هر وقت موضوع کم فروشی مطرح می شود، ذهن برحسب عادت، ناخودآگاه، متوجه کفه ترازو در بازار می شود که یک فروشنده در یک طرف «پاچال» بده و بستان از طریق کم فروشی، همیشه نفع می برد و در عوض در سوی دیگر پیشخوان، خریدار، با وجود این که چند مثقال یا چند سیر جنس کمتری را می خرد، اما مبلغ جنس نخریده را پرداخت می کند و معمولاً هم اعتراضی ندارد.
به هر حال سر جمع آن چند مثقال ها در طول یک روز، هفته و ماه برای فروشنده کالا مبلغ قابل توجهی می شود و این مبالغ قابل توجه در فرآیند یک ناهنجاری به نام «کم فروشی» رخ می دهد که از نظر دینی، عاقبت آن تاسف بار است «ویل للمطففین» اما امروز دیگر کم فروشی فقط مربوط به بده و بستان های بازار در مغازه ها نمی شود. بلکه یک معلم یا استاد در دانشگاه هم ممکن است با کم کاری، کم فروشی کند، یا یک مهندس در طراحی و نقشه کشی پروژه های عمرانی، دقت لازم را نداشته باشد و با سهل انگاری دچار کم فروشی شود.
همچنین یک پزشک ممکن است در امر طبابت اقدام به کم فروشی کند. اما آن کم فروشی ها کجا و کم فروشی یک طبیب که با جان بیمار سر وکار دارد کجا!
گلایه ها
از آن طرف خط دلی پر از درد از کم فروشی یک پزشک گلایه می کند و می گوید: تا به حال فکر می کردم که کم فروشی در بازار رواج دارد ولی یک پزشک هم وقتی کار طبابت را با دقت انجام ندهد به نوعی دچار کم فروشی شده است.
«یحیی زاده» با بیان شرح حال خود می گوید: چند روز «سردماغ» نبودم و به اصطلاح یک جوری «ناخوش» بودم و عارضه این ناخوشی به شکل نگرانی و دلواپسی در من ظاهر می شد و برخی مواقع هم دچار اضطراب می شدم و بدجوری استرس کلافه ام می کرد.
وقتی شرح حال خودم را با اطرافیان و دوستانم در میان گذاشتم آن ها پیشنهاد رفتن پیش یک روان پزشک را دادند. البته ابتدا خیلی موضوع را جدی نمی گرفتم. ولی استرس رهایم نمی کرد و ناچار شدم پیشنهاد اطرافیان و دوستانم را جدی بگیرم. به همین دلیل درباره یک روان پزشک خوب پرس و جو کردم و سرانجام پیش روان پزشکی رفتم که خیلی ها از طبابت او تعریف می کردند. به هر حال پس از تعیین نوبت چند روز، سرانجام ساعت ویزیت فرا رسید و وقتی وارد اتاق پزشک شدم، ۲ نفر قبل از من هنوز با پزشک صحبت می کردند و جایی برای نشستن نبود، ایستادم، با همان استرسی که داشتم، خیلی به حرف های آن ها گوش نمی کردم و بیشتر به این فکر بودم تا بتوانم حداقل کمتر از یک ربع، حرف هایم را تنهایی با پزشک بزنم و وقتی آن ۲ بیمار رفتند و جا برای نشستن من باز شد. روی صندلی نشستم و با استرس شروع به شرح حال کردم. ۲-۳ دقیقه ای گذشته بود و همچنان شرح حال می دادم که دیدم یک بیمار دیگر هم وارد اتاق پزشک شد و به محض ورود آن بیمار، هرچه در ذهن داشتم یادم رفت و حرفی نزدم.
پزشک نگاهی به من کرد و گفت: اشکالی ندارد و شروع به نوشتن نسخه کرد. اما ناگفته های من همچنان در دل ماند، نمی دانم این شرح حال مصداقی از کم فروشی یک پزشک را بازگو می کند یا نه!
