روزنامه واشنگتن‌پست به ۲۰۰۰ صفحه اسناد محرمانه دولت آمریکا درباره جنگ افغانستان دست پیدا کرده است. اسنادی که نشان می‌دهد چه طور طی ۱۸ سال گذشته دولت‌های مختلف در کاخ‌سفید برای “موفق نشان دادن” طولانی‌ترین جنگ در تاریخ آمریکا حقایق را از مردم این کشور پنهان کرده‌اند.
در این اسناد صدها درجه‌دار نظامی و مقام دولتی طی مصاحبه با بازرسان دولتی از نظر خود درباره علت ناکامی در جنگ افغانستان سخن گفته‌اند و در مجموع این جنگ را “غیرقابل فتح” توصیف کرده‌اند.
کریگ ویتلاک و لسلی شاپیرو، خبرنگاران تحقیقی واشنگتن‌پست که در همکاری با ارمند امام‌جمعه، گزارشگر گرافیکی-تصویری که دوشنبه نهم دسامبر، مجموعه این اسناد را در گزارشی مفصل منتشر کردند در پیشگفتار نوشته‌اند: “گنجه‌ای پر از اسناد محرمانه دولتی که واشنگتن‌پست توانسته به آنها دسترسی پیدا کند نشان می‌دهد چه طور مقام‌های دولت آمریکا طی ۱۸ سال گذشته با بیانیه‌های زیبا این حقیقت غیرقابل انکار را از مردم پنهان کردند؛ این که پیروزی در جنگ افغانستان ممکن نیست.”
این اسناد که شامل حدود ۴۰۰ مصاحبه با افراد مسئول در جنگ افغانستان و همچنین یادداشت‌های دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت آمریکا است، به گفته گزارشگران واشنگتن‌پست حکایت از این دارد که چه طور حقایق در تضاد با گفته‌های “روسای جمهور آمریکا، وزرا، دیپلمات‌ها و ژنرال‌ها” بوده است.
بسیاری از افسران و ژنرال‌ها در این مصاحبه‌ها که در جریان تحقیق و تفحص مفصل بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) صورت گرفته و نام “درس‌های آموخته‌شده” (Lessons Learned) به مجموعه آنها داده شده، از عدم شناخت آمریکایی‌ها از افغانستان، از علل زمینه‌ساز فساد دولتی در این کشور و دلایل آشکاری که عدم موفقیت در جنگ افغانستان را نمایان می‌کرده، سخن گفته‌اند اما محتوای این مصاحبه‌ها تا پیش از این محرمانه نگه داشته شده بود.
ما در افغانستان شکست خوردیم!
در یکی از مصاحبه‌های این مجموعه جیمز دابینز، نماینده ویژه آمریکا در افغانستان و پاکستان (۲۰۱۴-۲۰۱۳) گفته است: “ما کشورهای فقیر را اشغال نمی‌کنیم که آنها را ثروتمند کنیم؛ ما به دیکتاتوری‌ها حمله نمی‌کنیم که آنجا دموکراسی جاری کنیم؛ بلکه ما به کشورهای خشن حمله می‌کنیم تا آنجا صلح برقرار کنیم و آنچه آشکار است در انجام این ماموریت در افغانستان ناکام ماندیم.”
“با این همه پول، فساد اجتناب ناپذیر است”
رایان کروکر، سفیر سابق آمریکا (۲۰۱۲-۲۰۱۱) در افغانستان در یکی از این مصاحبه‌ها که از سوی دفتر بازرس کل آمریکا صورت گرفته، گفته است: “شما نمی‌توانید این حجم از پول را به یک دولت نوپا و جامعه در حال شکل‌گیری تزریق کنید و انتظار داشته باشید که فساد روی ندهد. چنین چیزی محال است.”
“ما افغانستان را نمی‌شناسیم”
داگلاس لوت، مقام ارشد سابق کاخ‌سفید در ارتباط با جنگ افغانستان که بسیاری او را “پیر (سزار) جنگ” می‌خوانده‌اند و در هر دو دولت جرج دبلیو بوش و باراک اوباما در این سمت حضور داشته، به مصاحبه‌کنندگان پروژه “درس‌های آموخته شده” در سال ۲۰۱۵ گفته است: “ما به طور بنیادی از شناخت افغانستان بازماندیم – ما از آنچه می‌کردیم سر در نمی‌آوردیم.”
واشنگتن‌پست نوشت: “ده‌ها مقام آمریکایی و افغانستانی در خلال این مصاحبه‌ها اذعان کردند که بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌های واشنگتن – از آموزش پلیس و نظامیان افغانستان گرفته تا جنگ با کشت و تجارت تریاک – از ابتدا محکوم به شکست بود چرا که بر اساس مفروضات خام و بدون درک و شناخت این کشور طراحی شده بود”.
