وی با وجود آنکه معتقد است تاکید بر حل بحرانهای منطقه از طریق سیاسی، نافی ضرورت برخورد نظامی با گروههای تروریستی نیست، درباره احتمال حضور نظامی ایران در سوریه و عراق گفت: ایران هیچ برنامهای برای مداخله نظامی مستقیم در عراق و سوریه ندارد.
این مقام وزارت خارجه درباره ساماندهی مراسم اربعین سال جاری با اشاره به برنامههای ستاد مرکزی اربعین گفت: پیشبینی ما این است که امسال در مراسم اربعین نسبت به سال گذشته استقبال بیشتری صورت خواهد گرفت در عین حال بر اساس توافق صورت گرفته سفر به عراق صرفا با پاسپورت و اخذ ویزا امکان پذیر است.
ناصر کنعانی، رئیس ستاد عراق وزارت امور خارجه در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) ضمن تأیید حضور ایران در کمیته چهارجانبه اطلاعاتی امنیتی با مشارکت روسیه، عراق و سوریه با بیان اینکه همکاری این چهار کشور در قالب کمیته موضوع تازهای نیست، گفت: این کمیته را میتوان یک تحول یا تغییر در تکمیل روند همکاریهای دوجانبه این چهار کشور به سمت همکاری چهارجانبه ارزیابی کرد.
رئیس ستاد عراق وزارت امور خارجه درباره مکانیسم حضور این چهار کشور در کمیته چهارجانبه گفت: کمیته مذکور با هدف تبادلات اطلاعاتی امنیتی ایجاد شده است و در همین قالب مکانیسم و ساختارهای مشارکت هر یک از کشورها تعریف شده و در حال فعالیت هستند. مهم شکلگیری این اتاق است که صورت گرفته تا همکاریهای دوجانبه به همکاریهای چهارجانبه تبدیل شوند که این همکاریها فعلا در حوزه سوریه کلید خورده و در حال انجام فعالیت است.
وی ادامه داد: از زمانی که سوریه مورد تهاجم گروههای تروریستی و تکفیری با حمایت خارجی قرار گرفت، ایران در کنار دولت و ملت سوریه در مبارزه با تروریسم قرار گفت و همکاریهای دوجانبه در عالیترین سطح میان تهران دمشق وجود داشت. از طرف دیگر همکاری دمشق مسکو هم به طور جدی وجود داشته و روسیه در کنار ایران مهمترین کشوری بود که در حمایت از دولت سوریه وارد عمل شد و نقش جدی را به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل در ممانعت از تصویب قطعنامههای ضد سوری ایفا کرد، بنابراین در این چارچوب پیش از این مشورتهای دوجانبه میان تهران مسکو و سهجانبه تهران دمشق مسکو وجود داشته است.
این دیپلمات با سابقه وزارت امور خارجه با اشاره به حمایت عراق از سوریه بعد از یک سال که از شروع بحران سوریه میگذشت، تصریح کرد: دولت عراق خیلی سریع با درک تحولات و اهمیت بحران سوریه و تأثیر آن بر منافع، حاکمیت و امنیت ملی عراق وارد روند حمایت از دولت و ملت سوریه شد و با برداشتهای خاص خود به محور همگرایی بر سر سوریه پیوست.
مشارکت دیگر طرفهای منطقهای در قالب کمیته چهارجانبه امکانپذیر است
کنعانی افزود: مشورتها، تبادل اطلاعات و همکاری میان این چهار کشور در جریان است و این یک گام تکمیلی در روند تجمیع همکاریهایی است که از سالهای گذشته در مبارزه با تروریسم در سوریه شکل گرفته بود و اکنون در قالب کمیته چهارجانبه یک هویت جدید پیدا کرده است.
وی گفت: ایران و روسیه به عنوان دو کشور کلیدی و حمایتکننده از سوریه و عراق در این کمیته نقش جدی دارند.
رئیس ستاد عراق وزارت امور خارجه ادامه داد: همکاری چهارجانبه صرفا علیه تروریسم است و در ضدیت با هیچ طرف دیگری قرار ندارد، از این رو با این هدف امکان مشارکت دیگر طرفهای منطقهای نیز در قالب این کمیته امکانپذیر است.
