به گزارش خبرنگار مهر، در هفته جاری دستاوردهای محققان ایرانی و محصولات دانش بنیان متعددی معرفی و اخبار آن در خبرگزاری مهر و رسانه‌های مرجع علم و فناوری منتشر شد.
خبرگزاری مهر پایان هر هفته در بسته‌ای تحت عنوان «بسته اخبار علمی و فناوری» مروری بر مهمترین اخبار و رویدادهای این حوزه و همچنین دستاوردها و محصولات دانش بنیان ایرانی دارد.
تامین برق پالایشگاه‌ها و صنایع در زمان قطعی برق با سامانه مانیتورینگ باتری
اولین خبر مربوط است به محصول یک شرکت دانش بنیان که در پالایشگاه‌ها و صنایع کاربرد دارد. این شرکت دانش بنیان موفق به تولید و تجاری‌سازی «سامانه مدیریت باتری و باتری‌خانه» شده که مزیت اصلی این سیستم، جلوگیری از قطعی برق ناخواسته و آسیب به تجهیزات در صنایع، پالایشگاه‌ها و … است.
سامانه مانیتورینگ باتری برای باتری‌خانه ها و UPS ساخته شده و در پست‌های انتقال و توزیع، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و در مکان‌هایی که باتری‌خانه اضطراری وجود دارد به کار می‌آید. این محصول جهت مانیتورینگ و کنترل شارژ و کنترل شارژر باتری‌ها و شرایط محیطی باتری‌خانه طراحی شده بطوری که طول عمر باتری‌ها افزایش یابد و در هر لحظه صحت لینک DC باتری‌خانه تضمین شده باشد.
پس از اتمام عمر باتری‌های قبلی، این محصول به سادگی قابل اتصال به باتری‌های جدید است. با توجه به قطعی برق در ایران در سالیان اخیر نیاز به این سامانه برای اطمینان از وضعیت سلامت و مانیتورینگ باتری خانه در همه صنایع، سازمان‌ها، ادارات و ارگان‌های دارای باتری‌خانه به طور کامل احساس می‌شود.
ساخت یک رادیوداروی پیشرفته که گسترش سرطان را اسکن می‌کند
خبر دوم درباره رادیو دارویی است که دانش بنیان‌ها ساخته‌اند و سرطان را در کل سیستم لنفاوی اسکن کنترل می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که این دارو برای طیف وسیعی از سرطان‌ها قابل استفاده باشد.
با تزریق رادیوداروی تیلمانوسپت به عنوان یکی از اختصاصی‌ترین رادیوداروهای تشخیصی غدد لنفاوی، جراحان می‌توانند موقعیت و میزان دقیق گره‌های لنفاوی آلوده به سرطان را شناسایی کنند. این فناوری دقت تشخیص را افزایش می‌دهد و از جراحی‌های غیرضروری و عوارض ناشی از آن جلوگیری می‌کند.
از مهمترین مزایای تولید این رادیودارو در ایران، کاهش چشمگیر هزینه‌های تشخیص است. هزینه نقشه‌برداری سیستم لنفاوی با استفاده از تیلمانوسپت به یک دهم قیمت‌های جهانی کاهش یافته است. این کاهش هزینه نه تنها دسترسی بیماران به این فناوری را افزایش می‌دهد، بلکه ظرفیت صادراتی مناسبی را نیز برای ایران ایجاد می‌کند. با توجه به اینکه سیستم لنفاوی از مسیرهای اصلی متاستاز در سرطان‌ها است، استفاده از این رادیودارو می‌تواند برای حدود ۹۰ درصد از بیماران سرطانی قابل استفاده باشد.
بومی‌سازی کامل دستگاه هموسیلر خونگیری با یک‌سوم قیمت
همچنین یک شرکت‌دانش‌بنیان موفق به بومی‌سازی کامل دستگاه هموسیلر خونگیری با یک‌سوم قیمت نمونه مشابه خارجی شده است که فرایند دوخت لوله‌های کیسه خون را با سرعت، دقت و کیفیت انجام می‌دهد.
