برای رفتن به قلعه رودخان از مبدا تهران، می‌توانید از بزرگراه قزوین-رشت خود را به شهر رشت برسانید. بعد از آن با حدود ۴۰ دقیقه رانندگی در جاده آستارا، به شهر فومن خواهید رسید. مسیر فومن به قلعه رودخان با حدود ۳۵ دقیقه رانندگی به سمت جنوب در جاده قلعه رودخان شما را به محل قلعه می‌رساند.
می‌توانید ماشین خود را در پارکینگ محوطه اطراف قلعه پارک کنید، سپس با پرداخت ورودی، مسیر خود را به سمت قلعه ادامه دهید. بازدید از قلعه رودخان همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۱۷:۳۰ برای گردشگران امکان‌پذیر است.با رسیدن به محوطه قلعه رودخان، پیش یا پس از بالا رفتن از پله و بازدید از قلعه، می‌توانید از دیدنی‌های اطراف قلعه نیز بازدید کنید. اینجا پر است از بازارچه‌ها و دکه‌های صنایع دستی که در آن‌ها می‌توانید انواع سوغات و صنایع دستی استان گیلان را خریداری کنید. همچنین وجود رستوران‌ها و کافه‌های سنتی این فرصت را برایتان ایجاد می‌کند که با صرف یک وعده غذا در فضای فوق‌العاده جنگل‌های فومن، لذت سفر خود را دوچندان کنید.
طبیعت اطراف قلعه، از جمله رودخانه کنار آن بخش‌های مهمی از دیدنی‌های اطراف قلعه رودخان را تشکیل می‌دهند. در سفر به این منطقه فراموش نکنید که پس از بازدید از قلعه، حتما از رودخانه مجاور آن هم دیدن کنید. این رودخانه همان رودی است که قلعه نام خود را از آن گرفته.
همچنین فضای جنگل و آبشارهای متعددی که در دل آن وجود دارند، می‌توانند مقصدی عالی برای طبیعت‌دوستان باشد. پس اگر تمایل دارید در کنار بازدید از اثر تاریخی مشهور فومن، با طبیعت فوق‌العاده این شهر نیز بیشتر آشنا شوید گردش در طبیعت اطراف قلعه را از دست ندهید.
اما چرا «قلعه رودخان»؟ چرا این نام را برای این دژ انتخاب کرده‌اند؟ در گذشته بسیار معمول بوده است که نام مکان‌ها را با الهام از فضای اطراف آن تعیین کنند. قلعه رودخان نیز در مجاورت رودخانه‌ای بنا شده بود و به همین دلیل به آن نام قلعه رودخان به معنی قلعه رودخانه‌ای دادند. البته در گویش گیلکی به آن «روخان قلعه» و در زبان تالشی به آن «قله روخون» نیز می‌گویند. همچنین در ادوار مختلف تاریخ این بنا با نام‌های قلعه حسامی، قلعه هزار پله، قلعه سکسار یا سگسار و قلعه سگسال نیز شناخته می‌شد.
قلعه رودخان یا همان قلعه هزار پله جایی شگفت‌انگیز برای بازدید است. اینجا مکانی است که در آن می‌توان همانطور که از مناظر بکر کوه و جنگل و رودخانه لذت می‌برید، پله پله در دل تاریخ پیش روید و سپس بر فراز بخشی از تاریخ سرزمین‌مان با‌یستید.
تاریخچه قلعه رودخان
شواهد نشان می‌دهند دژ رودخان در دوران ساسانیان و هم‌زمان با حمله اعراب به ایران ساخته شده است. در آن زمان، به منظور ایجاد یک پایگاه نظامی مطمئن، این قلعه در دل جنگل‌های فومن بنا شد. این دژ هم در آن زمان و هم در سال‌های پس از آن، توانست به عنوان یک پایگاه مقاومت توسط ارتش ایران مورد استفاده قرار بگیرد.
البته قلعه رودخان طی ادوار مختلف تاریخ بارها مورد بازسازی قرار گرفت؛ از جمله در دوران سلجوقیان. با روی کار آمدن سلسله صفویان، بازسازی و تغییر شکل قلعه رودخان توسط فرمانروایان منطقه، ممنوع اعلام شد. اما مبارزی به نام امیره حسام الدین دباج فومنی ملقب به مظفر السلطان که حکومت بخشی از گیلان را بر عهده داشت، از این فرمان سرپیچی و اقدام به بازسازی دژ رودخان کرد. سرپیچی حسام الدین از این فرمان، نتیجه مثبتی در پی داشت. با حمله سپاه انگلیس به این منطقه، حسام الدین توانست با کمک گرفتن از این پایگاه نظامی، شکست سختی بر انگلیسی‌ها وارد کند.
اگرچه شواهدی که نشان دهد در سال‌های پس از آن، از قلعه رودخان به عنوان پایگاه نظامی استفاده شده باشد، در دست نیست. این قلعه هم‌اکنون با حفظ ساختار خود، محلی است برای بازدید گردشگران و آشنایی آن‌ها با شرایط و حال‌وهوای مبارزات در دوره‌های پیشین. استان گیلان و بخصوص شهر فومن همیشه از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی برای مبارزان بوده است. حالا باقی‌ماندن برخی آثار از این مبارزات و ایجاد فرصت برای بازدید از آن‌ها، ارزش زیادی برای گردشگران دارد.
قلعه رودخان به‌عنوان بزرگترین سازه آجری ایران و یکی از مستحکم‌ترین دژها در کشور شناخته می‌شود. این بنا از دو بخش ارگ و قورخانه تشکیل شده است. ارگ همان بخش‌های اصلی بنا است که شامل برج و باروهای بلند و محصور می‌شود. قورخانه نیز محلی است که در قلعه‌های قدیمی ساخته می‌شد و محلی برای نگهداری اسلحه و مهمات نظامی بود. ارگ قلعه رودخان بنایی آجری است که در دو طبقه ساخته شده است. قسمت شرقی بنا اهمیت زیادی در حملات نظامی داشته، زیرا محلی مناسب برای رصد کردن محیط اطراف بوده است.
همچنین دروازه ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه نیز در بخش شرقی قلعه قرار دارند. یک چشمه که در یکی از عمیق‌ترین بخش‌های دژ واقع شده، سردخانه، آب‌انبار، آبریزگاه شاه‌نشین و همچنین بخش‌های مسکونی، دیگر بخش‌های قلعه رودخان را تشکیل می‌دهند. این دژ دارای ۴۰ برج دیده‌بانی و همچنین بخش‌هایی برای حملات نظامی از داخل قلعه نیز است. قابل ذکر است که قلعه رودخان در هیچ‌یک از ادوار تاریخ و طی هیچ حمله‌ای، توسط دشمن فتح نشده است.
عکاس : مریم شکری
خبرنگار : بهمن ثابتی