ایران و روسیه درباره نقش مبهم و تردیدآمیز قدرتهای فرامنطقهای نگران هستند
کنعانی تأکید کرد: ورود روسیه و ایران در تحولات سوریه و عراق به درخواست بغداد و دمشق بوده و تهران و مسکو نیز با درک خطر تروریسم برای کل منطقه و ضرورت مقابله با آن، به این درخواستها پاسخ مثبت دادند، ضمن آنکه ایران و روسیه نسبت به اهداف سلطهجویانه و مداخلهجویانه قدرتهای فرامنطقهای و نقش مبهم و تردیدآمیز آنان در برخورد با تروریستها در منطقه نگران هستند.
وی درباره اقدام روسیه در حمله به مواضع داعش در سوریه با تأکید بر درخواست مستقیم سوریه از روسیه و تحولات جدید در منطقه افزود: بعد از شکلگیری ائتلاف بینالمللی در مبارزه با داعش به رهبری آمریکا، گذشت زمان به خوبی اثبات کرد که ائتلاف یاد شده به رغم حج عریض و طویل آن و حضور نظامی در عراق، از اراده سیاسی لازم در مقابله با داعش و تروریستها برخوردار نیست و نتوانسته در عملیات نظامی علیه تروریسم و داعش نقش بازدارنده داشته باشد. علاوه بر آن شاهد تداوم روند آزادانه پیوستن تکفیریها از دیگر کشورها از جلمه اروپا به داعش در عراق و سوریه هستیم.
این مقام وزارت خارجه گفت: از سویی گفته میشود حدود ۲۵۰۰ نفر از اتباع روسی در ترکیب داعش قرار دارند، از این رو روسیه احساس کرده که اگر با آنها در سوریه مقابله نکند، در آینده نه چندان دور مبارزه با تروریسم تکفیری را باید در جغرافیای سرزمینی خود دنبال کند. بنابراین به جز درخواست رسمی دولت سوریه، باید نگرانی از بازگشت تکفیریها به روسیه را به دیگر دلایل و انگیزههای مسکو برای حمله به تروریستها در سوریه اضافه کنیم.روسها احساس کردند اگر منتظر اقدامات ائتلاف تحت رهبری آمریکا باشند، کاری از پیش نمیرود و تروریسم منافع و امنیت آنها را در معرض خطر قرار خواهد داد.
کنعانی افزود: هیچ کشوری در منطقه نیست که دود ناشی از شعلهور شدن آتش تروریسم را ندیده باشد. حتی کشورهایی که یک روز به شعلهور شدن این آتش کمک کردند، امروز خود به آتش آن گرفتار شدهاند. بنابراین عواقب ناشی از گسترش تروریسم بر کسی پوشیده نیست.
در صورت درخواست بغداد، روسها آمادگی لازم برای عملیات نظامی هوایی را دارند
این دیپلمات با سابقه کشورمان درباره احتمال حمله روسیه به مواضع داعش در عراق بعد از سوریه خاطرنشان کرد: عراقیها هنوز برای انجام عملیات مستقیم روسیه در این کشور درخواستی به مسکو نداده اند، اما به نظر میرسد در صورت درخواست بغداد، روسها از آمادگی لازم برای توسعه عملیات نظامی هوایی در عراق برخوردار هستند.
وی درباره حملات هوایی روسیه در سوریه تصریح کرد: آغاز عملیات نظامی روسیه تأثیرات جدی و تعیینکننده در حوزه میدانی داشته و توانسته گروههای ترویستی را در شرایط انفعالی قرار دهد. در نتیجه این حملات، ارتش سوریه انگیزههای جدی برای تقویت اقدامات خود پیدا کرده است. تاکنون هیچ عملیات نظامی “زمینی” نه از ناحیه روسیه و نه هیچ کشور عضو کمیته چهارجانبه در خاک سوریه صورت نگرفته است.
