سوریه و تثبیت قدرت منطقه ای ایران

بعید به نظر میرسد زمانی که بانکی مون ایران را برای شرکت در اجلاس ژنو ۲ دعوت کرد، به مخاطرات، مشکلات، مخالفتهای احتمالی و بروز حساسیتهای مخالفین منطقه ایران در سوریه و مخصوصا” عربستان توجه نداشته باشد. چنین برخوردی در شان دبیرخانه و دبیرکل یک سازمان جهانی نیست. به نظر من او، مشاورین و ادارات ذیربط سازمان ملل همه به این مشکلات آگاه بودند و دلیل پس گرفتن دعوت نامه را باید در معادلات سیاسی دیگر از قبیل فشار عربستان و تن دادن آمریکا به این فشار باید جستجو کرد. لذا مشکل اصلی را نه در عدم پذیرش پیش شرط یکی از مصوبات اجلاس ژنو ۱ در زمینه دولت انتقالی توسط ایران، که ابعاد آن هنوز مشخص نشده بلکه سیاست آمریکا در منطقه در نادیده گرفتن نقش و توانمندیهای مسئولانه ایران دید که در جریان تعاملات منطقه ائی خود بتواند به ایجاد ثبات و امنیت منطقه ائی کمک کند.
البته بنظر من عناصر، عوامل و یا نیروهای داخلی درگیر و موثر در سیاست خارجی ایران باید مقداری خویشتن داری میکرد ولی کمی عجله کرد که زمینه را برای ازدیاد فشار رقبای خارجی ایران بر سازمان ملل و متحدان ایران در سوریه فراهم کرد که دبیرکل دعوتش را پس بگیرد. این اقدام هم برای دبیرکل و سازمان ملل بد بود و هم برای ایران. البته با این نوع سازماندهی و برگزاری دو مرحله ائی اجلاس شاید از نظر تاثیر بر تصمیمات که قاعدتا” در خارج سالن گرفته میشود شرکت و عدم شرکت ایران خیلی فرق نمیکند. ولی عدم شرکت و پس گرفتن دعوت نامه دو مقوله جدا هستند و هر یک بار جداگانه دارد. حضور در اجلاسی بین المللی که یکی از مهمترین موضوعات دنیا که هم اکنون به فاجعه ائی انسانی تبدیل شده است وزن و اثرات منطقه ائی و جهانی خود را دارد. متاسفانه به نظر میرسد سیاست خارجی در فقدان مفهوم سازی و ارائه فرمولهای جدید در سوریه، زمان و فرصت دیگری برای اجماع سازی بین بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ائی را از دست داد و این کمکی بود به دولتهائی که خود مسبب اصلی این وضعیت در سوریه هستند. اگر چه آمریکا در این زمینه در ابتدا مایل به حضور ایران بود ولی در نهایت با قرار گرفتن در کنار عربستان سعودی در این زمینه نقش اصلی در کنار گذاشتن ایران را داشت که خود باعث تداوم بحران و افزایش آلام مردم سوریه خواهد شد. عدم اجماع بازیگران منطقه ائی و بین المللی مشکل سوریه باعث خواهد شد هر بازیگری روش مستقل خود را در برخورد با این بحران دنبال کند و بازنده اصلی در این ماجرا مردم سوریه خواهند بود.
البته باتوجه به نحوه سازماندهی اجلاس ژنو ۲ و دو مرحله ائی کردن آن که یکی از نقاط ضعف و یا به تعبیری نمایشی ساختن آن اجلاس بود شاید حضور ایران نیز به یک جنبه نمایشی در اعلام مواضع همانگونه که سایر سخنرانان در روز اول اجلاس انجام دادند محدود میشد. در حالیکه چنین اجلاسی برای پیدا کردن راه حلهای مناسب برای اینچنین بحرانی می طلبید که هم در مقدمات اجلاس فارغ از تبلیغات رسانه ائی با جدیت بیشتری به نیل به تفاهم اولیه بین اطراف قضیه همت میگماشت و هم با تشکیل یک اجلاس کاری و جدی و بدور از شعارهای معمول میتوانست به نتیجه ائی مطلوب برای مردم سوریه میرسید. در اینصورت بهتر بود ایران منافع مردم سوریه را مقدم بر قبول و یا عدم قبول پیش شرط میدانست و با حضور خود در اجلاس هم کمک موثری در خاتمه دادن به این جنگ مینمود و هم به تثبیت نقش منطقه ائی خود میپرداخت.