افق انلاین ، اسفندماه امسال انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود؛ اگر چه از بس درباره برهه‌‌ی حساس کنونی و خیلی متفاوت بودن شرایط فعلی از زمان‌های دیگر صحبت شده، این گزاره حالا دیگر به یک شبه‌کلیشه‌ی نامطلوب تبدیل شده، امّا به هر حال این‌بار دیگر یک جمع‌بندی تقریباً اجماعی میان نخبگان وجود دارد که انتخابات مجلس امسال باید تغییرات جدی نسبت به انتخابات دیگر داشته باشد. جامعه‌ی ایران گفتمان‌ها و جناح‌های مختلف سیاسی را آزموده و هر نوبت به یک گروه در پارلمان اکثریت داده است تا بتواند مشکلاتشان را حل کند. با این حال در برهه‌ای که قرار داریم به سبب عدم توفیق دولت در بهبود شرایط اقتصادی و نیز وضعیت مجلس که باز هم یک اجماع درباره‌ی ناکارآمدی آن وجود دارد، دغدغه‌ی ذهنی نخبگان بر این قرار گرفته است که چگونه می‌توان مجلسی تشکیل داد که کارآمد باشد و مهمتر از آن اینکه مردم در چه شرایطی می‌توانند امیدوار به شکل‌گیری چنین مجلسی باشند تا شور و شوقی برای مشارکت در آنها شکل بگیرد.
اگر به این امید باشیم که دعوای جناح‌ها و رقابت‌های سیاسی می‌تواند یک شور انتخاباتی ایجاد کند و مردم از شوق یک جناح و ترس آن جناح دیگر در انتخابات شرکت می‌کنند تا باعث ورود این یکی و مانع دیگری شوند، امید واهی است. البته این جمع‌بندی نگارنده نیست، بلکه تحلیل‌گران مختلفی در این زمینه اتفاق‌نظر دارند. مردم تقریباً همه‌ی جناح‌های سیاسی را بماهو علایق سیاسی آنها آزموده‌اند امّا حالا دغدغه‌ی دیگری دارند. مسئله‌ی اصلی بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی است و بر همین اساس برخی صاحب‌نظران معتقدند که تنها رقابت بر سر ایده‌هایی برای حل مسائل فعلی کشور می‌تواند هم شور انتخاباتی بسازد و هم مجلسی کارآمد را نوید بدهد.
آقای پرویز امینی از جامعه‌شناسان سیاسی و استاد دانشگاه شاهد چندی پیش در گفتگو با تسنیم تاکید کرد که جامعه‌ی ایران از یک طرف به واسطه‌ی عدم توفیق دولت و مجلس در وضعیت «ابهام منفی» است و از سوی دیگر اراده‌ای برای خروج از وضع موجود دارد که موجب می‌شود منفعل و گوشه‌گیر نشود؛ امّا برای آنکه انتخابات مناسبی شکل بگیرد و کمکی به حل مشکلات کند باید از جناح‌های سیاسی عبور کرد و رقابت را بر سر ایده‌های حکمرانی شکل داد. او می‌گوید: “جناح‌های سیاسی اصلاً نمی‌توانند با سبک و سیاق گذشته به رقابت بپردازند، آنها با ادامه روش‌های گذشته نمی‌توانند پرقدرت وارد رقابت‌های انتخاباتی شوند و به‌عنوان یک موجودیت سیاسی قوی یک فضای مثبتی را برای انتخابات شکل دهند.”
برخی تحلیل‌گران دیگر مانند آقای تقی آزاد ارمکی استاد دانشگاه تهران نیز در گفتگوی دیگری با تسنیم تاکید می‌کنند که “تا روزهای منتهی به انتخابات، شاهد ظهور جریان سومی در کشور خواهیم بود که دارای ایده‌های عملی برای اداره کشور باشد.”
آقای احمد نادری استاد دانشگاه نیز معتقد است که “دوگانه اصولگرا و اصلاح‌طلب در فضای سیاسی ایران پایان یافته و در انتخابات امسال شاهد تکثر در جریان‌های سیاسی خواهیم بود” و ادامه می‌دهد که او نیز درباره‌ی این گزاره که رقابت‌های انتخاباتی امسال نه بر اساس نزاع‌ها و مباحث سیاسی بلکه باید بر سر ایده‌های حکمرانی برای حل مسائل جاری باشد توافق نظر دارد.
