اردوغان در راستای منافع ملی، کشوری ساخته است که اکنون ثروتمندتر و باثبات تر از گذشته است مشارکت سیاسی مردم آن افزایش یافته و نقش منطقه ای و پرستیژ بین المللی آن را چشمگیر تر کرده است.
حسام الدین واعظ زاده:
حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، نخست وزیر این کشور با پیروزی در این انتخابات و کسب ۵۰ درصد آراء برای سومین دوره زمام امور کشور را در اختیار گرفته است. این حزب در انتخابات پیشین در سال۲۰۰۷ ،۴۷ درصد آرا را به خود اختصاص داده بود.
در این انتخابات، حزب عدالت و توسعه نتوانست دو سوم کرسی‌ها را برای تصویب قانون اساسی جدید بدست آورد. در واقع، این حزب دارای ۳۲۶ کرسی در پارلمان است که ۴۱ کرسی کمتر از حد نصاب لازم برای تغییر قانون اساسی است. یکی از موانع بر سر راه توسعه و تحکیم پایه های دموکراسی در ترکیه، ماهیت سکولار قانون اساسی این کشور است که حق ادامه تحصیلات عالی برای زنان با حجاب را برسمیت نمی شناسد. قانون اساسی این کشور از زمان کودتای نظامیان در سال ۱۹۸۲ بدون تغییر باقی مانده است.
بنظرمی رسد با پیروزی حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان، این کشور بسوی عضویت در اتحادیه اروپا نزدیکتر شده است. حرکت بسوی عدالت اجتماعی و احترام به رای مردم، کوتاه کردن دست نظامیان در سیاست، مشارکت ۸۴ درصدی مردم در انتخابات، و از همه مهمتر رشد اقتصادی بیش از ۸ درصدی ترکیه در دو دوره حاکمیت حزب اسلام گرای این کشور، جمله عواملی است که راهی جز تایید و استقبال ازنتایج انتخابات این کشور از سوی اتحادیه اروپا باقی نگذاشته است: ” نتایج انتخابات راه تقویت نهادهای دموکراتیک و مدرنیزه کردن ترکیه را مطابق با استانداردهای اتحادیه اروپا هموار کرد و … انگیزه جدیدی برای مذاکرات عضویت این کشور در اتحادیه اروپا ایجاد نموده است.”
اما برای عضویت این کشور همه ۲۷ عضو اتحادیه اروپا می بایست رای مثبت دهند. بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا از روکار آمدن دولت اسلامگرا در این کشور استقبال نمی کنند. آلمان و فرانسه مخالف عضویت این کشور در اتحادیه اروپا هستند. مسئله قبرس و حضور ترکیه در این کشور نیز از دیگر موانع عضویت است. با این حال آمریکا و برخی از کشورهای غربی امیدوارند ترکیه بعنوان الگویی برای سایر کشورهای اسلامی خاورمیانه تبدیل شود.
سایر عوامل تاثیرگذار بر آینده و نقش جهانی ترکیه عبارتند از: موقعیت ژئواستراتژیک این کشور میان اروپا و خاورمیانه، توسعه خطوط هوایی بین المللی بویژه Turkish Airwaysبا مرکزیت استانبول، رشد اقتصادی همپای چین و هند، قرار گرفتن در جرگه هفدهمین اقتصاد بزرگ جهان، عضویت در G20، عضویت در ناتو ( دارای بزرگترین ارتش در ناتو بعد از آمریکا)، افزایش نقش پررنگ و تاثیرگذار در خاورمیانه و در قبال اسرائیل و حمایت از فلسطین. هدف عالی ترکیه تا سال ۲۰۲۳ (صدمین سال تاسیس جمهوری در این کشور) آنست که به یکی از ده کشور پیشرفته جهان تبدیل شود.
اردوغان در راستای منافع ملی، کشوری ساخته است که اکنون ثروتمندتر و باثبات تر از گذشته است مشارکت سیاسی مردم آن افزایش یافته و نقش منطقه ای و پرستیژ بین المللی آن را چشمگیر تر کرده است. اینها همه عواملی است که برای اتحادیه اروپا بسیار سخت و مشکل خواهد بود از این همسایه پر توان خود، هر چند مسلمان چشم پوشی کند. اما به مثابه افزایش قدرت داخلی و بین الملی ترکیه، مسئله عضویت این کشور در اتحادیه اروپا به چالش جدی تری تبدیل خواهد شد و صف آرایی های جدید با سیاستهایی جدید میان اعضای موافق و مخالف در این اتحادیه شکل خواهد گرفت.
دکتر حسام الدین واعظ زاده، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران
