چالش‌های درونی و بیرونی صدا و سیما

مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو درباره چالش های پیش روی رییس جدید سازمان صدا و سیما گفت: پیش از هر چیز باید تبریک گفت به رییس جدید سازمان صدا و سیما برای پذیرش مسوولیت خطیر در بافت موقعیت حساس داخلی، منطقه ای و بین المللی در ارتباط با یکی از مهمترین ارکان حکومت با سویه گیری مردمی و رسالتی ملی در جامعه در حال گذار ایران. این ویژگی هایی که برشمرده شد مسوولیت خطیر رییس سازمان صدا و سیما، فارغ از اینکه چه کسی باشد را به خوبی نشان می دهد.
وی افزود: اما چالش های پیش روی رییس جدید سازمان صدا و سیما از دو منظر درونی یعنی درون سازمانی و بیرونی چه در سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی قابل توجه است.
مطهرنیا با بیان اینکه در سطح داخلی چالش پیش روی سازمان صدا و سیما چالش گفتمانی، ساختاری و کارکردی است گفت: این نکته باید مد نظر رییس جدید سازمان صدا و سیما قرار گیرد که آیا به حوزه اقدامات فرهنگی و تبلیغاتی و دیگر ساحت های گوناگون ماموریتی سازمان قرار است با گفتمان آمریت و تبعیت محور نگاه کند یا با گفتمان قانون مندی و مشارکت جویانه.
وی گفت که به بیان دیگر آیا سازمان صدا و سیما در دوره جدید در حوزه برنامه ریزی و برنامه سازی، خود را مکلف به توجیه فرمان های آمرانه و تبعیت محورانه در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی بهداشت و سلامت می کند یا قرار است که در چارچوب های قانونمند بیان کننده مسائل و معضلات جامعه ملی در جهت افزایش مشارکت مدنی در جهت حل و فصل مسائل باشد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از رسالت های بزرگ سازمان های تبلیغاتی جلب و جذب مشارکت فزاینده مردم برای حل مسائل و معضلات جامعه است گفت: اگر صدا و سیما بخواهد تنها نماینده قدرت آمرانه و تبیعت خواهانه ناشی از جایگاه حکومتی خود شود تا چه اندازه خواهد توانست رویکردهای مشارکت محورانه در حوزه گزاره های قانونی ناظر بر تشکیل خود را دنبال کند.
وی افزود: لذا چالش دیگر پیش روی رییس جدید سازمان صدا و سیما در حوزه آمرانه بودن و تبعیت محورانه بودن و یا قانونمند بودن و یا مشارکت گرا عمل کردن است. نکته ای که به تبع این مسئله پدید می آید چالش میان تحلیل و توجیه است.
مطهرنیا ادامه داد: رویکرد آمرانه گرا و تبعیت محور بودن به دنبال استفاده از سویه گیری های توجیه گرا به جای تفسیر گرا بروز پیدا می کند. در حالی که رویکردهای مشارکت گرای قانونمند بر تقدم تحلیل بر توجیه در ساحت های تبلیغی و تعلیمی اشاره دارد.
وی تصریح کرد: این چالش زمانی بیشتر ظهور می کند که رقبای سازمان صدا و سیما در سطوح رسانه های کلان و ریز در حال افزایش است و در آینده نزدیک کنترل سخت افزارانه آنها امکان پذیر نخواهد بود و با توجه به تاکید معمار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) بر اینکه صدا و سیما باید یک دانشگاه باشد و تاکید رهبری نظام بر این دیدگاه، در این بستر شدید رقابت، دیگر گزاره های توجیه گرای تبعیت محور آمرانه پذیر پاسخگوی جلب مخاطب نخواهد بود.
مطهرنیا با بیان اینکه در چالش های ساختاری هم صدا و سیما از یک ساختار شبکه محور برخوردار است که در اصطکاک با معاونت سیاسی قرار دارد گفت: معاونت سیاسی سازمان دارای تعریف و رسالت و ماموریت خاصی است که از منظر آرایش محتوایی تحت نظر مستقیم ریاست سازمان و مدیریت اجرایی قرار دارد اما از نظر اختصاص زمان موسوم به کنداکتور و پشتوانه های مالی و تجهیزاتی وابسته به شبکه ها است.
وی افزود: این حیات دو زیست تا حدودی اصطکاک میان شبکه و معاونت سیاسی را افزایش می دهد. از این منظر به اتلاف انرژی منجر می شود. بر این باور که از این منظر آنچه که مطرح شد در حوزه سیاسی یکی از چالش های سنتی فراروی سازمان صدا و سیما است. بر این اساس این چالش می تواند توسط رییس جدید مورد توجه قرار گیرد و با ساز و کاری مناسب به حل و فصل آن بپردازد.
وی ادامه داد: از منظر برون ساختاری نیز از یک سو سازمان صدا و سیما یک ارتباط تعریف شده با نهادهای فرادستی در قانون اساسی دارد و از طرف دیگر باید پاسخگوی گرایش های متکثر جامعه در ساخت های متعدد فعالیت های خود باشد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بر این اساس از یک سو این سازمان، یک نهاد فرادولتی است اما یک سازمان درون حکومتی محسوب می شود چرا که شورای سیاست گذاری آن متشکل از نمایندگان قوای مختلف است و یکی از مهمترین قوا دولت است.
مطهرنیا با بیان اینکه فعل و انفعالات موجود در سیاست و تغییر ذائقه مردم در تعیین رییس دولت همواره یکی از چالش های فراروی سازمان بوده است گفت: آمدن روسای دولت ها با گرایش های مختلف بر حوزه های برنامه ریزی در صدا وسیما تاثیر گذاشته است و این مهمترین چالش های ساختاری در ارتباط با محیط پیرامونی صداوسیما است که به هر تقدیر بر روی کارکرد سازمان تاثیر دارد.
وی افزود: دولت های نزدیک به تفکرهای حاکم بر اتمسفر صداوسیما نسبت به دولت های دورتر با این اتمسفر همواره در دوره های گوناگون تاریخی رفتارها و چالش های متفاوتی را به وجود آورده است که به طبع آن برای سازمان چالش کارکردی پدید آورده است.
مطهرنیا ادامه داد: بسیاری از برنامه های صدا و سیما که به هدف نقد قدرت برنامه ریزی می شود با ادبیاتی متفاوت و مدیریتی مخالف عرصه حاکم وارد عمل شده اند و این تا حدودی مردم را نسبت به کارکرد صداوسیما دچار ابهام و سردرگمی می کند که این نیز یکی از چالش های فراروی سازمان است که باید در دوره جدید مورد توجه قرار گیرد.
وی در خاتمه گفت: به هر تقدیر امیدواریم هر کسی که سکان این مسوولیت خطیر را بر عهد می گیرد بتواند به اعتبار افزایی این سازمان در عرصه شدید رقابت رسانه ای حال حاضر و در آینده ای پر از رقابت موفق باشد.