اگر چند سال گذشته، نبود اعتبارات ویژه برای تحصیل دانش آموزان عشایر نقاط مرزی مهم ترین عامل ترک تحصیل آنان و اولین دغدغه مسئولان بود، هم اکنون مشکلات بهداشتی و تهدید سلامتی آنها به چالشی جدی برای نظام آموزشی تبدیل شده است.
زندگی در مناطق مرزی و نقاط کور، جابه جایی های سالیانه پراکنده و طولانی، عدم دسترسی به آب شرب بهداشتی، کمبود امکانات بهداشتی نظیر حمام، سرویس های بهداشتی و لوله کشی آب و…. تنها گوشه ای از مشکلات دانش آموزان عشایر بوده و تاکنون توجه به این قشر مورد غفلت و کم توجهی مسئولان قرار گرفته است.
عشایر خراسان جنوبی به مدت ۹ ماه(آستانه آغاز سال تحصیلی تا پایان سال آن) از سال را در نقاط مرزی پراکنده شده و از آبان تا تیرماه هر سال به مناطق خاصی کوچ می کنند که به دلیل کمبود امکانات و تجهیزات دانش آموزان عشایر از تحصیل حتی در مقطع ابتدایی در مدارس محروم هستند.
یکی از بزرگترین تحولاتی که در قرن اخیر شاهد آن هستیم، تغییری است که در آموزش کشور رخ داده و آن همگام شدن علم روز با فناوری ها است و به نظر می رسد تغییرات زیادی در امر نحوه آموزش در مدارس در حال وقوع است، که فرایند تدریس را شیرین و بر جذابیت مدارس می افزاید و آن هوشمند سازی مدارس است، اما این در حالی است که مدارس عشایر خراسان جنوبی حتی از حداقل امکانات فیزیکی، رفاهی گرمایشی و سرمایشی، ورزشی و حتی تامین آب آشامیدنی محروم هستند.
اشتغال به تحصیل ۲۲ دانش آموز در کانکس ۴*۳
تنها محله عشایری منطقه زیرکوه خراسان جنوبی که از مدرسه برخوردار است، محله چاه باشا بوده که آن هم در یک کانکس ۱۲ متری ۲۲ دانش آموز در پنج پایه تحصیلی را در خود جای داده است.
معلم دانش آموزان عشایر محله چاه باشا زیرکوه در گفتگو با مهر، اظهارداشت: این مدرسه فاقد هرگونه استانداردهای آموزشی بوده و فاصله کمتر از یک متر دانش آموز با تخته سیاه و عدم برخورداری از وسایل گرمایشی و سرمایشی بیانگر این موضوع است.
علی خسروی افزود: این کانکس بدون حتی تانکری برای آب شرب دانش آموزان، فاقد سرویس های بهداشتی و امکانات ورزشی است.
وی یادآور شد: این مدرسه برای ۷۰ خانوار جمعیت عشایری تعبیه شده که نه تنها دیگر جایی برای دانش آموزان علاقه مند به تحصیل پشت نوبت را ندارد، بلکه حتی میزی برای نشستن معلم هم وجود ندارد.
اینجا مقام معلم نیز تکریم نمی شود
در روزگاری که معلمان مورد تجلیل قرار گرفته و از امکانات ویژه برخوردار می شوند، معلمان عشایر نه تنها امتیاز ویژه ای دریافت نمی کنند بلکه از حداقل داشتن مکانی برای اسکان و یا دفتر مدرسه برای استراحت و یا جمع آوری اسناد دانش آموزان بی بهره اند.
به گفته معلم دانش آموزان عشایر چاه باشا زیرکوه دفتر مدرسه عشایر این منطقه نیز در کومه محل اسکان خودش در یک قفسه فلزی خلاصه می شود.
قدمت ۳۰ ساله مدرسه عشایری کمیران
معلم منطقه عشایر کمیران شهرستان قاین در گفتگو با مهر، اظهارداشت: از سال ۶۱ مدرسه عشایر کمیران در روستای سده ساخته شده و تاکنون هیچگونه بازسازی در این مدرسه انجام نشده است.
علی زراعتکار با اشاره به امکانات و تجهیزات موجود در این مدرسه، تصریح کرد: این مدرسه از حداقل امکانات گرمایشی و سرمایشی برخوردار بوده و با دو عدد بخاری نفتی زمستان را به تابستان رسانده و در تابستان نیز با دو عدد پنکه سقفی فصل را به پایان می رساند.
دانش آموزانی که زنگ تفریح شان به زمان آب آوردن برای مدرسه مبدل شد
در عصری که دانش آموزان در ساعت تفریح به بازی و شور و هیجان می پردازند دغدغه دانش آموزان عشایر خراسان جنوبی آوردن آب برای مدرسه است.
