناسب نیست، ضمن اینکه لیبی نیز الگوی خوبی در این خصوص نبوده است. از طرفی روسیه و چین نیز این مساله را نخواهند پذیرفت؛ چرا که غرب در حمله به عراق و لیبی سعی بر از بین بردن کامل سیستم تسلیحاتی روسی این مناطق داشت تا سیستم تسلیحاتی غربی را جایگزین آن کند و از جایی که تسلیحات، مهم‌ترین عنصر وابستگی نظام‌های سیاسی در سطح بین‌المللی است و منبع تسلیحاتی سوریه نیز روسی است، روسیه این بار اجازه انجام چنین کاری را نخواهد داد. از سوی دیگر صحنه سوریه در حوزه کشورهای بیداری اسلامی با بقیه متفاوت است.
آنچه در سوریه می‌گذرد، عمدتا در مناطق مرزی است و این مساله نشان می‌دهد که عنصر خارجی در این تحرک نقش دارد. در حالی‌که در مرکز این کشور یعنی شهرهای حلب و دمشق که بزرگ‌ترین شهرهای سوریه هستند، اعتراض‌هایی جدی رخ نداده و حرکت اعتراضی سوریه از پیرامون به مرکز منتقل نشده است. این مساله مشکلی را ایجاد می‌کند که نه دولت و نه مخالفان توان یکسره‌سازی شرایط را ندارند. این شرایط بازگشت به راه‌حل سیاسی را ایجاب می‌کند.
در حال حاضر متاسفانه چه از طرف دولت و چه از طرف بخشی از مخالفان، مدیریت امنیتی مبتنی بر برخورد است و همان‌طور که گفته شد در کنش و واکنش زنجیره خشونت شکل می‌گیرد در حالی که باید یک‌سری از نیروهای سیاسی با میانجی‌گری بین مخالفان و نظام بتوانند نوعی مدیریت بحران را در قالب فرآیندی سیاسی ببرند نه نظامی؛ تنها همین رویکرد می‌تواند سوریه را از بحران خارج کند اما اگر گزینه سیاسی جایگزین نشود، باید با اطمینان گفت که سوریه به سمت جنگ داخلی در حرکت است.
منبع: شرق
