هر ساله پس از برگزاری آزمونهای تحصیلات تکمیلی کشور گزارشهای متعددی از افزایش ظرفیت در این مقاطع از سوی آموزش عالی کشور منتشر می شود اما همزمان با این افزایش ظرفیتها، سیر خروج از کشور برای تحصیل در مقاطع تکمیلی نیز شدت می یابد.
افق – مهر، در روزهای پایانی ترم دوم تحصیلی که بسیاری از دانشجویان مقاطع کارشناسی خود را در معرض فارغ التحصیلی می بینند، تصمیم می گیرند که برای تحصیلات تکمیلی خود برنامه ریزی کنند.
همزمان با مشخص شدن مرحله اول پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی در گروه های آموزشی مختلف از جمله علوم انسانی، هنر، فنی و مهندسی، علوم پایه، بسیاری از افراد که در پذیرش اولیه نمرات لازم را کسب نکرده اند به فکر ادامه تحصیل در خارج از کشور می افتند.
تحصیل در خارج از کشور در مقاطع تحصیلات تکمیلی، تابع حوزه های متعدد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. گروهی از افراد در انتخاب مقصد خود تنها به اعتبار دانشگاههایی که آنها را پذیرش می کنند، می اندیشند و گروهی دیگر تنها به ارزان بودن هزینه دانشگاه.
در این میان گروهی از افراد سعی دارند که با برقراری تناسب میان هزینه ها و اعتبار دانشگاه، در کشورهایی به ادامه تحصیل بپردازند که در میان ارزشیابی های وزارت علوم در رده های متوسط قرار گیرند و هم آنها را از سقوط در ورطه بی اعتباری دانشگاه نجات دهند و هم از پس هزینه های تحصیل خود بربیایند.
با این حال بررسی کوتاهی از وضعیت شهریه های برخی از دانشگاههای خارجی نشان می دهد که با وجود همتراز بودن نسبی شهریه های این دانشگاهها با شعب بین الملل و دوره های شهریه پرداز دانشگاههای داخلی، بازهم ترجیح به دانشگاههای خارجی است و هرساله گروه زیادی از جوانان برای ادامه تحصیل راهی دیار فرنگ! می شوند.
جدول مقایسه ای شهریه چند دانشگاه خارجی
ردیف نام کشور مقطع تحصیلی حدود شهریه توضیحات
۱ هند کارشناسی/کارشناسی ارشد/ دکتری ۵ هزار دلار برای هر ترم تحصیلی انستیتو تکنولوژی هند(خصوصی)
۲ هند
ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ/ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺭﺷﺪ
ﺩﻛﺘﺮﻱ
۵۰۰ ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺗﺮﻡ تحصیلی
۶۰۰ تا ۸۰۰ ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺗﺮﻡ تحصیلی
ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﻮﺍﻫﺮ ﻟﻌﻞ ﻧﻬﺮﻭ (دولتی)
۳ هند
ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ
کارشناسی ارشد
۱۶ تا ۲۰ هزار دﻻﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺩﻭﺭﻩ
۸ هزار ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺩﻭﺭﻩ
ﻛﺎﻟﺞ ﻫﺎﻱ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ
۴ ارمنستان کارشناسی سالانه یک هزار و ۳۰۰ تا یک هزار و ۸۰۰ دلار فنی و مهندسی
۵ ارمنستان دکتری حرفه ای سالانه حدود ۴ هزار تا ۴ هزار و ۵۰۰ دلار پزشکی
۶ ارمنستان دوره تخصص پزشکی سالانه ۴ هزار و ۵۰۰ تا ۵ هزار دلار تخصصی پزشکی
۷ آذربایجان
کارشناسی
کارشناسی ارشد
دکتری تخصصی
۳۵۰ تا ۳۰۰ دلار برای هر ترم تحصیلی
۵۰۰ دلار برای هر ترم تحصیلی
۶۰۰ دلار برای هر ترم تحصیلی
دانشگاه معماری و ساختمان آذربایجان
۸
امارات متحده عربی
کارشناسی رشته های مهندسی
کارشناسی ارشد تمام رشته ها
سالانه بیش از ۴ هزار و ۶۰۰ دلار
سالانه بیش از ۶ هزار و ۲۰۰ دلار
دانشگاه آمریکایی شارجه
۹ مالزی کارشناسی سالانه حدود ۲ تا ۳ هزار دلار فنی مهندسی
۱۰ مالزی دکتری تخصصی پزشکی سالانه ۴ هزار دلار تخصص پزشکی در دانشگاه دولتی
به گزارش مهر، شرایط متفاوت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در کشورهای مقصد، به روز بودن سایت های اینترنتی دانشگاهها و شرایط تسهیل شده برای ورود دانشجویان خارجی از جذابیت های ظاهری هستند که در بدو ورود دانشجویان ایرانی تصویری زیبا از تحصیل در یک کشور خارجی می آفریند.
