مرتضی بکی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با اشاره به نتایج انتخابات آمریکا، اظهارداشت: نتایج این انتخابات بر اقتصاد آمریکا و اقتصاد بین‌الملل قابل بحث است.
وی با اشاره به تحولات اقتصادی در دوران ریاست جمهوری اوباما، گفت: بعد از رکود سال ۲۰۰۸ میلادی، در دوران دولت دموکرات اوباما، اقتصاد آمریکا تاحدی از رکود خارج شد اما اینکه کدام‌یک از بخش‌ها پیشران رشد اقتصادی می‌شود، مهم است.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل تصریح کرد: آمارهای اقتصادی ایالات متحده آمریکا نشان می‌داد با وجود هدف‌گذاری پیش‌بینی‌ها به طور کامل تحقق پیدا نمی‌کرد اما روند اقتصاد رو به بهبود بود.
وی با اشاره به اولویت دموکرات‌ها به نقش آفرینی ایالات متحده در فضای بین‌الملل، گفت: برای دموکرات‌ها خروج از رکود اولویت دوم بود و این مساله باعث شد جمهوری خواهان پیام خروج از رکود اقتصادی و افزایش رشد اقتصادی را بدهند.
بکی با بیان اینکه آن طور که انتظار می‌رفت در دوره دموکرات‌ها رشد اقتصادی افزایش نیافت، افزود: اعتباری که به اقتصاد آمریکا تزریق شد بیشتر برای بخش‌های خودروسازی و ترمیم ساختار مالی بانک‌ها بود و این مساله اعتراضاتی را به وجود آورد.
وی با اشاره به اعتراض جمهوریخواهان نسبت به برنامه خروج از رکود دولت دموکرات، گفت: مردم آمریکا هم ریشه بحران اقتصادی را بانک‌ها می‌دانستند و تزریق اعتبار به بانک‌ها و نجات بانک‌ها ناراضیتی در بین مردم نسبت به دولت دموکرات به وجود آورد.
* توجه ویژه دولت جمهوریخواه بر صنایع
این کارشناس اقتصاد بین الملل رویکرد جمهوریخواهان در بُعد اقتصاد داخلی آمریکا را توجه به صنایع به‌ویژه صنایع نفت و اسلحه‌سازی عنوان کرد و افزود: با توجه به موقعیت استراتژیک جمهوریخواهان و صنایعی که در اختیار آنها قرار دارد، جهت‌گیری در راستای تقویت این صنایع خواهد بود.
* جمهوریخواهان در صنعت نفت حضوری پررنگ دارند
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه صنعت نفت یکی از صنایعی است که جمهوریخواهان در آن بخش نقش پررنگ و ویژه‌ای دارند، تصریح کرد: به همین خاطر یکی از تحولاتی که در اقتصاد آمریکا و جهان رخ خواهد داد، به حوزه نفت برمی‌گردد.
* پیش‌بینی افزایش بهای نفت در میان‌مدت و بلند مدت
وی ادامه داد: اگر بخواهیم دقیق‌تر این موضوع را بررسی کنیم بهتر است از منظر عوامل مؤثر دربازار نفت این موضوع را بررسی کنیم. قبلاً هم همین را گفته‌ام که در اقتصاد بین‌الملل ساز و کار شکل‌گیری قیمت نفت تغییر پیدا کرده و بورس‌های نفتی عامل مؤثر در قیمت‌گذاری بهای نفت هستند.
بکی گفت: با توجه به اینکه بورس‌ها ساز و کار مالی هستند و تحت تاثیر نظام‌های مالی و جریان نقدینگی قرار دارند، به شدت از سیاست‌های پولی ایالات متحده آمریکا تاثیر می‌پذیرند. با روی کار آمدن جمهوریخواهان احتمال افزایش قیمت نفت زیاد است و پیش‌بینی می‌شود در میان‌مدت و بلندمدت قیمت نفت در بازارهای جهانی افزایش یابد.
*اعمال سیاست انبساط پولی و کاهش تغییرات نرخ بهره در دوره جدید
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل یکی دیگر از تغییرات سیاست‌های اقتصادی را اعمال سیاست‌های پولی انبساطی دانست و افزود: افزایش نرخ‌های بهره در دوره جدید را کمتر شاهد خواهیم بود و به همین دلیل به احتمال قوی سیاست‌های قوی پولی انبساطی اجرایی خواهد شد، این انبساط پولی بر بازارهای نفت و طلا اثر مثبت خواهد داشت و روند نزولی که در بازار نفت و طلا ایجاد شده بود، معکوس خواهد شد.
وی تقویت صنعت نفت در ایالت متحده را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: به تبع این مقوله را می‌توان در خصوص کشورهای صادرکننده نفت هم بررسی کرد. مسئله دیگر بحث صنایع داخلی آمریکاست همانطور که عرض کردم عمده صنایع نفت و اسلحه‌سازی در دست جمهوریخواهان است و تقویت این صنایع مستلزم تحولات در حوزه بین‌الملل هم هست و به نظر می‌رسد جمهوریخواهان رونق را از خلال توسعه صنایع اسلحه‌سازی و نفت در آمریکا دنبال خواهند کرد.
