چند روزی است که دلار آمریکا در ترکیه از تب‌وتاب افتاده و از ۱۸ و نیم لیره به ۱۱ لیره رسیده است. اما فروکش کردن موج گرانی ارزی، تأثیر چندانی بر فضای سیاسی نگذاشته و مخالفین بر این موضوع پافشاری می‌کنند که اردوغان باید برود. آنها معتقدند که تداوم اقتدار حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان، ترکیه را به‌سمت بحران و متلاشی شدن اقتصادی می‌برد.
بر اساس تقویم رسمی «نهاد عالی انتخابات» (YSK) در ژوئن سال ۲۰۲۳ میلادی، انتخابات سراسری و ریاست‌جمهوری برگزار می‌شود، یعنی هنوز ۱۸ ماه از عمر دولت برآمده از ائتلاف جمهور (اردوغان ـ باغچلی) باقی مانده است اما از دید سران ائتلاف مخالفین اردوغان، دولت فعلی به‌خاطر ناکارآمدی سیاسی و اقتصادی، مشروعیت خود را از دست داده است و نباید بیش از این بر سر کار بماند، همه اینها در حالی است که جبهه گسترده ائتلاف مخالفین اردوغان، در مورد معرفی نامزد مشترک به اجماع نظر نهایی نرسیده است.
مُسکنّی برای فرار از انتخابات پیش از موعد
به‌باور سران احزاب مخالف اردوغان و از دید اغلب تحلیلگران اقتصادی، ارزان شدن دلار، نه به‌خاطر سیاست مالی پیشِ‌رو و افزایش تولید، بلکه به‌دلیل ایجاد یک فضای روانی و تحمیل ده‌ها میلیارد لیره سود بانکی، برای جلوگیری از تبدیل لیره به دلار است،
به‌عبارتی دیگر، اردوغان کاری کرد که هم محافظه‌کاران و اسلام‌گرایان مخالف ربا و سود بانکی راضی شوند و هم بازار از تب‌وتب بیفتد. او دستور داد که از این به بعد، همه سپرده‌های سوددار لیره‌ای، علاوه بر دریافت نرخ سود مرسوم به پول ملی، یک سود علاوه هم دریافت کنند که بر اساس محاسبات میزان رشد نرخ دلار است، این سود علاوه، از جیب خزانه پرداخت می‌شود و فشار جدیدی بر اقتصادی ترکیه وارد می‌کند.
کارشناسان، فروکش کردن فعلی ارزش دلار را یک راهکار موقتی و وصله‌ای می‌دانند که اساساً یک راهبرد پولی برخاسته از هوش و ابداع تیم اردوغان نیست و ۵۰ سال پیش نیز چنین راهکاری برای نجات ترکیه از بحران اقتصادی، از سوی دولت وقت، به‌کار گرفته شده بود.
حالا سؤال اینجاست؛ آیا در چنین شرایطی، دولت باید همچنان از برگزاری انتخابات پیش از موعد، گریزان باشد یا باید به خواست مخالفان، تن در دهد؟
از شهرداری تا ریاست‌جمهوری
رجب طیب اردوغان مشهورترین سیاستمدار ترکیه است که توانسته از تخته پرشی به‌نام شهرداری استانبول، استفاده کند. استانبول، به‌عنوان یک استان بزرگ ۱۴میلیون نفری و پایتخت اقتصاد و رسانه‌های ترکیه، سهم حیاتی و به‌سزایی در تحولات سیاسی و تغییر موازنات حزبی ترکیه دارد.
حزبی که در استانبول، حرف اول را بزند، به‌طور طبیعی در سراسر ترکیه، قدرت و محبوبیت بالایی دارد، به همین خاطر است که مخالفین اردوغان، پس از فتح استانبول در انتخابات شهرداری‌ها، اعتماد به نفس بیشتری به دست آوردند و اغلب نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اکرم امام اوغلو شهردار جوان این شهر، به‌راحتی در انتخابات ریاست‌جمهوری، اردوغان را کنار می‌زند و دست‌کم ۱۰ درصد، بیش از این سیاستمدار کارکشته، رأی دارد.
در عین حال منصور یواش شهردار آنکارا نیز آرای بالایی دارد و او نیز می‌تواند اردوغان را شکست دهد، ولی واقعیت این است که تعیین تکلیف نامزد انتخابات آتی ریاست‌جمهوری موضوعی نیست که شهردار بتواند به‌تنهایی و با استقلال فردی در این مورد تصمیم بگیرد.
این شخص کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق بود که در انتخابات اخیر، با حمایت و همراهی مرال آکشنر رهبر حزب خوب و جلب آرای کردهای هوادار پ.ک.ک. در استانبول، آنکارا و آدانا، نامزدهای حزب خود را به قدرت رساند و سنگین‌ترین شکست تاریخ حزب عدالت و توسعه را رقم زد.