علیرضا احمدی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فنی مهندسی هوشمند پروژه در خصوص ویژگی‌های این محصول گفت: این دستگاه در سالن‌ها و مراکز خونگیری کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، اصلی‌ترین وظیفه آن در زمان پایان فرآیند خونگیری است و طی آن، برای جوش و برش شلنگ‌های کیسه خون به جای استفاده از سوزن و اتصالات استفاده شده و آلوده از سیگنال‌های رادیویی با فرکانس کاری ۴۰/۶۷ مگاهرتز استفاده می‌شود. نکته مهم در این فرآیند، استفاده نکردن از گرما در جوش دادن شلنگ‌ها است چراکه گرما باعث ایجاد لخته‌های ریز در شلنگ شده و این کار منجر به خراب شدن کل خون داخل کیسه می‌شود. در نتیجه فرآیند جوش باید به صورت سرد باشد تا کیسه خون کیفیت مورد نظر را داشته باشد.
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فنی مهندسی هوشمند پروژه ظرفیت تولید این شرکت در ساخت دستگاه هموسیلر مدل HTS۱۰۰ را ۵۰۰ دستگاه در سال عنوان کرد و ارائه خدمات پس از فروش را از مهمترین مزیت‌های فنی این محصول نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی دانست. قیمت تمام شده این محصول یک سوم نمونه مشابه خارجی است و ۶ نفر به شکل مستقیم با تولید آن مشغول به کار شده‌اند.
پروژه تشخیص سرطان با هوش مصنوعی در کل کشور اجرا می‌شود
یکی دیگر از اخبار علمی و فناوری مربوط بود به مصاحبه خبرگزاری مهر با دکتر قانعی دبیر ستاد زیست فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی. قانعی در پاسخ به این سوال که باتوجه به کاربردهای زیاد استفاده از هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف آیا در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌ها به ویژه سرطان قرار است از این فناوری استفاده می‌کنیم؟ گفت: بله، در همین راستا ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که از فناوری هوش مصنوعی برای تشخیص سرطان پستان استفاده کنیم. در استان قم این طرح پیاده‌سازی شده و سرعت تشخیص سرطان را ۵ برابر افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش داده است. اگر این طرح اجرایی شود، فرق نمی‌کند شما در کدام نقطه کشور باشید، هرجا باشید پاسخ خود را در چند ثانیه با دقت بالا خواهید گرفت.
وی افزود: ما برنامه جدی داریم که این سیستم را در کل کشور اجرایی کنیم تا بتوانیم به سرعت و با دقت بالا به بیماران پاسخ دهیم. برای اجرای این برنامه با بیمه سلامت به توافق رسیده‌ایم و ما به بیمه قول دادیم که در این طرح و با استفاده از هوش مصنوعی ۲۰ درصد هزینه‌ها را کاهش دهیم. معاونت علمی به این برنامه تأیید داده و ما پیگیر اجرایی شدن آن در تمامی استان‌ها هستیم. جزئیات بیشتر در حال بررسی است و امیدواریم به زودی این برنامه به مرحله اجرا برسد.
یکی از رویدادهای مهم هفته، نمایشگاه تبادل فناوری نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاهی بود که با هدف معرفی و فراهم کردن زمینه استفاده شرکت‌های فعال در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی از ظرفیت‌های علمی و فناورانه و همچنین محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان، در محل صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد.
محمدصادق خیاطیان رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در حاشیه ابن رویداد اعلام کرد: پیش‌بینی می‌شود در رویداد تبادل فناوری نفت، گاز و پتروشیمی، ۱۵ تفاهم‌نامه به ارزش ۲۰۰ میلیارد تومان میان دانش‌بنیان‌ها و فعالان این صنایع منعقد شود و براین اساس نیازهای فناورانه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تامین می‌شود.
در خبر دیگری اعلام شد که عضو هیات علمی پژوهشگاه هوافضا با حمایت بنیاد ملی علم ایران، موفق به کسب دانش فنی تکثیر درون شیشه و کشت سوسپانسیون سلولی برای تولید ترکیب ضد سرطان فیزالین (گیاه عروسک پشت پرده) شده است.
حسن‌پور با مدرک دکتری تخصصی زیست‌شناسی-فیزیولوژی گیاهی، دانشیار گروه فیزیولوژی هوافضایی پژوهشگاه هوافضا درباره این طرح توضیح داد: گیاهان جزء ذخایر و منابع ژنتیکی هستند. تجارت جهانی روزافزون گیاهان دارویی، نسل گونه‌های مختلف را با خطر انقراض مواجه کرده است. استفاده مطلوب و منطقی از این منابع که به لحاظ فناوری بسیار کم هزینه‌تر و ساده‌تر از صنایع دارویی شیمیایی است، می‌تواند ضمن تأمین بخشی از نیازهای عمده بهداشتی و درمانی جامعه، از خروج ارز جلوگیری کرده و مانع گسترش وابستگی به خارج کشور شود.