«سعیدی» به عنوان یک بیمار دیگر با گلایه در توصیف شرح کم فروشی یک طبیب می گوید: مدتی از درد ساعد رنج می بردم و ابتدا فکر می کردم که چیزی نیست اما درد کهنه ساعد ناچارم کرد که به یک پزشک متخصص مراجعه کنم.
جالب بود، وقتی که شرح حال می دادم، پزشک گفته های مرا در یک کارت ثبت می کرد و طبیعی به نظر می رسد که بر اساس همان نوشته ها، نسخه نوشته شود به هر حال پزشک پس از اتمام توضیحات من، نسخه را هم نوشت و گفت: چیزی نیست و بعد از مصرف چند روزه داروها، مشکل رفع خواهد شد. ولی بعد از مصرف چند روزه داروها مشکل رفع نشد و همچنان درد ساعد آزارم می داد و ناچار شدم که دوباره به همان متخصص ارتوپدی مراجعه کنم و این بار، منشی پزشک همراه من کارت نوشته قبلی را هم آورد و پزشک در ضمن این که نوشته های خود را مرور می کرد، من دوباره شرح حال قبلی را دادم و پزشک بعد از مرور دست نوشته های روی کارت متوجه شد آنچه را آنجا ثبت کرده مربوط به درد آرنج بوده در حالی که من شرح درد ساعدم را داده بودم. به نظر من هر پزشکی باید زمانی که بیمار شرح حال خود را می دهد دقت کند و اگر هر پزشکی دقت کافی نداشته باشد به نوعی کم فروشی کرده است و این کار پزشک را من یک نوع کم فروشی دیدم.
روایت های آماری از شکایات
شکایت از یک پزشک به سادگی دیگر شکایات نیست و زمانی یک بیمار از یک پزشک به مراجع قانونی شکایت می کند که به تعبیری کارد به استخوان رسیده باشد.
آن وقت است که یک بیمار نسبت به کم فروشی یا احیاناً گران فروشی یک پزشک اعتراض می کند و گاهی هم مسئولان امر برای روشن شدن افکار عمومی، این آمار را سرجمع در اختیار رسانه ها قرار می دهند.
به عنوان مثال در آبان ماه سال گذشته بود که به گزارش مهر، دکتر غلامحسن نیک نژاد، معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی ایران، متخصصان زنان و زایمان را در صدر بیشترین شکایات مردمی از پزشکان ذکر کرد و گفت: پزشکان عمومی، دندان پزشکان، ارتوپدها و جراحان عمومی در رده های بعدی شکایات مردمی قرار دارند.
نیک نژاد با اعلام این که ۱۲ درصد از پرونده های رسیدگی شده در ۶ ماهه اول سال ۹۰ حدود ۳ ماه تا یک سال ممنوعیت طبابت در محل تخلف صادر شده است افزود: برای ۳ درصد نیز ۳ ماه تا یک سال ممنوعیت طبابت در کشور و یک درصد هم یک تا ۵ سال ممنوعیت طبابت در کشور صادر شده است.
همچنین ایسنا به نقل از معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی آورده است که در مجموع شکایت از پزشکان در سال ۹۰ نسبت به سال ۸۹ حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد کمتر بوده است.
به طوری که سال ۸۹ چهار هزار و ۱۷۰ شکایت در دادسراهای انتظامی نظام پزشکی و درسال ۹۰ سه هزارو ۵۱۳ شکایت صورت گرفته است.
وی تشکیل شوراهای حل اختلاف ویژه امور پزشکی های سراسر کشور را یکی از عوامل موثر در کاهش شکایات می داند.
وی گفته است که از مجموع شکایات صورت گرفته ۵۵ تا ۵۸ درصد این شکایات به برائت پزشکان و ۴۲ تا ۴۵ درصد آن ها به انجام کیفرخواست منتهی شده است.
«فارس» به نقل از رئیس سازمان نظام پزشکی در اوایل یک ماه امسال آورده است. در کشور حدود ۸۰ هزار پزشک عمومی و ۲۵ هزار دندان پزشک فعالیت دارند و بیشترین شکایات از پزشکان عمومی است. زیرا تعداد آنان نسبت به گروه های پزشکی دیگر بیشتر است. دکتر صدربیان داشت: ولی در سال ۹۰ بیشترین افزایش شکایات مربوط به ۳ گروه جراحی عمومی، جراحی زنان و جراحی ارتوپدی بوده است.