اما آقای عباس عبدی تحلیلگر مطرح جریان اصلاح‌طلب نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری تسنیم به همین مسئله پرداخته است. او نیز معتقد است که ایده‌ها باید رقابت کنند با این حال این رقابت نمی‌تواند به صورت فردی شکل بگیرد چرا که اساساً ناممکن است افراد به صفت فردی در همه حوزه‌ها ایده‌پردازی کنند و متعهد به انجامش در مجلس شوند. بر همین اساس او تاکید می‌کند که جناح‌های سیاسی درباره‌ی چند مسئله‌ی اصلی کشور باید راه‌حل‌های خود را به صورت شفاف ارائه کنند و مردم درباره‌ی این ایده‌ها قضاوت کنند.
متن گفتگوی تسنیم با آقای عباس عبدی را در ذیل می‌خوانید:
عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه احزاب خبرگزاری تسنیم، درباره انتخابات مبتنی بر ایده‌ها و اینکه گروه‌های سیاسی در انتخابات برای حل مشکلات کشور و تشکیل مجلس کارآمد، ایده عملی داشته باشند، اظهار داشت: با کلیت این مسئله موافقم امّا نباید رقابت‌ها به صورت رقابت ایده‌های افراد باشد. چرا که اساساً مگر ممکن است در سیاست، ایده‌ها ماهیت فردی پیدا کنند؟ مثلاً من به‌عنوان عباس عبدی بیایم و عقاید خود را بگویم. برای شما به‌عنوان یک روزنامه‌نگار آیا ممکن است ایده‌های من و ۳۰۰ نفر دیگر را بخوانید تا ببینید به کدام باید رای دهید؟
وی با این بیان که به نظر من بهترین انتخابات، انتخاب حزبی است، ادامه داد: ما باید با چند ایده مواجه باشیم آن هم نه ایده‌های انتزاعی و کلی، بلکه باید بر روی سه الی چهار موضوع مشخص تمرکز شود. در کل نیز سه چهار گروه و جناح باید باشند که درباره این موضوعات اساسی ایده بدهند. لذا در اینکه انتخابات باید مبتنی بر ایده‌ها باشد شکی نیست، امّا باید چند موضوعِ محدود مشخص شود و هر جریان یا حزبی ایده‌اش را درباره این موضوعات ارائه کند.
عبدی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر، ما نمی‌توانیم بیست فهرست در انتخابات داشته باشیم چون انتخاب مبتنی بر ایده از میان آنها سخت می شود. لذا باید سه الی چهار لیست باشد و هر کدام سرلیست و سخنگو داشته و مثلاً درباره چهار موضوع محوری ایده ارائه کنند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب باید بیان اینکه هیچ فردی نمی‌تواند به تنهایی ایده‌پردازی کامل کند [چراکه توان عملیاتی آن را ندارد و ممکن است بعدا و هنگام عدم اجرای وعده‌هایش مدعی شود کسی به ایده‌های من گوش نداده]، اظهار داشت: یک حزب می‌تواند در سطح کشور این کار را انجام دهد و من از انتخابات حزبی مبتنی بر ایده دفاع می‌کنم که در مورد موضوعاتی نظیر مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاست خارجه و مدیریت دولت و سیستم اداری کشور ایده‌هایی با سرفصل مشخص ارائه کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که بنظر شما چند مسئله اصلی و اولویت‌دار کشور چیست، گفت: یکی از آنها قطعاً مسئله «قیمت‌گذاری» است. بخصوص در حوزه انرژی، ارز و… . اگر گروهی از وضعیت فعلی دفاع می‌کند که هیچ، ولی اگر از آزادسازی قیمت دفاع می‌کنند، باید محل مخارج و مابه‌التفاوتش را هم مشخص کنند.