زراعتکار کمبود آب در این مدرسه را مهمترین مشکل بهداشتی دانش آموزان دانست و گفت: آب آشامیدنی دانش آموزان از طریق یک تانکر که خود به علت ماندن چند روز آب در آن، منجر به بروز مشکلات می شود تامین می شود.
وی با بیان اینکه این مدرسه فاقد لوله کشی آب بوده و از تانکر آب تامین می شود، افزود:آب مدرسه از طریق تانکرهای آبی که برای روستا آورده می شود تامین شده که اگر معلم مدرسه در مرخصی یا ماموریتی باشد آب به مدرسه نرفته و دانش آموزان خود باید ظرف های ۲۰ لیتری آب را برای تامین آب خود از محل تانکر روستا تا مدرسه حمل کنند.
دارهای قالیبافی مادران دروازه زمین فوتبال بچه ها
امروز که ورزش جزء لاینفک مدارس شده و جزء دروس ضروری برای سلامتی و شادابی دانش آموزان از سوی آموزش و پرورش طراحی شده، دانش اموزان عشایر از حداقل امکانات ورزشی هم محرومند.
وی با اشاره به اینکه دانش آموزان این منطقه هیچگونه امکانات و تجهیزاتی برای ورزش ندارند، افزود: برای افزایش روحیه در دانش آموزان و قرار دادن ساعتی برای ورزش زمینی خاکی خارج از مدرسه برای فوتبال در نظر گرفته شده و دار قالی بافی زنان روستائی بجای دورازه زمین فوتبال مورد استفاده قرار می گیرد.
زراعتکار اضافه کرد: هم اکنون۱۹ دانش آموز در دو کلاس درس و پنج پایه تحصیل می کنند که هفت دانش آموز پایه اول و دوم و ۱۲ دانش آموز در پایه سوم، چهارم و پنجم در یک کلاس مشغول به تحصیل هستند.
وی عدم وجود امکانات ایاب و ذهاب برای رفت و آمد معلم و محلی برای اسکان معلم از مهمترین مشکلات معلمین مناطق عشایر دانست و افزود: هیچ حمایتی از معلمین مناطق عشایر صورت نمی گیرد و به گفته مسئولان عشایر تنها به اقشار کوچ رو گفته شده و امتیازات عشایری تنها به این اقشار تعلق می گیرد و معلمین این مناطق جزو معلم عشایر محسوب نمی شوند در حالی که مدرسه با نام مدرسه عشایری تاسیس شده است.
وی ادامه داد: در سال تحصیلی جدید تنها کمک مسئولان به عشایر اهداء ۲۰ دفتر به دانش آموزان همانند مدارس روستائی بوده، اما پوشاک دانش اموزان توسط خیری گمنام تامین می شود.
سرانه ۱۰۰ هزار تومانی سالانه مدرسه عشایر
وی با اشاره به اینکه سال گذشته تنها ۱۰۰ هزار تومان به عنوان سرانه مدرسه برای هزینه های جانبی از آموزش و پرورش به این مدرسه تعلق گرفته است، افزود: از این مبلغ ۷۵ هزار تومان برای برای پول نفت مدرسه هزینه شده است.
قدمت ۳۵ ساله مجتمع عشایری چشمه بید زیرکوه
معلم منطقه عشایر چشمه بید قاین نیز در گفتگو با مهر، از اشتغال به تحصیل ۱۸۰ دانش آموز در یک مجتمع آموزشی خبر داد و گفت: این دانش آموزان در دو مقطع ابتدایی و راهنمایی اشتغال به تحصیل دارند.
علی دلاکه اظهارداشت: از این تعداد ۱۶۶ دانش اموز در مقطع ابتدایی و ۲۲ نفر در مقطع راهنمایی با ۱۵ کلاس برای ابتدایی و سه کلاس برای راهنمایی تحصیل می کنند.
وی با بیان اینکه این مجتمع برای دانش آموزان پنج روستای منطقه پیش بینی شده است، افزود: این مدرسه در سال ۱۳۵۵ در این منطقه احداث شده و پس از گذشت ۳۵ سال هنوز بدون حصار و حریم دانش آموز می پذیرد.
دلاکه عدم حصار کشی، مختلط بودن دانش اموزان دختر و پسر در ابتدایی و راهنمایی، عدم وجود امکانات ورزشی و عدم برخورداری از امکانات مدارس هوشمند را از مهمترین مشکلات دانش آموزان این مجتمع اموزشی عنوان کرد و بیان داشت: به دلیل دوری مسافت روستاها از یکدیگر، عدم وجود تجهیزات برای دانش آموزان راهنمایی و عدم ترویج فرهنگ تحصیل برای دختران از مهمترین عوامل ترک تحصیل دانش آموزان در این منطقه است.
