فاطمه قاسم‌پور در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سالروز ازدواج امام اول شیعیان(ع) و حضرت زهرا (س)اظهار کرد: پس از ادغام دو سازمان تربیت بدنی و جوانان با یکدیگر در سال ۱۳۸۹ و ایجاد وزارت ورزش و جوانان، اگرچه به لحاظ نهادی قدرت و اختیار دولت برای پیشبرد مسائل جوانان بیشتر شد، اما عملاً قرارگرفتن موضوع جوانان در کنار ورزش، موجب به حاشیه رفتن و کمرنگ‌شدن مسائل جوانان شد.
رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس با بیان اینکه بیشتر جامعه هدف ورزش، از قشر جوان جامعه محسوب می‌شوند، گفت: در عین حال ورزش و جوانان دو موضوع مجزا از یکدیگر هستند و هر کدام مسائل خاص خود را دارند. برای نمونه یکی از مهم‌ترین مسائل جوانان که بایستی برای آن چاره‌اندیشی شود، ازدواج است. بخشی از وضعیت فعلی معلول همین در حاشیه‌بودن موضوع جوانان در وزارت‌خانه است و بخشی نیز معلول عدم اهتمام و همکاری سایر متولیان.
نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به نگرش‌سنجی اخیر ایسپا از جوانان ایرانی درباره ازدواج و تشکیل خانواده گفت: براساس یافته‌های این پژوهش صرفاً ۴.۳ درصد پاسخگویان با قطعیت گفته بودند که اصلاً ازدواج نخواهند کرد. این آمار نشان از مقبولیت امر ازدواج برای جامعه ایرانی دارد.
«تشکیل خانواده و ازدواج، جزء اهداف مورد توجه جوان ایرانی»
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: درواقع اگرچه تحولات نسلی در شیوه‌های همسریابی، نوع مدیریت فرآیند تشکیل خانواده، ویژگی‌های مؤثر در انتخاب همسر و… اثر خود را نشان داده، اما همچنان تشکیل خانواده و ازدواج، جزء اهداف مورد توجه جوان ایرانی در زندگی خود است.
قاسم‌پور با استناد به یافته دیگری از پژوهش ایسپا گفت: در این پژوهش از افرادی که گفته بودند اصلاً ازدواج نخواهند کرد یا مطمئن نیستند ازدواج کنند، پرسیده شد که در صورت فراهم‌شدن شرایط اقتصادی، آیا به ازدواج فکر خواهند کرد؟ جالب این است که بیش از ۴۰ درصد از افرادی که گفته بودند اصلاً ازدواج نمی‌کنند، به این پرسش، پاسخ مثبت داده بودند.
رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی افزود: این آمار نشان می‌دهد اگرچه نیاز به تشکیل خانواده در جوانان احساس می‌شود، اما پاسخ به این نیاز با موانع بسیاری روبه‌روست که لازم است این موانع را تا حد امکان مرتفع کنیم و یکی از مهم‌ترین این موانع، مسائل اقتصادی است که در صورت ایجاد شرایط مناسب، جوانان راحت‌تر برای تشکیل خانواده تصمیم می‌گیرند و اقدام می‌کنند.
وی ادامه داد: داده دیگری که می‌تواند مؤید اهمیت مسائل اقتصادی در تصمیم‌گیری جوانان برای تشکیل خانواده باشد، آن است که بالابودن هزینه‌های زندگی مشترک با ۳۴.۹ درصد و نداشتن شغل با ۳۰.۴ درصد به ترتیب به عنوان دلایل دوم و سوم عدم ازدواج پاسخگویان، پس از نیافتن همسر دلخواه مطرح شده است.
قاسم‌پور تأکید کرد: علاوه بر مسائل اقتصادی، یکی از مسائل دیگر جوانان همانطور که در این نظرسنجی هم نشان داده شده، پیدانکردن همسر دلخواه است که بیش از ۴۹ درصد جوانان یعنی حدود نیمی از جوانان دچار این مسأله هستند و همین آمار گویای ضرورت توجه مسئولان و دغدغه‌مندان اجتماعی است. این وضعیت هم معلول تغییرات ساختاری زندگی جدید و هم تغییرات ذهنی جوانان است.
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به تغییرات زندگی جدید گفت: درگذشته پیوندهای خانوادگی، همسایگی و قومی با دلسوزی و مراقبت از جوانان خانواده، دختر و پسر را به یکدیگر معرفی و زمینه ازدواجشان را فراهم می‌کردند. در حال حاضر نیز همین فرآیند در روستاها و شهرهای کوچک قابل مشاهده است. اما مهاجرت به کلانشهرها و نیز گسترش شهرها، با ایجاد شرایط ازجاکندگی فردی و کم‌رنگ‌کردن پیوندهای بومی و محلی سابق، فرد را در میان انبوهی از افراد رها کرده و در این شرایط جوان به سختی می‌تواند مورد مناسب خود را برای ازدواج پیدا کند.