وی افزود: استفاده از روش‌های بیوتکنولوژی نظیر کشت سوسپانسیون سلول و بافت می‌تواند به حفظ این سرمایه‌های ملی کمک کند و از این طریق به توسعه پایدار این گیاه در جامعه دست یافت. عروسک پشت پرده، گیاهی یک یا چند ساله است که در نواحی معتدل جهان رشد می‌کند. این گیاه دارای خواص درمانی ضد سرطان و ضد دیابت بوده و امروزه مورد توجه بسیاری قرار گرفته است و نیاز به مطالعه بیشتر دارد.
این محقق و پژوهشگر با اشاره به اهمیت تکثیر گیاه عروسک پشت پرده گفت: با توجه به ارزشمندی ترکیب فیزالین در اجرای این طرح پژوهشی به دنبال باززایی و تکثیر گیاه از طریق کشت بافت و سلول برای حفاظت و بهره‌برداری پایدار از ذخایر ژنتیکی آن‌ها بودیم.
۴ طرح انتقال فناوری در دستور کار معاونت علمی
اواسط هفته جاری جلسه کارگروه اقتصاد دانش‌بنیان با ارائه و بررسی طرح‌های اولویت‌دار مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست‌جمهوری، در محل معاونت علمی برگزار شد.
در این جلسه، چهار طرح تحولی با هدف انتقال فناوری در حوزه‌های کلیدی مورد بررسی قرار گرفت که عبارت است از:
انتقال فناوری ساخت رله‌های حفاظتی پیشرفته سطح فوق توزیع و انتقال: این طرح با هدف بومی‌سازی فناوری ساخت رله‌های حفاظتی پیشرفته مورد نیاز صنعت برق کشور مطرح شد.
انتقال فناوری نشت‌یابی ماهواره‌ای شبکه‌های انتقال و توزیع آب: این طرح با هدف استفاده از فناوری‌های نوین در شناسایی و رفع نشتی‌هایشبکه‌های آب کشور ارائه شد.
طراحی و ساخت نسل ششم ربات انسان‌نمای ملی: این طرح نیز با هدف توسعه فناوری‌های رباتیک پیشرفته در کشور شد.
ایجاد آزمایشگاه و زیرساخت تخصصی برای تست صنعتی با استفاده از پرتو: این طرح با هدف تقویت زیرساخت‌های آزمایشگاهی برای تست و ارزیابی صنعتی قطعات و محصولات مختلف با استفاده از پرتوهای تخصصی ارائه شد.
رونمایی از سامانه‌های پایش مبتنی بر هوش مصنوعی و محصولات دانش‌بنیان تولید بار اول
در جریان سفر حسین افشین معاون علمی رییس‌جمهور به بندر عسلویه سفر کرده بود، او از سامانه‌های پایش مبتنی بر هوش مصنوعی و محصولات دانش‌بنیان تولید بار اول که قرار است در مجتمع گازی پارس جنوبی و پتروشیمی نوری مورد استفاده قرار گیرد، رونمایی کرد.
توسعه فناوری شیرهای کنترلی صنعت گاز
نخستین محصول دانش‌بنیان تولید بار اول رونمایی شده در مجتمع گازی پارس جنوبی، شیر کنترلی ایستگاه کاهش فشار بخار پالایشگاه هشتم بود که در دو اندازه مختلف و با کاربری متفاوت، با کیفیتی بالاتر از نمونه وارداتی بازطراحی و تولید شده و مورد استفاده قرار گرفته است.
مدیریت و کنترل توربین‌ها با تکیه به سامانه هوشمند
افشین در این بازدید همچنین از ماژول‌های سیستم کنترل MARK V رونمایی کرد. این محصول در نیروگاه‌های پالایشگاه اول، دوم و سوم مجتمع گاز پارس جنوبی به‌عنوان سیستم کنترل اصلی توربوکمپرسورها و توربوژنراتورها مورد بهره‌برداری قرار گرفته و در سایر مجتمع‌های تابعه نیز قابل استفاده خواهد بود.
