رجعت امام حسین (ع) در دیدگاه قرآن و روایات

از جمله کسانی که در هنگامه رجعت به این عالم برمی‏گردند کسانی هستند که در ایمان، خالص و ناب بوده‏اند و به تعبیر رساتر، امام مؤمنان و مولای صالحان و مقتدای پرهیزکاران گردیده‏اند، که یکی از آنها سالار شهیدان و سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله ‏الحسین(ع) است، که در برخی از آیات قرآن کریم و نیز تعداد کثیری از روایات و احادیث به رجعت آن حضرت اشاره یا تصریح گردیده است

«رجعت» را که عبارت است از «بازگشت گروهی از مؤمنان خالص» و «طاغیان و کفار بسیار شرور» بعد از ظهور حضرت مهدی(ع) و «در آستانه رستاخیز»(۱) باید از جمله اموری دانست که اعتقاد به آن خاص پیروان مکتب تشیع است و از جانب امامان بزرگوار شیعه(ع)، تأکیدات فراوانی بر اعتقاد بدان وارد گردیده است؛ تا بدانجا که در حدیثی از امام جعفر صادق(ع)، عدم ایمان به آن، همسنگ و هم وزن انکار ایشان قرار داده شده و کسانی را که بدین موضوع اعتقاد ندارند، خارج از دایره امامت و ولایت معرفی فرموده‏اند:
از ما نیست کسی که ایمان به رجعت نداشته باشد…(۲)
باید دانست؛ امر رجعت اگر چه در ابتدا برای ما آدمیان ـ که محصور در حصار مادیات هستیم ـ شگفت‏آور و عجیب به نظر می‏رسد و به همین دلیل گاهی در این امر شک و تردید می‏کنیم و حتی زمانی هم پا را فراتر نهاده و به انکار آن می‏پردازیم! ولی اگر عقل معاداندیش را که با حجاب های هوی و هوس پوشیده نشده باشد به کار گیریم و در این امر کمی اندیشه کنیم؛ خواهیم دید که بنا به چندین و چند دلیل عقلانی، وقوع ‏رجعت، جای هیچ‏ گونه استبعاد و شگفتی ندارد و نیز اگر در آیات قرآن کریم، غور و بررسی کنیم؛ بدین نکته پی می‏بریم که در این کتاب آسمانی، ده ها آیه وجود دارد که هر یک به نوعی اثبات کننده موضوع رجعت می‏باشند و نه تنها آیات قرآن کریم که احادیث و روایات بسیاری را در کتب معتبر حدیثی می‏توان مشاهده کرد که بر وقوع رجعت تأکید دارند.
و اما همان طور که از تعریف رجعت که در صدر این نوشتار ذکر شد، برمی‏آید، رجعت یعنی اعتقاد به بازگشت «مؤمنان خالص» و «کفار و ظالمان خالص»، آنان ‏که در طول حیات دنیوی خود جزء رهبران و سردمداران ایمان و کفر محسوب می‏شده‏اند و بدین ترتیب درمی‏یابیم که امر رجعت تنها شامل عده‏ای از انسان ها می‏شود و نه همه آنها. همان طور که در حدیثی از امام جعفر صادق(ع) می‏خوانیم که فرمود:
رجعت عمومی نیست بلکه جنبه خصوصی دارد؛ تنها گروهی بازگشت می‏کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند.(۳)
و مطابق این حدیث شریف از جمله کسانی که در هنگامه رجعت به این عالم برمی‏گردند کسانی هستند که در ایمان، خالص و ناب بوده‏اند و به تعبیر رساتر، امام مؤمنان و مولای صالحان و مقتدای پرهیزکاران گردیده‏اند، که یکی از آنها سالار شهیدان و سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله ‏الحسین(ع) است، که در برخی از آیات قرآن کریم و نیز تعداد کثیری از روایات و احادیث به رجعت آن حضرت اشاره یا تصریح گردیده است و آن را امری حتمی‏ الوقوع دانسته‏اند، که ذیلاً به دو نمونه از آیات قرآن کریم و تعدادی از روایات اسلامی که در خصوص رجعت آن حضرت وارد شده است اشاره می‏نماییم:
۱- رجعت امام حسین(ع) در قرآن کریم:
همان طور که قبلاً گفتیم در قرآن کریم در باره مسئله رجعت و نیز رجعت حسین بن علی(ع)، آیات فراوانی وجود دارد تا بدانجا که گفته‏اند: «در قرآن ۱۸ آیه صریح در باب رجعت هست.»(۴) و از جمله این آیات، آیات ششم و هفتم از سوره مبارکه نازعات می‏باشد: یوم ترجف الراجفه تتبعها الرادفه. در آن روز که زلزله‏های وحشتناک همه چیز را به لرزه درمی‏آورند و به دنبال آن حادثه دومین رخ می‏دهد. این دو آیه شریفه اشاراتی دارند به حوادثی که قبل از وقوع قیامت و رستاخیز روی می‏دهند که از جمله آنها زلزله‏ای وحشتناک است که همه چیز را درهم ریخته و نظام جهان را دگرگون می‏سازد. حضرت امام جعفر صادق(ع) در تأویل این آیه شریفه فرموده‏اند: لرزاننده، حسین بن علی(ع) و حادثه دومین، علی بن ابی‏طالب(ع) است. نخستین فردی که (در رجعت) قبر او شکافته شده (و از آن بیرون می‏آید) و خاک را از سر می‏زداید، حسین بن علی(ع) است.(۵)
و نیز در این زمینه باید به آیه ششم از سوره مبارکه اسراء اشاره کرد که خداوند متعال در این آیه می‏فرماید:
ثمّ رددنالکم الکرّه علیهم و أمددناکم بأموال و بنین و جعلناکم اکثر نفیرا. آن گاه شما را روبه‏روی آنها قرار داده و بر آنها غلبه دهیم و به مال و فرزندان نیرومند، مدد بخشیم و عده جنگجویان شما را بسیار گردانیم. این آیه شریفه نیز طبق روایتی که از امام جعفر صادق(ع) وارد گردیده، به موضوع رجعت امام حسین(ع) اشاره دارد؛ چرا که آن حضرت فرمود: اول کسی که به دنیا برمی‏گردد؛ حضرت امام حسین(ع) و اصحاب او و یزید و اصحاب او خواهند بود. پس همه ایشان را بکشد مثل آنکه ایشان کشته‏اند چنانچه حق تعالی فرموده است: «ثم رددنا لکم…»(۶) و باز در روایت دیگری
امام صادق(ع) در تأویل همین آیه می فرماید: «… ثم رددنا لکم الکره علیهم» اشاره است به خروج امام حسین(ع)، با هفتاد نفر از اصحابش… و به مردم گویند که این حسین است که بیرون آمده است تا مؤمنان شک در او نکنند و بدانند که دجال و شیطان نیست و حضرت قائم در آن وقت در میان ایشان باشد…(۷)
با توجه به دو آیه یاد شده، این نکته به دست می‏آید که امر رجعت و نیز رجعت امام حسین(ع)، از نظر این کتاب آسمانی امری شدنی خواهد بود و به همین دلیل جای شگفتی در آن وجود ندارد.

۲- رجعت امام حسین(ع) در روایات:
در باره امر رجعت و حوادث پیرامون آن، روایات و احادیث فراوانی در کتب روایی و حدیثی مضبوط است. تا جایی که شیخ حر عاملی در کتاب الایقاظ من ‏الهجعه بالبرهان علی الرجعه، ۶۰۰ حدیث در این زمینه روایت کرده است.(۸) ولی از آنجا که بحث ما پیرامون رجعت امام سوم(ع) است، فقط به برخی از روایاتی که در آنها به رجعت آن حضرت تصریح گردیده می‏پردازیم؛
روایت اول: قطب راوندی و دیگران از جابر از امام محمد باقر(ع)، روایت کرده است که حضرت امام حسین(ع) در صحرای کربلا، پیش از شهادت فرمودند: …اول کسی که زمین شکافته می‏شود و از زمین بیرون می‏آید من خواهم بود و بیرون آمدن من موافق می‏افتد با بیرون آمدن امیرالمؤمنین و قیام قائم ما…(۹)
این روایت که علامه مجلسی آن را در حق‏الیقین آورده است بر این نکته تصریح می‏فرماید که اولین رجعت کننده در هنگامه رجعت، امام حسین(ع) است و در این مورد، احادیث فراوانی نقل گردیده که نمونه‏ای از آن را قبلاً و در شرح آیات سوره مبارکه نازعات نیز ذکر کردیم.
روایت دوم: …عیاشی از حضرت امام جعفر صادق(ع) روایت کرده است که: اول کسی که به دنیا برمی‏گردد حضرت امام حسین(ع) است و اصحاب او و یزید و اصحاب او، پس همه ایشان را بکشد مثل آنکه ایشان را کشته‏اند.(۱۰) در این روایت علاوه بر آنچه قبلاً بدان اشاره نمودیم یعنی اولویت امام حسین(ع) در رجعت، به رجعت اصحاب آن حضرت و نیز مخالفان و دشمنان ایشان هم اشاره گردیده و همان طور که ملاحظه می‏شود تصریح گردیده که در واقعه رجعت، گویی صحنه حماسه آفرین عاشورا بار دیگر تکرار گردیده و مجدداً مقاتله‏ای بین آن حضرت و سپاه یزید درمی‏گیرد که سرانجام و عاقبت آن، پیروزی و غلبه سپاه امام(ع) بر سپاه کفر است و در واقع انتقام فجایع حادثه عاشورا از یزیدیان گرفته می‏شود و البته این انتقام ‏گیری از ظالمان و ستمگران، تنها منحصر به واقعه عاشورا نبوده، بلکه مطابق روایتی که از امام کاظم(ع) وارد شده، در هنگامه رجعت بسیاری از مؤمنان از دشمنان خود، طلب حقوق پایمال شده خویش را می‏نمایند و علاوه بر آن از عده‏ای از دشمنان خود، انتقام می‏گیرند: …ارواح مؤمنان با ارواح دشمنان ایشان به سوی بدن ها برمی‏گردند تا حق خود را از ایشان استیفاء کنند. هر که ایشان را عذاب و شکنجه کرده باشد انتقام از او بکشند و…(۱۱)
روایت سوم: از حضرت امام محمد باقر(ع) روایت گردیده است که؛ اول کسی که در رجعت برخواهد گشت حضرت امام حسین(ع) خواهد بود و آن مقدار حکومت خواهد کرد که از پیری، موهای ابروهای او بر روی دیده‏اش آویخته شود.(۱۲)
مطابق این روایت و روایات مشابه دیگر، در هنگامه رجعت برای برخی از ائمه(ع) دورانی است که طی آن در پهنه گیتی به حکمرانی پرداخته و حکومت می‏نمایند، که از جمله آنها امام حسین(ع) است که دوران حاکمیت آن حضرت بسیار طولانی خواهد بود.
باید دانست که از این روایت استفاده می‏شود که فاصله بین قیام حضرت صاحب(عج) و رجعت تا وقوع رستاخیز و برپا شدن قیامت، فاصله‏ای طولانی خواهد بود که در این فاصله همان طور که گفتیم عده‏ای از اولیای الهی حکومت می‏کنند و دنیا، روزگاری سرشار از صلح و صفا را به خود خواهد دید.
دورانی که نشانی از ظلم و ستم وجود ندارد و «نیکان به دیدن دولت ائمه(ع) خوشحال شده و دیده‏های ایشان روشن می‏گردد…»(۱۳)از آنچه گفتیم نتیجه گرفته می‏شود که: اولاً امر رجعت، امری حتمی الوقوع است و ثانیاً این امر منحصر به برخی از صلحا و اشقیا می‏شود و نه همه آنها، که از آن جمله‏ اند امام حسین(ع) که نخستین مراجعت کننده به دنیاست و پس از انتقام‏گیری از پدیدآورندگان فاجعه عاشورا و گستردن صلح و صفا و آرامش در عرصه گیتی، مدت بسیاری را به اداره امور عالم و حاکمیت بر جهان بشریت می‏پردازند.

پی ‏نوشتها:
۱- تفسیر نمونه ج۱۵، ص۵۵۵
۲- علامه مجلسی، حق‏الیقین، ج۲، ص۲
۳- تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۵۶۰
۴- حسین عمادزاده، منتقم حقیقی، ص۴۸۱
۵- عباس عزیزی، فضایل و سیره امام حسین(ع) در کلام بزرگان، ص۶۹
۶- حق‏الیقین ج۲، ص۱۲
۷- همان، ج۲، ص۱۶
۸- حسین عمادزاده، منتقم حقیقی، ص۴۸۲
۹- علامه مجلسی، حق‏الیقین، ج۲، ص۷
۱۰- همان، صص۱۱و۱۲
۱۱- همان، ص۷
۱۲- همان
۱۳- همان، ص۱۰
نویسنده : محمد رضا غلامی
منبع : روزنامه رسالت۱۲/۰۹/۱۳۹۰