‘مسعود رضایی’ در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، در خصوص گمانه زنی ها برای انتخاب جانشین داوود اوغلو اظهار داشت : با بررسی های انجام شده و طبق رایزنی هایی که در حزب عدالت و توسعه صورت گرفته، به نظر می رسد جایگزین احتمالی داوود اوغلو، داماد اردوغان ‘برات آلبایراک’ سیاستمدار ۳۸ ساله باشد.
وی افزود: به طور یقین با ادامه چنین روندی شاهد یکدست شدن نظام سیاسی ترکیه با محوریت شخص رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه خواهیم بود، به شکلی که قدرت تصمیم گیری او در ارکان مختلف کشور بیش از پیش احساس خواهد شد.
احمد داوود اوغلو ،نخست وزیر ترکیه روز پنجشنبه گذشته (۱۶ اردیبهشت/پنجم ماه می) از رهبری حزب عدالت و توسعه کناره گیری و اعلام کرد که در نشست فوق‌العاده این حزب برای تعیین رهبر جدید نامزد نخواهد شد.
استعفای داوود اوغلو از نخست وزیری و ریاست حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم در ترکیه، علاوه بر آشکارسازی شکاف های سیاسی میان رئیس جمهوری و نخست وزیر این کشور، عرصه سیاسی بین المللی را نیز به چالش کشید.
***چشم انداز فضای سیاسی ترکیه
قائم مقام مرکز مطالعات خلیج فارس در مورد چشم انداز فضای سیاسی ترکیه گفت: عرصه برای فعالیت های رسانه ای و مطبوعاتی با توجه به پرونده های اخیری که برخی دست اندرکاران رسانه ای ترکیه گشوده شده است، بیش از پیش تنگ تر خواهد شد و تقابل بیشتر با کردها و ادامه عملیات نظامی در جنوب شرق ترکیه و نبرد با ‘پ ک ک’ که در افق سیاسی ترکیه هیج راه حلی برای آن موجود نیست، افزایش خواهد یافت.
***ریشه های اختلاف میان داوود اوغلو و اردوغان
رضایی در مورد ریشه اختلاف داوود اوغلو و اردوغان گفت: ریشه اختلاف های این دو مقام سیاسی ترکیه، مربوط به تئوری سیاسی است که اردوغان به شدت آن را پیگیری می کند و آن تئوری همانا ایجاد نظام ریاستی به جای پارلمانی در ترکیه است.
وی افزود: اردوغان در تلاش است تا نظام پارلمانی ترکیه را به نظام ریاستی تغییر دهد و داوود اوغلو مخالف چنین برنامه‌ای است.
وی ادامه داد: در حال حاضر ترکیه بر مبنای نظام پارلمانی اداره می شود. بر اساس این نظام پس از برگزاری انتخابات پارلمانی ، در صورتی که حزب پیروز در انتخابات نتواند ۵۰ درصد آرا را به دست بیاورد، ملزم به ایجاد ائتلاف با سایر احزاب است.
این نظام که در آن تقسیم قدرت سیاسی پیش بینی شده با نقطه نظرهای اردوغان، همخوانی ندارد و او در پی تغییر نظام سیاسی کشور به نظام ریاستی است .
رضایی افزود: مسلما این نوع دیدگاه خاص و تنگ نظرانه به هیچ وجه با نظام پارلمانی هماهنگی ندارد، مخصوصا که سایر احزاب ترکیه مانند حزب جمهوری خواه خلق، حزب حرکت ملی و حزب دموکراتیک خلق ها به هیچ وجه با این سیاست همراه نیستند.
در نظام ریاستی همانند آمریکا، حزب پیروز در انتخابات با هر میزان رای می تواند دولت را در دست گیرد و با توجه به این که در سالهای اخیر همواره حزب عدالت و توسعه دارای اکثریت نسبی از آرا در انتخابات ترکیه بوده، پس این نوع از نظام سیاسی مطلوب نظر اردوغان است.
اما، عمده اختلاف نخست وزیر با رئیس جمهور در این است که با تحقق چنین نظامی جایگاه و پایگاه شخص داوود اوغلو به عنوان رئیس قوه مجریه به شدت تقلیل خواهد یافت و این قاعدتا برای فردی چون داوود اوغلو که سال ها مناصب بالا را پی در پی پشت سر گذاشته تا به این مرحله از قدرت برسد به هیچ وجه خوشایند نیست.
***عامل کناره گیری داوود اوغلو از قدرت
مسعود رضایی در مورد عامل کناره گیری داوود اوغلو از قدرت گفت:استعفای نخست وزیر ترکیه را باید با نگاه وسیع تری نسبت به حزب عدالت و توسعه و روابط بین اعضا و یاران سابق این حزب با رجب طیب اردوغان بررسی کرد.
وی گفت: می توان از فتح الله گولن یاد کرد که یک فعال سیاسی و مذهبی بزرگ ترکیه محسوب می شود و روزگاری از هم پیمانان اردوغان به شمار می رفت، اما به دلیل اختلاف های وی با اردوغان ، گولن دست به تبعید خودخواسته زد و هم اکنون در پنسیلوانیا به سر می برد و از دو سال پیش اختلاف های میان این دو، شدت بیشتری پیدا کرده است.
عبدالله گل رئیس جمهوری سابق ترکیه، نمونه دیگری از حلقه یاران نزدیک اردوغان طی سال های متمادی است که تابستان سال گذشته ضمن انتقاد از سیاست های منطقه ای اردوغان، خواهان بهبود روابط با کشورهای خاورمیانه و از جمله مصر و لیبی، همچنین بازنگری در سیاست های منطقه ای ترکیه و اتخاذ نگاهی واقع بینانه در این باره شد.
قائم مقام مرکز مطالعات خلیج فارس افزود: این موضع گیری ها با واکنش شدید اردوغان مواجه شده تا جایی که به صورت غیرمستقیم به وی اهانت کرده و او را فردی بزدل و خائن در پی منافع شخصی خود خطاب کرد.
*** پیامدهای کناره گیری داوود اوغلو
قائم مقام مرکز مطالعات خلیج فارس در مورد پیامدهای کناره گیری داوود اوغلو گفت:با آشکار شدن اختلاف های میان داوود اوغلو و اردوغان شاهد بودیم که کمیته اجرایی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه هفته گذشته به جهت همین اختلاف ها و با توجه به نفوذ بسیار بالای اردوغان، اختیارات داوود اوغلو را در تعیین مسئولان محلی حزب از او سلب کرد که این امر ضربه سختی بر جایگاه و موقعیت شخص وی به شمار می رفت.
رضایی افزود: یکی از پیامدهای عمده کناره گیری داوود اوغلو از قدرت، مساله پیمان اخیری بود که دولت ترکیه با اتحادیه اروپا پیرامون پناهجویان منطقه منعقد کرده است .
بر اساس این پیمان که داوود اوغلو آن را با اتحادیه اروپا منعقد کرده، مقرر شد تا در ازای لغو روادید سفر شهروندان ترکیه به اروپا و پرداخت مبلغ شش میلیارد دلار به ترکیه، تعدادی از پناهجویان در اروپا دوباره به ترکیه برگردانده شوند و همین طور در مقررات ضد تروریسم ترکیه نیز تغییراتی ایجاد شود.
رضایی گفت: از سوی دیگر پس از اعلام داوود اوغلو مبنی بر کناره گیری از پست نخست وزیری، اردوغان در اجتماع هواداران خود عنوان کرد که به هیچ وجه خواهان تغییر در مقررات ضد تروریسم ترکیه نیست که این خود می تواند افق توافقنامه مذکور را تیره و تار کند.
وی در مورد پیامدهای کناره گیری داوود اوغلو از قدرت در منطقه نیز اظهار داشت: با یکپارچگی صورت گرفته در راس هرم حزب عدالت و توسعه و به تبع آن حاکمیت ترکیه پس از این جریان، شاهد تداوم هرچه بیشتر سیاست های مخرب و غیر سازنده خواهیم بود.
قائم مقام مرکز مطالعات خلیج فارس گفت :بر مبنای این سیاست و نگاه، ترکیه همچنان در شمال سوریه دارای نقش محوری در حمایت های لجستیکی و نظامی از گروه های معارض سوری را خواهد داشت.نمونه بارز این سیاست، حضور عمر عبدالله فرمانده گروه تروریستی معروف به سلطان عبدالحمید یکی از گروه های وهابی ترکمان های سوریه است که با جبهه النصره همپیمانی وسیعی دارد.
وی چندی پیش به دعوت انجمن آناتولی سلجوقی و در سالن شهرداری شهر ملطیه سخنرانی کرد و این انجمن با اعطای لوح یادبودی از وی تقدیر به عمل آورد!
*** واکنش قدرت های جهانی به این کناره گیری
رضایی در مورد واکنش قدرت های جهانی به کناره گیری داوود اوغلو گفت : سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم درباره تصمیم داوود اوغلو مبنی بر کناره گیری از پست نخست وزیری گفت که او شریک خوبی برای آمریکا بود و ما از وی تشکر می کنیم.
الکسی پوشکف رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان روسیه نیز اظهار داشت، این استعفا هیچ تاثیری بر روابط آنکارا – مسکو نخواهد داشت، زیرا که تصمیم ها و اقدام های رجب طیب اردوغان همواره کلیدی بوده و بحران موجود به سبب تصمیم گیری های شخص رئیس جمهوری ایجاد شده است.