کنعانی تاکید کرد: حضور ایران در سوریه صرفا مستشاری است و مشارکت روسها نیز اقدام در حوزه عملیات هوایی است. این ارتش سوریه است که با پشتیبانی هوایی از سوی روسها، عملیات زمینی خود را شدت بخشیده است و بر اساس گزارشهایی که به دست ما رسیده این حملات تروریستها را در شرایط سختی قرار داده است.
وی گفت: تشکیل کمیته چهارجانبه در حوزه عراق نیز تأثیرات مثبتی گذاشته که نتیجه آن پیشرفتهای نظامی ارتش و نیروهای مردمی عراق در مناطقی از استان الانبار به ویژه در اطراف رمادی بوده است. انهدام کاروان داعش در مرز مشترک عراق و سوریه، نشاندهنده تأثیرگذاری این اقدامات در حوزه عملیاتی عراق است. اما اینکه این روند در عراق به حملات هوایی روسیه منجر شود، به نظر و درخواست دولت این کشور بستگی دارد.
ایران هیچ برنامهای برای مداخله نظامی مستقیم در عراق و سوریه ندارد
کمک برخی نهادهای اطلاعاتی و نظامی آمریکایی به داعش در عراق و سوریه محرز است
کنعانی در پاسخ به این پرسش که در صورت تقاضای عراق یا سوریه برای مشارکت ایران در عملیات نظامی همراه با روسیه پاسخ ایران چه خواهد بود؟ گفت: تا جایی که من اطلاع دارم ایران هیچ برنامهای برای مداخله نظامی مستقیم در عراق و سوریه ندارد.
این مقام وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند آمریکا غیر مستقیم با طرح روسیه در حمله به مواضع داعش در سوریه و نیز تلاشهای ایران در مقابله با تروریسم همکاری کرده یا حداقل ممانعت جدی یا سنگاندازی در این مسیر نکرده است؟ گفت: اول اینکه ایران هیچ برنامهای برای همکاری مستقیم و یا غیرمستقیم با آمریکا در مبارزه علیه ترویسم ندارد، چون اساساً اعتقاد و باوری به اینکه اراده حقیقی از سوی این کشور برای مبارزه علیه تروریسم وجود داشته باشد، ندارد. تجربه تاریخی نشان داده که آمریکاییها همواره از تروریسم استفاده ابزاری کردهاند.
علاوه بر این، بررسی عملکرد ائتلاف بینالمللی مقابله با داعش به رهبری آمریکا در عراق و سوریه نشان میدهد که آنها صرفاً تلاش کردهاند موضوع داعش را مدیریت کنند. از زبان مقامات مختلف آمریکایی به صراحت اعلام شده است که قصد ریشهکنی داعش را نداریم، بلکه تلاش داریم آن را مدیریت و تضعیف کنیم. همچنین بر اساس گزارشهای متعدد منابع اطلاعاتی کمک برخی نهادهای اطلاعاتی و نظامی آمریکایی به داعش در عراق و سوریه محرز است.
وی تاکید کرد که در هفتههای اخیر خبرهای رسمی از سوی مراجع آمریکایی منتشر شده است که نشان میدهد به میزان قابل توجهی کمکهای نظامی برای نیروهای معارض سوری ارسال شده است. البته آنها مدعی هستند که این کمکها در اختیار معارضه معتدل قرار گرفته است، اما از نظر ما تروریسم خوب و بد وجود ندارد.
آمریکاییها فعلاً هیچ انگیزه جدی برای مقابله با داعش ندارند
این دیپلمات با سابقه کشورمان ادامه داد: آمریکاییها مدعی هستند ارتش بزرگ عراق را در کمتر از ۲۰ روز ساقط کردند، چگونه بعد از یک سال که از تشکیل ائتلاف بینالمللی میگذرد، نتوانستند کمترین تأثیرگذاری در مقابله با داعش و دیگر گروههای تروریستی داشته باشند. وقتی امنیت هوایی استان الانبار تحت سیطره آمریکاییهاست و عراقیها اجازه حضور و عملیات هوایی در آن منطقه را نداشتند، شاهد حرکت گسترده کاروان تروریستهای داعش از سوریه به سمت عراق و اشغال کامل الرمادی بودیم. بنابراین، معتقدیم آمریکاییها برای مبارزه با تروریسم مصمم نیستند و یکی از دلایل شکلگیری کمیته چهارجانبه در عراق و تصمیم دولت روسیه برای حمله مستقیم نظامی به سوریه، تعلل ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا در مبارزه با داعش و تروریستهاست.