* تمرکز دولت دموکرات حوزه بین‌الملل بود
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل با بیان اینکه آنچه باعث شد جمهوریخواهان با وجود عملکرد نسبتاً خوب حوزه بین‌الملل دولت اوباما به پیروزی برسند، عدم توجه و تمرکز کافی در حوزه اقتصاد داخلی آمریکا است، اظهارداشت: به نظر می‌رسد روند افزایش قدرت چانه‌زنی دولت آمریکا در حوزه بین‌الملل با چالش مواجه شود زیرا بر خلاف آنچه که دموکرات‌ها دنبال می‌کردند حوزه بین‌الملل شاهد ایجاد فضای چند قطبی خواهد شد و نظام‌های دیگر مانند اتحادیه اروپا دیگر دنباله‌روی سیاست‌های ایالات متحده نخواهد بود و به نظر می‌رسد آمریکا به یک قطب مستقل اقتصادی تبدیل شود.
* همگرایی آمریکا و روسیه در دوره جمهوریخواهان
وی تصریح کرد: قدرت گرفتن روسیه در دوره جدید بسیار محتمل است و همگرایی بیشتر روسیه و آمریکا در دوره جدید به وجود خواهد آمد. با توجه به اتکای اقتصاد روسیه به نفت و تلاش جمهوریخواهان برای تقویت صنایع نفتی آمریکا، دولت جدید همانند دولت جمهوریخواه سابق بی‌میل به افزایش درآمدهای نفتی روسیه نخواهد بود.
بکی با اشاره به افزایش افزایش قیمت نفت در دوران ریاست جمهوری جرج‌بوش رئیس‌جمهور گفت: برخی معتقدند اقدامات انجام شده برای افزایش قیمت نفت و حمله به خاورمیانه با هدف خروج اقتصاد آمریکا از رکود انجام شد. بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی معتقد بودند که افزایش قیمت نفت بیشترین تأثیر مثبت را برای اقتصاد روسیه داشت و این یک تعامل پشت پرده بین روسیه و آمریکا بود.
به گفته وی به احتمال قوی این جریانات در دوره جدید حضور جمهوریخواهان در کاخ سفید مجدداً شکل خواهد گرفت و کشورهای صادرکننده نفت هم از نظر مالی بهبود پیدا خواهند کرد.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل با بیان اینکه برای به وجود آمدن شرایط افزایش قیمت نفت، علاوه بر اعمال سیاست‌های اقتصادی، نیاز به تغییرات بین‌المللی وجود دارد، گفت: دموکرات‌ها معمولاً روابط سردی با روسیه داشته‌اند و تمایل چندانی به قدرت پیدا کردن روسیه ندارند و فشاری که ایالات متحده به اتحادیه اروپا برای تحریم روسیه وارد کرد نشان می‌داد که دموکرات‌ها نگاه منفی به قدرت‌گیری روسیه دارند.
* قطعا از سطح تحریم‌های روسیه کاسته می‌شود
وی اضافه کرد: اما به نظر می‌رسد در دوره جمهوریخواهان روابط متعادل‌تر خواهد شد و اساساً یک بده بستانی بین روسیه و ایالات متحده به دلیل فصل مشترک انرژی شکل خواهد گرفت. نفت فصل مشترک اقتصاد آمریکا و روسیه است و همین مسئله موجب افزایش روابط اقتصادی این دو کشور خواهد شد، به همین دلیل هژیمونی آمریکا در سطح بین‌الملل تا حدودی تضعیف می‌شود اما از نظر اقتصادی تقویت خواهد شد.
بکی تصریح کرد: آمریکا در دوره دموکرات‌ها سعی کرد که با ابزارهای مختلف هژیمونی آمریکا را در منطقه‌های جهان به منصه ظهور برساند که یکی از نمونه‌های آن تحریم روسیه از طریق اتحادیه اروپا بود.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به این تحلیل احتمال لغو تحریم‌های روسیه وجود دارد،گفت: قطعاً سطح تحریم‌ها کاهش پیدا خواهد کرد اما جزئیات بیشتر را در ادامه ارائه خواهم کرد.
این کارشناس اقتصادی عدم استفاده از ابزار نرخ بهره توسط فدرال رزرو آمریکا را یکی از تغییرات سیاست‌های پولی آمریکا عنوان کرد و گفت: اثر این سیاست برای آمریکا و جهان تضعیف دلار در برابر یورو و سایر ارزها خواهد بود اما اثر مثبت آن برای اقتصاد آمریکا بهبود تراز تجاری و صادرات است. رشد قیمت نفت و کالاهای اساسی از جمله اتفاقات این دوره است که پیش‌بینی می‌شود.
وی با بیان اینکه روابط روابط ایالات متحده با اتحادیه اروپا در دوره جدید دچار تغییر و تحول خواهد داشت، افزود: در دوره دموکرات‌ها روابط اتحادیه آمریکا و اروپا تا حدی پیش رفت که آمریکا لیدر بازی شد و مسیر مذاکرات ایران و ۱+۵ را به گونه‌ای پیش برد که مطابق نظر آمریکا باشد. به نظر می‌رسد سطح همگرایی آمریکا و ایالات متحده اروپا در دوره جدید مقداری کاهش یابد و این هم ناشی از تغییر هژیمونی آمریکا در سطح بین‌الملل است.