روزنامه واشنگتن پست می‌گوید به علت اخبار مربوط به توافق قریب‌الوقوع میان آمریکا و طالبان این اسناد را منتشر کرده تا افکار عمومی را نسبت به حقایق پنهان آگاه کند چرا که به عقیده این نشریه هر سه دولت بوش، اوباما و ترامپ تلاش کرده‌اند که حضور نظامی آمریکا در افغانستان را “موجه و موفق” جلوه دهند؛ در حالی که بنا بر اظهارات کسانی که “دستی بر آتش داشته‌اند” نافرجامی این جنگ که طولانی‌ترین نبرد تاریخ آمریکاست از سالها قبل مشخص بوده است.
فساد اجتناب‌ناپذیر؛ سوخت هواپیما در بازار سیاه کابل
یکی از بخش‌های مهم این اسناد مربوط به اظهارنظر مقام‌ها و حاضران در جنگ افغانستان نسبت به دلایل زمینه‌ساز فساد گسترده در این کشور طی ۱۸ سال گذشته است.
“بر خلاف این ادعا که آمریکا همواره گفته قصد مملکت‌سازی در افغانستان ندارد، واشنگتن سخت مشغول همین کار بود؛ افغانستان را با سرازیر کردن پول هنگفت که قابلیت جذب آن را نداشت، به سوی نابودی و ساقط شدن سوق داد. این منابع به قدری بیش از حد بودند که دامنه ارتشاء، کلاهبرداری و اختلاس را بی حد و نهایت کرده بود.”
وهم و خیال به جای عقل سلیم
در میان این ۲۰۰۰ صفحه سند که واشنگتن پست آنها را روز دوشنبه، نهم دسامبر یکجا منتشر کرده، مصاحبه‌های فراوانی به درک نادرست برنامه‌ریزان آمریکایی از واقعیات جامعه افغانستان اشاره دارد.
کریگ ویتلاک و لسلی شاپیرو، خبرنگاران تحقیقی واشنگتن‌پست در بخش دیگری از این گزارش تحقیقی بسیار مفصل و مملو از پاورقی نوشته‌اند: “وقتی پای اقتصاد به میان می‌آید آمریکا اغلب افغانستان را به عنوان یک بستر آزمایشی انگاشته و در مواجهه با این کشور به جای استفاده از عقل سلیم به مباحث تئوریک توجه کرده است. اعطاکنندگان کمک‌های مالی اغلب اصرار داشته‌اند که بخش مهمی از کمک‌های آنها صرف برنامه‌های آموزشی شود. غافل از این واقعیت که افغانستان هنوز یک جامعه بزرگ کشاورزی و دامداری محسوب می‌شود و برای این همه فارغ التحصیل اصولا شغلی وجود ندارد”.
“کلنجار” با آمار کشته‌شدگان؛ ۱۵۷ هزار نفر
بنابر گزارش پنتاگون، از زمان لشکرکشی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ تاکنون ۷۷۵ هزار سرباز آمریکایی به افغانستان اعزام شده‌اند. از میان آنها ۲۳۰۰ سرباز کشته و ۲۰۵۸۹ نفر مجروح شده‌اند.
در بخشی از گزارش واشنگتن پست آمده است: “در خلال جنگ ویتنام یکی از کارهایی که ژنرال‌ها کردند این بود که با ایجاد شک و شبهه در آمار کشته‌شدگان جنگ را موفق و رو به پیروزی معرفی کنند. بارزترین آن آمار اعلام شده از تلفات انسانی دشمن بود که پنتاگون از آن به عنوان شاخص موفقیت یاد می‌کرد.”
در افغانستان اما، به غیر از موارد معدودی، پنتاگون از انتشار تعداد کشته‌شدگان طفره رفته، هر چند آن طور که مصاحبه‌کنندگان دولتی دریافته‌ا‌ند پنتاگون بارها آمارهایی را اعلام کرد که یا برای جلوه عمومی پیرایش شده بودند یا کاملا غلط بودند و مقام‌ها هم از آن مطلع بودند.
بنابر جدولی که واشنگتن پست به نقل از پنتاگون و چند موسسه و نهاد دولتی و غیردولتی منتشر کرده، جنگ افغانستان از زمان آغاز، یعنی سال ۲۰۰۱، تاکنون بیش از ۱۵۷ هزار کشته برجای گذاشته است.
از این میان، سهم اصلی به نیروهای پلیس و امنیتی افغانستان می‌رسد که طی ۱۸ سال گذشته ۶۲۱۲۴ نفر را از دست داده است.
طالبان با از دست دادن ۴۲۱۰۰ رتبه سوم در این جدول را دارد چرا که آمار قربانیان غیرنظامی در این گزارش ۴۳۰۷۴ نفر است.
بنابر گزارش وزارت دفاع آمریکا، وزارت خارجه این کشور و همچنین آژانس توسعه بین المللی آمریکا، واشنگتن طی ۱۸ سال گذشته رقمی میان ۹۳۴ تا ۹۷۸ میلیارد دلار – یعنی حدود یک تریلیون دلار – در افغانستان هزینه کرده است.
جام