وی خاطرنشان کرد: به هر حال علت شکایات از جراحان عمومی به دلیل گستردگی فعالیت آنان است و در زمینه جراحی ارتوپدی نیز نواقص درمانی بسیار مشهودتر خواهد بود و در نهایت جراحان زنان نیز با جان ۲ انسان درارتباط هستند که فعالیت آنان را هرچه بیشتر زیر ذره بین می برد.
علت کم فروشی ها
همان طور که هر ناهنجاری در جامعه به عنوان یک پدیده اجتماعی، علت خاص خود را دارد. ناهنجاری کم فروشی در بین پزشکان هم نباید بدون علت باشد.
دکتر قاضی زاده که تجربه ۴ سال عضویت در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس را دارد و حالا هم در نقش سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس عمل می کند. در بیان علت کم فروشی پزشکان می گوید: این ناهنجاری به عنوان یک واقعیت وجود دارد. در واقع وقتی یک پزشک دانش، مهارت، تخصص و آگاهی کافی را در امر طبابت نداشته باشد، کم فروشی خواهد کرد واین گروه از پزشکان دیگر وقت کافی و دقت کافی را در امر طبابت نخواهند داشت.
وی به نقل روایتی از پیامبر اکرم(ص) اشاره می کند و می گوید: از پیامبر اکرم (ص) روایتی به این مفهوم نقل شده است که اگر کسی مسلط بر انجام کار طبابت نیست، ضامن است. در واقع وقتی طبیبی بیماری را بدون آگاهی، مهارت و تخصص کافی ویزیت می کند در برابر سلامت و جان بیمار مسئولیت دارد و ضامن جان بیمار است. البته هر پزشکی مدرک لازم را برای طبابت دارد. اما ممکن است آن پزشک مهارت و تخصص کافی را نداشته باشد. در این حالت است که کم فروشی به شکل یک ناهنجاری اتفاق می افتد.
دکتر قاضی زاده به اهمیت استانداردهای کیفی و زمانی در امر طبابت اشاره می کند و می گوید:استانداردهای کیفی را باید در مهارت و تخصص یک پزشک دید و هر پزشکی برای ارتقای سطح کیفی مهارت خود باید اطلاعات و دانش خود را به روز کند. درواقع هر پزشکی باید به طور مرتب سطح آگاهی خود را از نظر کیفی افزایش دهد. در غیر این صورت به موازات این که ارتقای سطح کیفی صورت بگیرد، ممکن است یک پزشک کم فروشی کند.
سخنگوی کمیسیون امور اجتماعی مجلس با اشاره به استانداردهای زمانی در کم فروشی پزشکان می گوید: یک پزشک عمومی برابر استانداردهای زمانی باید ۱۰ دقیقه به بیمار خود فرصت دهد تا بیمار بتواند در فضای مناسب مسائل مربوط به بیماری خود را به پزشک مورد نظر بگوید.
همچنین این استاندارد زمانی برای پزشکان متخصص ۸ دقیقه و برای فوق تخصص ۶ دقیقه تعریف شده است و زمان استاندارد در رشته های مختلف پزشکی متفاوت است و در حوزه کار روان پزشکی و روان شناسی این زمان به نیم ساعت هم می رسد.
موضوع واقعی نشدن تعرفه ها، همیشه به عنوان یک پاشنه آشیل در تخلفات پزشکی مطرح بوده است و بسیاری از کارشناسان در حوزه پزشکی بر این نظر هستند که اگر تعرفه ها واقعی شود، حداقل بهانه تخلف از دست عده ای گرفته می شود.
«دکتر قیامت» عضو نظام پزشکی تهران، غیرواقعی بودن تعرفه ها را زمینه ساز کم فروشی عده ای از پزشکان می داند و در این باره می گوید: تعرفه ها باید با توجه به واقعیت ها و شرایط اقتصادی جامعه تعیین شود. بدون تردید وقتی تعرفه ها با واقعیت های اقتصادی یک جامعه فاصله دارد. چه بخواهیم و چه نخواهیم. این غیرواقعی بودن زمینه ساز کم فروشی در حوزه پزشکی خواهد شد.