«سامانه‌های همسیریابی اثرکذاری محدودی داشته است»
به گفته رئیس فراکسیون زنان مجلس یازدهم، در سال‌های اخیر تلاش‌هایی به صورت حاکمیتی برای مداخله در این مورد صورت گرفته که یکی از آنها ایجاد سامانه همسریابی تبیان است. بررسی‌های ما در فراکسیون نشان می‌دهد این نوع مداخلات اثرگذاری بسیار محدودی داشته و به نظر می‌رسد بایستی به سمت احیای فرآیندهای مداخله مردمی و مدنی حرکت کنیم. بازآفرینی مفهوم همسایگی، محله، مسؤولیت‌پذیری نسبت به هم‌محله‌ها و… می‌تواند در بهبود این وضعیت مؤثر باشد.
وی با اشاره به گروه‌های خیریه‌ای و مردمی در مساجد و محلات گفت: در حال حاضر در برخی محلات کلانشهرها و شهرهای بزرگ به ویژه محلاتی با بافت سنتی‌تر، و مساجد شهرها، زنانی به صورت خودجوش و مردمی ورود کرده و دخترها و پسرهای محله را به یکدیگر معرفی می‌کنند. اگرچه ممکن است این ساختارهای قدیمی، با بافت دنیای جدید ناسازگار باشند و مسائلی را نیز برای جوانان ایجاد کنند، اما به نسبت، کارکردهای مثبت و قابل توجهی دارند که با احیای این ساختارهای سنتی می‌توان این مطالبه جوانان را پاسخ گفت.
«بیش از ۴۲ درصد جوانان عشق را مهم‌ترین دلیل برای ازدواج ذکر کرده‌اند»
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به “تحولات ذهنی جوانان” گفت: آن‌چه در کنار این مورد، همسریابی را برای جوانان سخت کرده، تغییرات ذهنی و مطالبه وجود معیارهایی دست‌نیافتنی و اغلب غیرواقعی در طرف مقابل است. یافته‌های پژوهش ایسپا حاکی از آن است که مهم‌ترین ملاک‌های پسران برای ازدواج به ترتیب عفت و پاکدامنی، تفاهم و جذابیت ظاهری است. در مقابل، سه ملاک اول دختران عبارت است از دارابودن شغل و درآمد مناسب، اخلاق خوب و پسندیده و تفاهم. از سویی بیش از ۴۲ درصد جوانان عشق را مهم‌ترین دلیل برای ازدواج ذکر کرده‌اند.
به عقیده رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی، با توجه به پررنگ‌شدن نقش‌آفرینی رسانه‌ها در این زمینه و بازنمایی و برساخت معیارهای ظاهری غیرواقعی، عشق‌های فانتزی، وضعیت‌های اقتصادی دست‌نیافتنی و… این معیارها بیش از غیرقابل تحقق می‌شوند. فرهنگ‌سازی رسانه‌ای، آموزش سواد مجازی و سواد رسانه‌ای می‌تواند تا اندازه‌ای در تغییر این شرایط و ایجاد نگاه واقع‌بینانه‌تر برای جوانان مؤثر باشد.
وی با اشاره به برنامه‌های کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی برای ازدواج جوانان گفت: از یک سال پیش، کارگروهی با مشارکت مرکز پژوهش‌های مجلس و فراکسیون زنان تشکیل شد و این کارگروه، طی برنامه‌ریزی مبتنی بر رویکرد سیاست‌گذاری مشارکتی، در ۱۴ گروه با حضور کارشناسان، پژوهشگران و فعالان مدنی از منظرهای مختلف به بررسی مسائل حوزه ازدواج جوانان و همچنین بازنگری قانون تسهیل ازدواج جوانان پرداخته است. ضمن آن‌که دستگاه‌های درگیر در موضوع ازدواج جوانان نیز دعوت شده و هم در سطح کارشناسی و هم در سطح معاونت، به ارائه برنامه‌ها و فعالیت‌های خود و همچنین موانع و مشکلات موجود در مسیر اجرای تکالیف خود پرداختند.
قاسم‌پور ادامه داد: در کنار این بررسی، مطالعات اسنادی و نیز فراتحلیلی از پژوهش‌های انجام‌شده صورت گرفت. این بررسی کارشناسی دقیق، چند نقطه ورود برای قانون‌گذار را در اختیار ما قرار داد که براساس آنها، پیش‌نویس اصلاحیه قانون تسهیل ازدواج جوانان را تهیه و تدوین کردیم.