وی در خصوص سرانه مدرسه نیز تصریح کرد: در این راستا ۵۰۰ هزار تومان امسال برای پنج روستا تعیین شده که تنها برای تامین نفت مدرسه هزینه شده است.
احداث مدرسه شبانه روزی مهمترین خواسته دانش آموزان عشایر
دلاکه احداث مدرسه شبانه روزی در این منطقه را مهمترین خواسته دانش آموزان عشایر چشمه بید قاین عنوان کرد و بیان داشت: راه اندازی این مدرسه به دلیل وجود مسافت های طولانی پنج روستا از مشکلات دانش آموزان کم کرده و از ترک تحصیل آنان جلوگیری می کند.
معلم منطقه عشایر چشمه بید قاین عدم اختصاص امکانات و تجهیزات ویژه به معلمین مناطق عشایری، عدم برخورداری دانش آموزان از امکانات ورزشی و تجهیزات هوشمند و .. را از مهمترین خواسته های آموزشی مناطق عشایری ذکر کرد.
و اما پاسخ مسئولان با آمار….
اشتغال به تحصیل ۹ هزار دانش آموز عشایر در خراسان جنوبی
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان جنوبی از اشتغال به تحصیل بالغ بر ۹ هزار دانش آموز عشایر در این استان خبر داد.
حمیدرضا ورودی اظهارداشت: به منظور ساماندهی به امور دانش آموزان عشایر و رسیدگی به مشکلات این قشر اداره آموزش و پرورش عشایر راه اندازی شده است.
وی با اشاره به اینکه راه اندازی اداره آموزش و پرورش عشایر همزمان با ادغام شدن نهضت سواد آموزی با آموزش و پرورش صورت گرفته است، افزود: با این ادغام ساختمان اداری و تجهیزات موجود در نهضت سواد آموزی در اختیار اداره آموزش و پرورش عشایر استان قرار گرفته است.
ورودی با بیان اینکه این اداره با ۱۲ نیروی انسانی در حال فعالیت است، تصریح کرد: این اداره با توجه به وظایف محوله، موظف به رسیدگی به امور دانش آموزان عشایر است.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان جنوبی از وجود ۱۵ مجتمع آموزش و پرورش عشایر در سطح استان خبر داد و گفت: این تعداد مجتمع شامل ۲۱۲ مدرسه، ۵۲۰ کلاس درس و چهار مدرسه شبانه روزی عشایری است.
مدارس عشایری خراسان جنوبی حمایت می شوند
مدیرآموزش و پرورش عشایر خراسان جنوبی در گفتگو با مهر، با بیان اینکه حمایت از دانش آموزان عشایر در دستور کار این مجموعه قرار دارد، گفت: مدرسه عشایری چاه باشه زیرکوه دارای کد نبوده و هم اکنون دانش آموزان محصل در این مدرسه، از ظرفیت مدرسه عشایری این منطقه اضافه بوده و اقدام به ساخت کانکس در این منطقه کرده اند.
خسرو حسنی اظهارداشت: این اقدام منجر خدمات رسانی مطلوب به این منطقه بوده و این مدارس در سال جاری حمایت خواهند شد.
وی به فعالیت های انجام شده در حوزه پژوهشی و تربیت بدنی اشاره کرد و گفت: توزیع لوازم بهداشتی بین دانش آموزان عشایر، اجرای تفام نامه با علوم پزشکی در خصوص ارائه خدمات بهداشتی، داروئی و پزشکی، اجرای تفاهم نامه با تبیلغات اسلامی در خصوص تجهیز کتابخانه های مدارس عشایر، اجرای تفاهم نامه با فرهنگ و ارشاد در خصوص تجهیز هشت کتابخانه در هشت منطقه آموزش و پرورش عشایر، پیگیری معالجه چشم یک دانش آموز از روستای اجغونک نهبندان و… از جمله این فعالیت ها است.
حسنی راه اندازی وب سایت اداره آموزش و پرورش عشایر، تجهیز مدارس عشایری به کامپیوتر، فتوکپی، پرینتر، فکس و…، تجهیز اداره آموزش و پرورش عشایر به امکانات اداری و آموزش و پرورش، پرداخت حق کوچ معلمین کوچ رو، آموزش روشها و فنون تدریس به معلمان مدارس عشایر، برگزاری جشنواره تجلیل از فرهنگیان آموزش و پرورش عشایر در اردیبهشت ماه و.. را از جمله فعالیت های حوزه پیشتیبانی برشمرد.