کنعانی گفت: ما همچنان فکر میکنیم آمریکاییها فعلاً هیچ انگیزه جدی برای مقابله با داعش ندارند و موجسازی روانی و تبلیغاتی علیه روسیه در راستای جلوگیری از استمرار حملات نظامی مسکو علیه داعش در سوریه است.
این مقام وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که برخی مقامات اروپایی و نیز سازمان ملل متحد از جمله یان الیاسون که اخیراً سفری به ایران داشت بر پایان یافتن هرچه سریعتر حملات نظامی روسیه به سوریه و آغاز مذاکرات سیاسی تأکید دارند، به نظر شما این امر امکانپذیر است؟ گفت: اگر ائتلاف بینالمللی در سوریه جدی بود، شاید نیازی به شکلگیری کمیته چهارجانبه نبود. ایران از ابتدای حمله تروریستها به سوریه و عراق، مسئولانه و جدی در حمایت از دولتها و ملتهای این دو کشور وارد شد، چون برداشت درستی از ماهیت گروههای تروریستی داشت؛ گروههایی که اگر بر عراق و سوریه مسلط شوند، تروریسم را به کل منطقه گسترش میدهند.
تاکید بر حل سیاسی بحرانهای منطقهای نافی برخورد نظامی با تروریستها نیست
رئیس ستاد عراق وزارت امور خارجه در ادامه با اشاره به درک تهدید تروریسم از سوی کشورهای فرامنطقهای در ماههای اخیر و تأکید آنها بر رفع بحران سوریه از طریق مذاکره نه راهحل نظامی گفت: ایران همواره تأکید داشته که بحرانهای منطقهای تنها باید از راههای سیاسی حل شوند، اما این موضوع نافی ضرورت برخورد نظامی با گروههای تروریستی نیست. اقدامات ائتلاف بینالمللی تاکنون “تدریجی” و “مداراجویانه” با تروریسم در منطقه بوده است.
از دل راهکار سیاسی اروپاییها، تغییر نظام در سوریه دنبال میشود
وی افزود: صدایی که اکنون در اروپا برای آغاز مذاکرات سیاسی در بحث سوریه میشنویم، خوشایند است و ایران هم حتماً همراهی خواهد کرد، اما ما معتقدیم راهکارهای سیاسی باید منطقی و مطابق با شرایط کشورهایی که بحران در آنها حاکم است، باشد. ایران با برخی ایدهها که از مکانیسم سیاسی به دنبال تغییر نظام در کشور سوریه هستند، مخالف است و معتقد است باید با مبارزه جدی با تروریسم، زمینه برای گفتوگوهای داخلی در کشورهای بحران زده از جمله سوریه و یمن فراهم شود تا مردم این کشورها خودشان در خصوص سرنوشت کشورشان تصمیم بگیرند.
وی با بیان اینکه “ایران حمایتهای مستشاری خود را در عراق و سوریه ادامه میدهد و به طور جدی دنبال تقویت راهکارهای سیاسی برای بحرانهای سوریه و یمن است” گفت: ایران تاکنون طرحهای مختلف سیاسی برای حل بحران سوریه ارائه کرده است که متأسفانه طرحهای ایران به دلیل عدم همکاری طرفهای منطقهای و فرامنطقهای به نتیجه نرسیده است. ایران با همه نمایندگان ویژه دبیرکل سازمان ملل در سوریه، یمن و عراق همکاری جدی داشته و به این همکاری ها ادامه میدهد. برخی کشورها در منطقه به طور جدی راهکار نظامی و حمایت از تروریستها را برای تحقق اهداف سیاسی خود دنبال میکنند و در روند پیشبرد طرحهای صلح ایران و عملکرد نمایندگان ویژه دبیرکل سازمان ملل سنگاندازی کردهاند.