عبدی درباره رانت‌های یارانه‌ها و سطح اعتماد جامعه برای بردن آن به بخش تولید گفت: معتقدم مطابق همان قانون یارانه‌ها چه در حوزه ارز، چه انرژی، آب و برق و نان می‌توانند قیمت‌ها را آزاد کنند اما مابه‌التفاوت آن را مطابق سهم تعیین شده به همه مردم بدهند که البته این نیازمند یک حمایت اجتماعی است.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در باره مسئله سیاست خارجه نیز تصریح کرد: اگرچه در شرایط کنونی بخش عمده سیاست خارجه با رهبری است ولی احزاب باید شفاف و صریح توضیح دهند که چه اصولی دارند و در هماهنگی با رهبری چگونه آنها را جلو می‌برند؟
وی در مورد مسائل اجتماعی با تاکید بر اینکه بخش عمده مشکلات، مربوط به حوزه زنان است، گفت: درباره مسئال زنان، نباید موضع دوگانه گرفت.
خبرنگار تسنیم از عباس عبدی پرسید: چندصباحی است که موضوع زنان به یک بحث محوری و محل چالش تبدیل شده است؛ شما فکر می‌کنید که این اتفاق به صورت طبیعی و به خاطر شرایط اجتماعی رخ می‌دهد و یا برنامه‌ای از بیرون برای متمرکز شدن بر این مسئله برای فشار به جمهوری اسلامی وجود دارد؟. عبدی پاسخ داد: به نظر من هر دوی اینها هست. مسئله زنان یک مسئله واقعی است. مثلاً ماجرای دختر آبی یا استادیوم رفتن زنان شاید برای عده‌ای خیلی مسخره باشد و بگویند که مگر این خواسته چقدر مهم است؟ اما واقعیت چیز دیگری است و آن این است که یک حس تبعیض به وجود آمده است که این آزاردهنده است. سیستم حکومتی ایران باید دیدگاه و فلسفه خودش را در مواجهه با این مسائل مشخص کند. اگر مسئله، صرفاً شرع باشد که حضور مردان هم در ورزشگاها خلاف شرع است و باید درِ استادیوم آزادی را کاملاً بست.
این تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی خاطرنشان کرد: من یک بار سال قبل به استادیوم آزادی رفتم(یکی از روزنامه‌ها از من خواست که به استادیوم بروم و همانجا درباره‌ی فضای آن و مسائل اجتماعی مربوط به آن گفتگو کنیم). بازی بین استقلال و پدیده بود. جوانی بغل دست من نشسته بود که فاصله‌اش با طرفداران پدیده هم زیاد بود اما فحش‌هایی می‌داد که من از خجالت آب شدم. جالب اینجاست بین طرفداران پدیده سه نفر روحانی هم بودند که برای من جالب بود. من در جمع استقلالی‌ها نشسته بودم که دیدم از جنوب غربی استادیوم دودی به هوا رفت و وقتی پرسیدم چیست؟ گفتند در حال گُل کشیدن هستند! خب اگر خلاف شرع در ورزشگاه رخ می‌دهد باید جلوی همه آنها را گرفت. مگر مردها خلاف شرع نمی‌کنند؟ اما در کشور ما چون زورشان نمی‌رسد جلوی مردها را نمی‌گیرند.
وی خاطرنشان کرد: در موضوع حجاب، همین الان هم حجاب رعایت نمی‌شود. باید جای حجاب، بحث عفت عمومی را مطرح کرد. باید دین و فقه با قانون را کمی از هم متمایز و این دوگانگی‌ها را حل کرد. ما الان به خودمان هم ریا می‌ورزیم. من یادداشتی در اعتماد داشتم که گفتم مصلحت‌سنجی را باید در فقه اعمال کرد نه در اخلاق ولی الان برعکس آن رخ می‌دهد.
عبدی در جمع‌بندی سخنانش گفت: در چند حوزه اقتصاد، موضوعات اجتماعی و سیاست خارجه و همچنین «رفع تبعیض» باید ایده روشنی داشت. مثلاً من تبعیض در کنکور را به ضرر کشور و حتی به ضرر افرادی که از آن استفاده می‌کنند می‌دانم. تبعیض چیز مثبتی نیست و منفی است. در حوزه مسائل اداری و شفافیت هم باید ایده داشت و اگر به این شکل پیش برویم و درباره‌ی این مسائل اصلی گفتگو کنیم و طرح و ایده‌ی خود را به رقابت بگذاریم، و همه مردم و گروه‌ها هم بتوانند در این فرآیند مشارکت موثری کنند در این صورت انتخابات خوبی خواهیم داشت.