وی می افزاید: در چنین شرایطی ممکن است یک پزشک ۲-۳ بیمار را همزمان ویزیت کند یا یک جراح با کمک خود به طور همزمان ۲ نفر را جراحی کند. بنابراین با واقعی شدن تعرفه ها بهانه را از دست عده ای که قصد کم فروشی دارند باید گرفت.
راهکارها
تعداد پزشکانی که به قصد خدمت به جامعه، رشته های پزشکی را انتخاب می کنند کم نیستند این گروه قبل از آن که چارچوب های قانونی مطرح باشد، بر اساس وجدان کاری و منشی که دارند از خدمت به مردم لذت می برند اما در این میان، عده ای از پزشکان هم ممکن است در جامعه پزشکی پیدا شوند که دست به کم فروشی بزنند اما با چه راهکارهایی می توان با این ناهنجاری مقابله کرد.
«دکتر قیامت» عضو نظام پزشکی تهران، از نظارت ها در چارچوب قانون به عنوان یک راهکار مهم در مقابله با ناهنجاری کم فروشی پزشکان یاد می کند و می گوید: اگر فرض کنیم که مسائل اخلاقی برای عده ای کم رنگ شده یا کنترل های درونی ضعیف شده است. تنها با راهکارهای قانونی باید به سراغ حل مشکل برویم. در واقع در جوامع پیشرفته همه چیز از طریق درست اعمال قانون حل می شود بنابراین نظارت های قانونی باید جدی باشد و همه در برابر قانون یکسان دیده شوند.
دکترعزیزی به عنوان یک پزشک عمومی، درباره تعیین سقف پذیرش برای جلوگیری از کم فروشی پزشکان پیشنهاد می کند و می گوید: درست است که استانداردهای زمانی در ویزیت پزشکان تا حد زیادی مشخص است اما به دلایل مختلف ممکن است که یک پزشک آن زمان را رعایت نکند بنابراین اگر برای پذیرش پزشکان تعیین سقف شود به آن معنا خواهد بود که یک پزشک در روز تعداد معینی از بیماران را بر اساس استانداردهای زمانی ویزیت کند. اگر غیر این باشد وضعیت همین است که می بینیم. طبیعی است وقتی یک پزشک در روز بیماران زیادی را ویزیت می کند، وقت و دقت کافی را نخواهد داشت.
این که حضرت امام(ره) فرمودند، مبداء خوشبختی و بدبختی یک جامعه فرهنگ آن جامعه است. وقتی علل پیشرفت و عقب ماندگی جوامع را بررسی می کنیم به همین نتیجه می رسیم. به عنوان مثال ممکن است در یک جامعه قانون خوبی تدوین شده باشد ولی وقتی در بستر فرهنگ آن جامعه شرایط فراهم نشود، آن قانون خوب ثمربخش نخواهد بود.
دکتر قاضی زاده سخنگوی کمیسیون امور اجتماعی مجلس راه‌حل کم فروشی برخی از پزشکان را در بستر فرهنگی جست وجو می‌کند و می گوید: کم فروشی در حوزه پزشکی را باید مربوط به فرهنگ، منش و الگوهای یک پزشک دانست. با این نگرش، زمانی پدیده کم فروشی در جامعه پزشکی امری ناپسند تلقی خواهد شد که پزشکان هم به این باور برسند که کم فروشی چیزی نامطلوب است و این که یک پزشک دارای منشی باشد که هرگز به خود اجازه کم فروشی ندهد. همچنین الگوها و شخصیت هایی را که یک پزشک از آن ها درس زندگی می گیرد در این میان مهم است.
به هر حال کم فروشی از نظر دینی یک امر ناپسند است و این ویروس ممکن است در بین جامعه پزشکی هم دامنگیر برخی از پزشکان شود. اما آن کم فروشی ها کجا و کم فروشی یک طبیب کجا!./ خراسان