کنعانی در پاسخ به این پرسش که در مواضع و اظهارات مقامات اروپایی و سازمان ملل تأکید میشود که ایران هرچه سریعتر به این نتیجه برسد که مذاکرات سیاسی در بحث سوریه و یمن شکل گیرد در حالی که ایران از ابتدای شروع این بحران بر راهکار سیاسی و مذاکره تاکید داشته است؟ گفت: برخی دولتهای منطقهای و فرامنطقهای مداخلهکننده در سوریه هم اکنون به این نتیجه رسیدند که نمیتوانند نظام سوریه را در مکانیسم نظامی و از طریق گروههای تروریستی ساقط کنند، از این رو حالا بر رویکرد سیاسی تأکید میکنند، اما در مکانیسم سیاسی همان هدفی را دنبال میکنند که در قالب نظامی دنبال میکردند و سعی دارند برای راهکار سیاسی مدنظر خود بازاریابی کنند و از دل آن راهکار، تغییر نظام در سوریه را رقم بزنند و ایران با چنین روندی مخالف است، چرا که آن را مداخلهجویانه میداند.
رئیس ستاد عراق وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که ممکن است تروریستها در اثر حمله روسیه به سوریه به مرزهای کشورهای اطراف سوریه از جمله عراق روی آورند و این مساله در حوزه امنیت ملی بغداد و تهران نگرانکننده است، گفت: اقدامات کمیته چهار جانبه مکمل و کمککننده اقداماتی است که دو دولت سوریه و عراق انجام میدهند و نمیتوان انتظار داشت که این کمیته همه مشکلات مربوط به تروریستها را حل کند. علاوه بر این مشورتهای چهارجانبه درباره این مساله در حال انجام است. دولت عراق باید از همه امکانات ملی خود در برخورد با تروریستها در خاک خود استفاده کند و ظرفیت زیادی هم وجود دارد. در ماههای گذشته ارتش تا میزان زیادی توانسته وضعیت نابسامان داخلی خود را ترمیم کند و شاهد شکلگیری نیروی عظیم مردمی “الحشد الشعبی” (بسیج مردمی) هستیم. همچنین دولت سوریه باید از فرصت حضور نظامی مستقیم سوریه و نقش مستشاری ایران برای مقابله مؤثر با تروریستها استفاده کند.
احتمال حرکت گروههای تروریستی از سوریه به عراق وجود دارد
این مقام وزارت امور خارجه افزود: اینکه احتمالا حملات روسیه در سوریه، به حرکت گروههای تروریستی از جمله داعش از جغرافیای سوریه به سمت عراق منجر شود، امری محتمل است، فلذا کمیته چهارجانبه حتما این موضوع را مدنظر خواهد داشت. به هر حال ما با شرایط پیچیده ای روبرو هستیم و نمی توان به راحتی در خصوص احتمالات مختلف ارزیابی و دیدگاه محکمی ارائه کرد.
افراد برجستهای تاکنون در سوریه شهید شدهاند اما در مبارزه با تروریسم جدی هستیم
رئیس ستاد عراق وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند شهادت سردار همدانی تحتالشعاع حملات اخیر روسیه در سوریه و نیز همکاری اطلاعاتی ایران با دولتهای سوریه و عراق است و حتی برخی سناریو ترور وی را محتمل میدانند؟ گفت: ایران با درک همه پیامدها و اشراف بر همه ابعاد بحران سوریه و خطرات ناشی از آن، به درخواست کمک دولتهای سوریه و عراق پاسخ مثبت داد و مستشاران خود را به این دو کشور اعزام کرد. افراد برجستهای از ایران در این دو کشور تاکنون شهید شدهاند اما ایران در بحث مبارزه با تروریسم جدیت لازم را دارد و نسبت به امنیت ملی خویش و امنیت همپیمانان خود حساس است و برای تأمین امنیت مرزهایش منتظر اجازه کسی نمیماند و در این مسیر هزینههایش را هم پرداخت میکند، چرا که ایران امنیت منطقه را امری به هم پیوسته میداند.
