دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان، از همان فردای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ از سیاست های منطقه ای خود که محور آن بهبود رابطه با کشورهای حاشیه خلیج فارس بود، پرده برداشت، اما در دو سال گذشته با وجود علاقه دولت یازدهم به این مسئله، کشورهای عربی در جهت مخالف این سیاست ایران حرکت کرده اند. اوج این تقابل، تروریستی خواندن حزب الله از سوی اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس بود که نشان داده کشورهای مرتجع عربی همچنان بر سیاست تنش زایی تاکید می کنند.
در آخرین مورد از این مواضع، شیخ «خالد بن احمد آل خلیفه»، وزیر خارجه بحرین، روز جمعه اعلام کرد، کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس برای مقابله با ایران در ارتباط با سیاست خارجی آن، جدی هستند و تهران باید از حمایت از سازمان‌هایی در خاورمیانه دست بردارد. شیخ خالد در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سعودی «العربیه» گفت: ما به ایران و به همه حامیان آن پیام می‌فرستیم که ما اینک برای مقابله با آن جدی هستیم و هیچ تردیدی در دفاع از دولت‌های‌مان، ملت‌های‌مان، منافع‌مان و برداران‌مان در منطقه نداریم؛ برای اینکه این موضوع برای ما مسئله‌ای حیاتی است.
این سخنان وزیر خارجه بحرین نشان دهنده عمیق بودن اختلافات آن ها با ایران است. در واقع تحولات چند سال اخیر که پایه های لرزان پادشاهی های عربی را به لرزه درآورد و ایران همواره در کنار ملت های تجدید نظر طلب و انقلابی بود باعث شد کشورهایی که در مسیر سیل خروشان انقلاب قرار گرفته اند به تقابل با سیاست های ایران بپردازند. سردمدار این کشورها نیز عربستان بود که سعی داشته است به دلیل ناتوانی از رویارویی مستقیم با ایران گروه های مورد حمایت تهران در منطقه مانند شیعیان الشرقیه در عربستان، انصارالله یمن، گروه های فلسطینی، حزب الله لبنان، گروه های مردمی سوریه و الحشد الشعبی در عراق را مورد هدف قرار دهند.
با این همه اظهارات اخیر وزیر خارجه بحرین بسیار فراتر از دفعات پیشین بود و به صورت صریح از احتمال رویارویی با ایران سخن گفته است. ریز قدرتی همانند بحرین که هیچ کدام از مولفه های قدرت را دارا نیست و مخالفان داخلی اش بیشتر از نصف جمعیت این کشور را تشکیل می دهند حتی قادر نبوده اوضاع داخلی خود را تثبیت کند و تنها پس از ورود نیروهای سپر دفاع جزیره به رهبری عربستان نوعی از آرامش شکننده در این کشور حکمفرما شده است. در این صورت این سخنان را در وهله اول نباید زیاد جدی گرفت و بیشتر آن را تکرار سیاست های ریاض از زبان مقامات بحرین تفسیر کرد. بحرین در سال های اخیر همواره به ریاض وابسته بوده و کوچکترین سیاست هایش را با عربستان هماهنگ می کند. در شرایط فعلی نیز که عربستان به دنبال تنش ساختگی با ایران، روابط خود را با تهران قطع کرده است و بحرین نیز به تبعیت از این کشور با تهران قطع ارتباط کرد، نباید انتظار دیگری از ریز قدرت بحرین داشته باشیم. سخنان وزیر خارجه این جزیره کوچک در مورد تهدیدات ایران برای کشورهای عربی در حالی است که سران مرتجع عرب دشمن اصلی خود یعنی صهیونیسم را فراموش کرده و حتی با این رژیم ارتباطاتی برقرار کرده اند و ایران به عنوان حامی اصلی ملت های منطقه را دشمن خود می پندارند.
در این میان مسئله مهم این است که دستگاه دیپلماسی کشورمان با توجه به این واقعیات نسبت به ترسیم سیاست های منطقه ای اقدام کند. اخیرا رسانه ها اعلام کردند یکی از مقام‌های ایرانی نامه‌ای به امیر کویت برای آغاز گفت‌و‌گوها میان ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس فرستاده و امیر کویت هم آن را به اطلاع رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس رسانده است. در صورت صحت این ادعا، مسئولان دیپلماسی کشورمان باید براساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت در سیاست های منطقه ای رفتار کنند. باید پذیرفت که در دنیای امروز اصل بر روابط با کشورهای دیگر به ویژه همسایگان است، اما این روابط نباید به معنای از دست رفتن عزت و اقتدار ایران باشد. کنش های ریز کشور بحرین به تنهایی محلی از اعراب ندارند، اما از یک منظر این بازیگر ضعیف، سیاست های خود را همواره با آمریکا و ریاض هماهنگ می کند و اقدام اخیر این کشور نمی تواند جدای از این وابستگی تفسیر شود. از منظر دیگر فریادهای وزیر خارجه بحرین گویای فراموش شدگی آنان در افق سیاست های آمریکاست و قصد دارد پشت سر عربستان، با ادعاهای بزرگ اما توخالی خود را برای آمریکا و غرب مهم جلوه دهند. البته غرب و آمریکا ابایی ندارند تا از ظرفیت عناصر دیوانه در منطقه برای اقدامی نیابتی و ناشیانه استفاده کنند. در مجموع سخنان اخیر وزیر خارجه بحرین توخالی است، اما نباید از استفاده آمریکا و غرب از طبل های توخالی غافل بود. طبل های توخالی دست کم در زمینه جنگ روانی می توانند مؤثر واقع شوند. بنابراین دستگاه دیپلماسی ایران نیز باید در راهبرد منطقه ای خود نسبت به کشورها حوزه خلیج فارس، با کمال هوشیاری و توجه به عزت، حکمت و مصلحت اقدام کند. بحرین، قطر و عربستان امروزه طبل های زیر پای چپ عناصر تروریست تکفیری در منطقه هستند که توسط آمریکا و غرب نواخته می شوند و هرچند طبل های کوچکی هستند، اما سر و صدای آن ها بخشی از اهداف آمریکا و غرب در منطقه را جهت به گردش درآوردن عناصر تروریسم تکفیری تأمین می کند.
یوسف شفیعی