بکی ادامه داد: ممکن است اتحادیه اروپا هم به عنوان یک رقیب و قطب سیاسی اقتصادی استقلال بیشتری پیدا کند و به دوران روابط بوش پسر برگردد. در آن دوران اتحادیه اروپا حتی به صورت مستقل با ایران وارد مذاکره شده بود، به نظر می‌رسد این استقلال در روابط خارجی در دوره جدید مجدداً شکل بگیرد.
وی تصریح کرد: با از دست رفتن یکپارچگی در سطح روابط بین‌الملل تعاملات منطقه‌ای و دوجانبه تقویت خواهد شد. برای اینکه بهتر بتوانیم مسئله را درک کنیم باید به یک جهت‌گیری کلی دموکرات‌ها و جمهوریخواهان توجه کنیم. جمهوریخواهان افراد اهل کسب و کار هستند و خواهان ایجاد روابط تجاری آزاد هستند و ترامپ هم مجموعه‌های متعدد اقتصادی در تمام دنیا دارد و این امر باعث خواهد شد که آمریکا در دوره جمهوریخواهان خواستار ارتقاء روابط تجاری باشد و حتی به احتمال زیاد از سطح تحریم‌های بین‌المللی کاسته خواهد شد.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل بهبود روابط اقتصادی آمریکا با چین را هم بسیار محتمل دانست و گفت: با وجود اینکه چینی‌ها با آمریکایی‌ها در بسیاری از مسائل روبه‌روی هم قرار دارند و افزایش قیمت نفت، فشار اقتصادی بر چین وارد می‌کند، آمریکا در بازار ارز و نرخ‌گذاری بهای ارز باید آمریکا به گونه‌ای برای چین جبران کند تا در بازی بین‌الملل مسیر را پیش ببرند.
* چین و روسیه با بهبود روابط با آمریکا پشت متحدان خود را خالی خواهند کرد
وی با بیان اینکه روابط آمریکا با دوستان چین و روسیه متفاوت از آنها خواهد بود، افزود: به نظر می‌رسد چین و روسیه پشت دوستان خود را که در مقابل ایالات متحده آمریکا قرار دارند، خالی خواهند کرد و به همین دلیل ایران باید استراتژی بهینه در قبال آمریکا داشته باشد تا بیشترین منافع را از وضع به وجود آمده به دست آورد.
این کارشناس تاکید کرد: در صورت عدم طراحی استراتژی جدید ممکن است ما بازی را از دست داده و از رویکردهای تهاجمی و نظامی ایالات متحده بیشترین آسیب را ببینیم.
* جمهوریخواهان با ابزار تحریم فشار نمی‌آورند
وی افزود: بر خلاف دموکرات‌ها جمهوریخواهان به دنبال ایجاد فشار اقتصادی از ناحیه تحریم‌ها نیستند بلکه یا بحث نظامی مطرح است و یا اینکه تحریمی اعمال نخواهد شد. به همین دلیل جمهوریخواهان در قبال جمهوری اسلامی ایران با ابزارهای غیرمستقیم اقتصادی فشار وارد نخواهند کرد بلکه یا گزینه نظامی را مطرح می‌کنند و یا اینکه از در دیگری وارد خواهند شد که به نفع اقتصاد آمریکا شود.
بکی ادامه داد: اگر نسبت به تغییرات روابط با روسیه و چین خوب عمل نکنیم می‌تواند یک تهدید برای اقتصاد ایران به وجود بیاورد و ما بیشترین آسیب را از تغییر روابط آمریکا با این دو کشور ببینیم. لازم است با زیرکی و درایت این موج را از سر بگذرانیم.
وی افزود: آمریکا هر وقت دچار رکود شده یک مساله خارجی توانسته این کشور را از رکود خارج کند. خیلی از تحلیگران معتقدند وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر با هدف خروج آمریکا از رکود شکل گرفت و اگر این فرضیه را بپذیریم، تکرار این پدیده در بین جمهوری خواهان بیشتر است.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل با بیان اینکه دموکرات‌ها در حوزه بین‌الملل برای جنگ مماشات می‌کنند و بیشتر به دنبال کاهش هزینه‌های نظامی و جنگ هستند، گفت: در دوره اوباما این سیاست پیگیری شد. تلاش دولت دموکرات این بود که هژیمونی آمریکا را با کمترین هزینه نظامی به سطح بین‌الملل بازگرداند.
بکی اضافه کرد: با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود در بین اتحادیه اروپا و آمریکا شکافی به‌وجود بیاید، ابزار اصلی برای پیش‌برد اهداف آمریکا بیشتر ابزارهای نظامی است تا دیپلماسی و روابط بین الملل. حتی ممکن است در قبال گروه‌های فشاری مثل القاعده و داعش، آمریکا یک حرکت فعالانه‌ای را خواهد داشت و رفتار مماشات‌گونه سال‌های اخیر ادامه نخواهد یافت.