امسال تمامی زائران با پاسپورت و اخذ ویزا باید به عراق سفر کنند
کنعانی در ادامه گفتوگوی خود با ایسنا درباره برگزاری مراسم اربعین حسینی و مدیریت زائران عتبات عالیات از ایران گفت: ستاد مرکزی اربعین حسینی امسال به طور جدی در بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت شکل گرفته است و همه وزارتخانهها و دستگاههای مربوطه نیز در آن مشارکت جدی و مستمر دارند. بر اساس پیشبینیهای صورت گرفته امسال اقبال مردمی از مراسم اربعین بیش از سال گذشته است و باید برای آن برنامهریزی بیشتری داشت.
وی افزود: طبق توافق با دولت عراق در جهت ساماندهی بهتر زائران، امسال همه باید با ویزا به عراق وارد شوند و ورود بدون ویزا و یا استفاده از سایر اوراق هویتی از جمله کارت ملی یا شناسنامه پذیرفتنی نیست. هماهنگیها در حال انجام است تا صدور ویزا در سفارت عراق و کنسولگریهای این کشور در ایران و یا شعبی که متناسب با نیاز ممکن است در شهرهای مختلف ایجاد شود، محقق شود. همچنین در درون عراق برنامهریزیها و تلاشهای مفصلی در حال انجام است که امکان نقل و انتقال، اسکان و شرایط بهداشت و تغذیه مناسب را فراهم کنند. اما در مجموع سفر به عراق در اربعین به دلیل کثرت متقاضیان و زائران همواره با مشکلات و سختیهایی همراه است که حتما زائران محترم کشورمان به آن توجه دارند.
این مقام وزارت خارجه اظهار کرد که ستاد مرکزی برگزاری مراسم اربعین حسینی در سال گذشته هم برقرار بود، اما امسال با ساماندهی بهتری تشکیل شده و فعالیتهای آن ادامه دارد.
کنعانی درباره لغو روادید عمومی میان ایران و عراق گفت: اولین گام در مسیر لغو روادید، لغو روادید سیاسی و خدمت بود که مدتی است انجام شده است. تلاش داریم گام بعدی ما لغو روادید عمومی باشد اما این کار نیازمند امکانات به ویژه در مرزهای دو طرف است. باید بپذیریم که وضعیت امنیتی عراق خاص است و دولت عراق باید شرایط لازم را برای این اقدام فراهم کند. بنابراین هنوز نمیتوانیم برای این کار زمان مشخصی را پیشبینی کنیم.
این دیپلمات وزارت خارجه درباره آخرین پیشرفتها در مذاکرات تعیین مرزهای زمینی آبی و خشکی گفت: کمیته حقوقی فنی مشترک دو کشور در خصوص مرزها، یکی از موفقترین کمیتههای فعال میان دو کشور است. مرزهای خشکی منطبق با معاهده ۱۹۷۵ تعیین شده و نقاط آسیب دیده در جنگ بازیابی و میلهگذاری رسمی صورت گرفته و در حوزه مرزهای زمینی کار تقریباً تمام شده است. عمده بحث ما الان بر سر اروندرود است که البته مشکل حقوقی نداریم، بلکه مشکل فنی تغییر بستر رودخانه در برخی نقاط است و تلاش حقوقی و فنی کمیته مشترک برای تعیین وضعیت و آماده کردن شرایط برای لایروبی اروندرود ادامه دارد.
تبادل ۲۰۰ هیات در سطوح مختلف در سال گذشته میان ایران و عراق کمسابقه است
کنعانی روابط دوجانبه ایران و عراق را ممتاز و مثال زدنی توصیف کرد و گفت: علاوه بر وجود دو کمیسیون عالی و مشترک میان دو کشور که همه ابعاد مناسبات را در عالیترین سطوح پیگیری میکنند، رفت و آمدهای مقامات دو طرف میان تهران و بغداد به طور مستمر ادامه دارد. علاوه بر مبادله تجاری و اقتصادی ۱۳ میلیارد دلاری، ما رکورد بینظیری در تبادل هیأتهای مختلف داریم. در سال ۹۳ حدود ۲۰۰ هیأت در سطوح مختلف میان دو کشور مبادله شده است که در نوع خود و در مناسبات میان کشورها کم سابقه است.
گفتوگو از خبرنگار ایسنا: زهرا اصغری