تحریریه افق: بزرگراه امام علی(ع) به عنوان یکی از مهم‌ترین شریان‌های شمالی-جنوبی شهر تهران، نقش قابل توجهی در تسهیل تردد خودروها، کاهش بار ترافیکی معابر مرکزی و بهبود جریان عبور و مرور ایفا می‌کند. این بزرگراه که از شمالی‌ترین نقطه تهران در منطقه یک آغاز می‌شود و تا جنوب‌شرقی‌ترین نواحی پایتخت در منطقه بیست امتداد دارد، طی سال‌های اخیر تأثیر ملموسی بر بهبود وضعیت حمل و نقل شهری داشته است.
بزرگراه امام علی(ع) به طول تقریبی ۳۵ کیلومتر، یکی از طولانی‌ترین بزرگراه‌های پایتخت محسوب می‌شود. این مسیر از تقاطع بزرگراه ارتش آغاز شده و با عبور از مناطق پرجمعیت و پرتردد نظیر نارمک، تهران‌نو، وحیدیه، شوش و خانی‌آباد، در نهایت به بزرگراه بعثت و جاده ورامین متصل می‌شود. طراحی مهندسی این بزرگراه به گونه‌ای انجام شده که در بسیاری از تقاطع‌ها از زیرگذر و روگذر استفاده شده تا حداقل توقف خودروها در مسیر فراهم گردد.
پیش از بهره‌برداری کامل از این بزرگراه، ترافیک در خیابان‌های موازی مانند خیابان مجیدیه، هنگام و خیابان ۱۷ شهریور بسیار سنگین بود. عبور و مرور خودروها در این مسیرها نه‌تنها کند، بلکه همراه با آلودگی صوتی و زیست‌محیطی قابل توجهی بود. با راه‌اندازی کامل بزرگراه امام علی(ع)، این فشار ترافیکی تا حد زیادی کاهش یافته و به توزیع یکنواخت‌تر بار ترافیک در شرق تهران کمک شده است.
براساس گزارش مرکز کنترل ترافیک شهرداری تهران، پس از افتتاح کامل بزرگراه امام علی(ع)، حجم تردد روزانه در خیابان‌های مجاور آن تا ۳۰ درصد کاهش یافته است. همچنین زمان سفر میان شمال و جنوب شرق تهران به طور میانگین ۲۰ تا ۲۵ دقیقه کاهش پیدا کرده است.
علاوه بر کارکرد ترافیکی، این بزرگراه نقش مهمی در توسعه متوازن شهری ایفا کرده است. تسهیل دسترسی به مناطق جنوبی که پیش‌تر با محدودیت‌های زیرساختی مواجه بودند، موجب رشد و رونق تجاری و مسکونی در این نواحی شده است. بسیاری از کارشناسان حوزه شهرسازی بر این باورند که بزرگراه امام علی(ع) الگویی موفق از طرح‌های حمل‌ونقلی یکپارچه در کلان‌شهر تهران است.
با وجود موفقیت‌های به‌دست آمده، این بزرگراه همچنان با چالش‌هایی نظیر نگهداری مداوم، روشنایی شبانه، و روان‌سازی در ساعات اوج ترافیک مواجه است. شهرداری تهران و سازمان حمل‌ونقل و ترافیک در طرحی مشترک، برنامه‌ریزی‌هایی برای ارتقاء علائم ایمنی، نصب دوربین‌های هوشمند کنترل سرعت و بهبود کف‌سازی مسیر انجام داده‌اند.
بزرگراه امام علی(ع) نه‌تنها یک مسیر عبوری بلکه یک رگ حیاتی در شبکه حمل‌ونقل تهران محسوب می‌شود. تجربه این پروژه نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی صحیح، استفاده از مهندسی نوین ترافیک و توجه به توسعه پایدار، می‌توان راهکارهایی مؤثر برای کاهش ترافیک و ارتقاء کیفیت زندگی شهری ارائه کرد.
نویسنده: سیدجواد میربابایی