اما نکته ای که در این میان به طور جدی مغفول می ماند این است که هزینه شهریه هر دانشگاه جدای از هزینه های زندگی در یک کشور خارجی است و عدم توجه به این نکته و بزرگنمایی دانشگاهها در تحصیلات ارزان قیمت! می تواند بهایی چند برابر شهریه اعلامی از سوی یک دانشگاه برای دانشجو در پی داشته باشد.
اما با این وجود، دانشگاههای ایرانی در داخل کشور با تاسیس شعب مختلف در مناطق آزاد کشور که شاید شرایط آب و هوایی مطلوبی را نیز ایجاد کرده باشند، نتوانسته اند در برابر رقیبان خارجی خود چندان موفق باشند. رقیبانی که بیشترشان در برآورد علمی از دانشگاههای ایرانی دارای شعبه بین المللی پایین تر هستند.
جدول مقایسه ای شهریه شعب بین الملل چند دانشگاه داخلی
ردیف نام دانشگاه مقطع تحصیلی حدود شهریه توضیحات
۱ پردیس بین المللی ارس (دانشگاه تبریز) کارشناسی ارشد
حداقل شهریه دوره ۸ میلیون و ۳۲۰ هزار تومان
(بیش از ۴ هزار و ۷۵۰ یورو)
علوم انسانی/علوم پایه/فنی مهندسی/کشاورزی
۲ واحد بین الملل دانشگاه گیلان کارشناسی ارشد
حداقل شهریه دوره ۱۲میلیون ۳۹۰ هزار تومان
(بیش از ۷ هزار یورو)
علوم انسانی/فنی مهندسی/معماری/ علوم کشاورزی
۳ واحد بین المللی کیش دانشگاه صنعتی شریف کارشناسی ارشد ۳ هزار یورو در هر ترم تحصیلی رشته های فنی مهندسی
۴ واحد بین المللی کیش دانشگاه صنعتی شریف دکتری ۵ هزار یورو در هر نیمسال تحصیلی رشته های فنی مهندسی
۵ واحد بین المللی کیش دانشگاه تهران کارشناسی ارشد
۱۷ میلیون تومان برای کل دوره
(بیش از ۹ هزار و ۷۰۰ یورو)
رشته های علوم انسانی
۶ واحد بین المللی کیش دانشگاه تهران کارشناسی ارشد
۲۰ میلیون تومان برای کل دوره
(بیش از ۱۱ هزار و ۴۰۰ یورو)
رشته های فنی مهندسی/ هنر/ علوم پایه
۷ واحد بین المللی کیش دانشگاه تهران دکتری
۴۵ میلیون تومان برای کل دوره
(بیش از ۲۵ هزار و ۷۰۰ یورو)
رشته های علوم انسانی
۸ واحد بین المللی کیش دانشگاه تهران دکتری
۵۵ میلیون تومان برای کل دوره
(بیش از ۳۱ هزار و ۴۰۰ یورو)
رشته های فنی مهندسی
۹ واحد بین المللی کیش دانشگاه علوم پزشکی تهران دکتری حرفه ای
سالانه ۱۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان
(بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ یورو)
رشته پزشکی و داروسازی (شهریه سال ۸۹)
۱۰ واحد بین المللی کیش دانشگاه علوم پزشکی تهران دکتری حرفه ای
سالانه ۱۵میلیون و ۴۰۰ هزار تومان
(سالانه ۸ هزار و ۸۰۰ یورو)
رشته دندانپزشکی (شهریه سال ۸۹)
با جستجوی ساده در میان سایت های معتبر علمی در زمینه رتبه بندی دانشگاهها می توان دریافت به طور مثال دانشگاه صنعتی شریف در رتبه بندی علوم مختلف جایگاه و رتبه ای دارد اما دانشگاهی معروف در کشورهای حاشیه خلیج فارس هیچ رتبه ای در این رتبه بندیها ندارند.
در همین حال بررسی میزان شهریه های این دانشگاهها در مقایسه با دانشگاههای ایرانی نشان می دهد که ادعای حوزه آموزش عالی برای افزایش ظرفیت دانشگاهها نتوانسته است موج خروج از کشور که این بار در مقاطع تحصیلات تکمیلی رخ داده، را کنترل کند.
این در حالی است که هزینه تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی تهران به مدت ۷ سال با وجود شهریه سالانه بیش از ۱۳ میلیون تومان در مجموع ۹۱ میلیون تومان می شود که معادل ارزی آن سالانه ۱۱ هزار دلار است و در مقابل یکی از دانشگاههای مالزی حدود ۴ هزار دلار سالانه هزینه تحصیل در گروه پزشکی می شود. البته کیفیت دانشگاهها و نحوه تدریس در آنها در دانشگاههای خارجی مشخص نشده است.
دکتر کریم رایزن علمی ایران در هند نیز بارها در گفتگو با مهر با بیان اینکه تعداد دانشجویان ایران در هند بسیار زیاد است از بی کیفیت بودن بسیاری از این دانشگاهها انتقاد کرده است و خواستار ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی در داخل کشور شده است اما همچنان سیر مهاجرت به این کشور و کشورهای منطقه ادامه دارد.