در نتیجه، در شرایط کنونی هم، لازم است کلیچدار اوغلو حرف اول و آخر را بزند، اما حالا، بر اساس برخی دلایل، رهبر حزب جمهوری خلق، تمایل ندارد یکی از دو شهردار استانبول یا آنکارا، به مصاف اردوغان بروند.
پروفسور مصطفی بالبای نماینده پارلمان ترکیه و تحلیلگر روزنامه جمهوریت، مصاحبه‌ای با کلیچدار اوغلو انجام داده و از او پرسیده است که چه نگاهی به نامزد شدن اکرم امام اوغلو یا منصور یواش دارد؟
پاسخ کلیچدار اوغلو، از بسیاری جهات جالب توجه و شایان تأمل است. او گفته است: «استانبول و آنکارا برای ما بسیار بسیار مهم است. اگر یکی از این دو را از آنجا بیرون بیاوریم، اکثریت شورای شهر در دست آک‌پارتی است و این شهرها را خواهند گرفت، علاوه بر این، هوادارانمان نیز چنین چیزی را از ما نمی‌پذیرند و گله‌مند می‌شوند. من معتقدم که رئیس جمهور آتی، باید یک سیاستمدار باتجربه باشد، چرا که در یک شرایط بسیار سخت و حساس، این پست را در اختیار می‌گیرد.»
بسیاری از تحلیلگران معتقدند که کلیچدار اوغلو، سالیان سال به‌شکلی بردبارانه تلاش کرده حزب جمهوری خلق را در دوران افشای رسوایی اخلاقی دنیز بایکال، همچون یک کشتی نیمه‌شکسته به ساحل امن برساند و حالا خود را بیش از هر فرد دیگری، شایسته ریاست‌جمهوری می‌داند.
اگرچه حامیان معرفی کلیچدار اوغلو به‌عنوان نامزد مشترک همه مخالفین اردوغان بسیارند، اما علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی نیز بی‌میل نیست که به‌عنوان نامزد مشترک معرفی شود.
او اعلام کرده است که برای ترمیم ساختار درهم‌شکسته ترکیه، آمادگی تمام دارد و علاوه بر اقتصاد، در حوزه حقوق، دموکراسی و سیاست خارجی نیز، اقدامات مهمی انجام خواهد داد.
باباجان برای پیروزی، به حمایت ائتلاف ملت نیاز دارد، بااین‌حال، هم باباجان و هم داود اوغلو، فعلاً به‌شکلی هوشمندانه و دوراندیشانه از پیوستن به ائتلاف مخالفین خودداری کرده و منتظر تحولات سال ۲۰۲۲ هستند.
شکست اردوغان قطعی است؟
چنین به‌نظر می‌رسد که با وجود برخی موانع حقوقی و قانونی، هم دولت باغچلی و هم آک‌پارتی، تردیدی در مورد نامزدی اردوغان ندارند، اما یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و سؤالات مرتبط با انتخابات آتی ترکیه، این است؛ آیا واقعاً آن‌گونه که مخالفین می‌گویند، در مصاف ۲۰۲۳ میلادی، شکست اردوغان قطعی است یا خیر؟
کلیچدار اوغلو و رفقای او در ائتلاف ملت، به‌شکلی قاطعانه از همین حالا، خود را پیروز انتخابات می‌دانند و بر اساس نتایج ده‌ها نظرسنجی چند ماه اخیر، اردوغان را یک سیاستمدار ورشکسته می‌دانند، اما هنوز هم تحلیلگران و کارشناسانی پیدا می‌شوند که در مورد خطرات و تبعات تصور غلط و شتاب‌زده، هشدار می‌دهند.
فهمی کورو از تحلیلگران مشهور ترکیه که خود و برادرش ناجی کوروی دیپلمات، سال‌ها ارتباط نزدیک با اردوغان داشته‌اند و حالا از حامیان عبدالله گل هستند، نظر دیگری دارد.
او در تازه‌ترین نوشته خود، به اردوگاه مخالفین اردوغان شهردار هشدار داده و چنین نوشته است: «فکر نکنید پیروزی شما قطعی است. تصور نکنید به‌خاطر بحران اقتصادی موجود، مردم به‌تمامی از اردوغان و آک‌پارتی رویگردان شده‌اند، باید به‌صورت شبانه‌روزی، به فعالیت، آگاهی، سازماندهی و ارتباط با مردم ادامه دهید تا دلگرمی و امید و استقبال ایجاد شود و بتوانند در افق فرداروز خود، شما را به‌جای آک‌پارتی بپذیرند، اگر نه، لم دادن و با اطمینان خاطر، خود را پیروز تلقی کردن، می‌تواند نتایجی دهشتناک به‌دنبال بیاورد و این فرصت طلایی را از دستان شما خارج کند.»