حذف جیوه از خوراک پالایشگاه‌ها
جاذب جیوه (مرکوری گارد)، از دیگر محصولاتی بود که در این بازدید رونمایی شد. وجود جیوه در خوراک پالایشگاه‌ها اثرات سوء زیست‌محیطی، خوردگی در واحدهای پایین‌دستی و مسموم کردن کاتالیست‌های گران‌قیمت را به دنبال دارد. با تولید این محصول، ضمن کاهش میزان جیوه موجود در سیستم، پایداری بیشتر در تولید پالایشگاه‌ها رقم می‌خورد؛ ضمن آنکه نمونه داخلی این جاذب، با هزینه کم‌تر نسبت به نمونه وارداتی تولید خواهد شد.
واکسن ضدسرطان ایرانی تابستان ۱۴۰۴ رونمایی می‌شود
رونمایی از واکسن ضدسرطان ایرانی در تابستان ۱۴۰۴ که توسط شرکت‌های مستقر در پژوهشگاه ساخته شده، از دیگر اخبار مهم هفته به شمار می‌رود که جواد محمدی رییس پژوهشگاه ژنتیک آن را در یک گفتگوی تلویزیونی اعلام کرد.
رونمایی از ۲ ماده اولیه پرمصرف دارویی؛ از درمان آرتروز تا کاربرد در مزوژل‌های زیبایی
در حاشیه نمایشگاه ایران بایو (نمایشگاه محصولات بیوتکنولوژی پزشکی و صنایع وابسته) از یک محصول (ماده اولیه) پر مصرف صنایع دارویی و زیبایی بنام پودر هیالورونیک اسید تزریقی که برای نخستین بار در ایران توسط یک شرکت دانش بنیان ساخته شده است، رونمایی شد.
علی فرجی مدیر عامل شرکت دانش بنیان آترازیست آرای درباره این محصول در جمع خبرنگاران توضیح داد و گفت: پودرهیالورونیک اسید تزریقی، بعنوان یکی از مواد اولیه پرمصرف و کاربردی در صنایع دارویی و زیبایی، از جدیدترین محصولات این شرکت است. با توجه به روند افزایشی تولید محصولات زیبایی در کشور و نیاز بازار، تولید پودرهیالورونیک اسید تزریقی در داخل کشور نه تنها می‌تواند پاسخگوی نیاز صنعت زیبایی داخلی باشد، بلکه بعنوان قدمی مثبت در راستای کاهش خروج ارز از کشور موثر خواهد بود.
وی در ادامه به محصول دیگر این شرکت دانش بنیان اشاره کرد و افزود: مزوژل تزریقی هیبرید هیالو با نام تجاری لوکسافیل دیگر محصول جدید این شرکت است که در این نمایشگاه رونمایی شد. این محصول بعنوان یک محصول هایتک و تخصصی تولید و قرار است به بازار عرضه شود.
هوش مصنوعی برای تشخیص تجهیزات غیراستاندارد صنایع و حریق در پالایشگاه‌ها کاربردی سازی شد
خبر دانش بنیانی دیگر این بود که یک شرکت سامانه پردازش تصویر هوش مصنوعی ساخته که این سامانه امکان تشخیص غیراستاندارد بودن تجهیزات، اعلام هشدار حریق و نشت مواد شیمیایی در پالایشگاه‌ها را دارد.
برادران مدیر فروش این شرکت توضیح به قابلیت‌های این سامانه در کنترل خط تولید اشاره کرد و گفت: این سامانه می‌تواند ناهمگن‌ها، ناخالصی‌ها و غیر استاندارد بودن تجهیزات یا فرآیندهای تولید را تشخیص دهد. علاوه بر این، پردازش تصویر می‌تواند در شناسایی نشت یا خوردگی در حوزه‌های بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) نیز کارآمد باشد.
برادران در ادامه تصریح کرد: این فناوری به عنوان یک نیاز جدید در صنعت مطرح شده و با توجه به توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی، کاربردهای آن در صنایع در حال افزایش است.
او همچنین از همکاری و مذاکره با چندین مجموعه پتروشیمی خبر داد و توضیح داد: محصول این شرکت به صورت نرم‌افزاری طراحی شده و بر روی سرور در شبکه‌های صنعتی نصب می‌شود. این سامانه به دوربین‌های مداربسته یا دوربین‌های صنعتی متصل می‌شود و بر اساس داده‌های دریافتی، تصاویر را پردازش می‌کند.
