از آغاز شروع روند برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری تاکنون حضور آزادانه در جریان رقابت‌ها یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های طرفداران جناح‌های مختلف بوده است. از همان آغاز، بحث تأیید صلاحیت‌ها و بررسی آن از سوی شورای نگهبان یکی از چالش‌هایی عنوان می‌شد که خود را در جریان انتخابات نشان خواهد داد. این نگرانی از همان ابتدا خود را در قالب سخنرانی‌ها و اظهارنظر اصلاح‌طلبان و حتی دولت نشان داد. شاید اگر کمی به عقب نگاه کنیم، بتوانیم نقاط مهمی را بیابیم که در آنها این نگرانی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بروز و ظهور داشته است. از زیر سؤال بردن نقش شورای نگهبان تا کم شور و شوق برگزار شدن انتخابات که تمام آنها با نگاهی به اخبار مختلف قابل مشاهده است.
نگرانی‌هایی که از مدت‌ها پیش خود را نشان داد
شاید زمانی که حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران بر نقش دولت در اجرای انتخابات تأکید کرد، مناقشه‌ای را به راه انداخت که از همان زمان بسیاری بر منشأ انتخاباتی داشتن آن صحه گذاشتند؛ مناقشه‌ای که البته هیچ نتیجه‌ای جز تأکید بر نقش نظارت شورای نگهبان نداشت.
روحانی در اواخر مردادماه و در نشست مشترک هیئت دولت و استانداران گفت: ما جایی را در کشور نداریم که بخواهد افراد صالح و دلسوز را که می‌خواهند با استفاده از تجربیات‌شان به کشور خدمت کنند، حالا از هر جناحی که باشند، ردصلاحیت کند. تمام گروه‌ها و دسته‌جات سیاسی قانونی مورد احترام هستند. همه از نظر دولت برابرند و آن جایی که باید بگوید فردی برای شرکت در انتخابات صالح است یا نه هیئت‌های اجرایی هستند و ما هیئت اجرایی نداریم که یک جناح را تأیید صلاحیت کند و یک جناح دیگر را تأیید صلاحیت نکند.
وی افزود: شورای محترم نگهبان ناظر است نه مجری. مجری انتخابات دولت است. دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند باید به قانون اساسی کاملاً توجه کرده و عمل کنیم.
در همان زمان این سخنان روحانی واکنش‌های فراوانی را برانگیخت، به‌گونه‌ای که حتی رؤسای سایر قوا نیز بر این نکته تأکید کردند که وظیفه شورای نگهبان نظارت استصوابی است و هیچ‌گونه خدشه‌ای نیز نمی‌توان بر آن وارد کرد. البته رئیس جمهور هم در نهایت بر این نکته صحه گذاشت و از جمله در مراسم روز دانشجو به این نکته اشاره کرد و گفت: «نظر من درباره شورای نگهبان نظر قانون اساسی است. قانون اساسی شورای نگهبان را ناظر می‌داند و ما نیز آن را ناظر می‌دانیم.»
با وجود آنکه به نظر می‌رسید که این مسئله ختم به خیر شده باشد، اما همه انتظار می‌کشیدند تا آوردگاه اصلی در جریان رقابت‌های انتخاباتی و به‌خصوص با بحث رد صلایت‌ها بار دیگر مطرح شود.
انتقادها آغاز می‌شود
با این وجود مراکز ثبت‌نام برای داوطلبان انتخابات مجلس و مجلس خبرگان رهبری شاهد استقبال بی‌نظیری بود که برخی تحلیل‌ها در خصوص نهضت ثبت‌نام را تأیید می‌کرد.
طبق آمار وزارت کشور نزدیک به ۱۲ هزار نفر در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کردند که همین تعداد نیز فشار بی‌سابقه‌ای را برای بررسی صلاحیت‌ها با وجود آورد، به گونه‌ای که بسیاری از کاندیداها به گزینه‌ای به نام عدم احراز روبه‌رو شدند. در حقیقت عدم احراز میوه حضور بی‌سابقه برای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی بود و همین نکته در ادامه سبب شد فشار بی‌سابقه‌ای به شورای نگهبان وارد شد. در همان ابتدا حسین مرعشی از اعضای حزب کارگزاران با اشاره به رد صلاحیت‌های شورای نگهبان، آن را در طول انقلاب اسلامی بی‌سابقه عنوان کرد و گفت: بی‌سابقه ترین رد صلاحیت‌ها از ابتدای انقلاب تاکنون شاهد هستیم. انتظار داشتیم هیئت‌های نظارت رهنمودهای رهبری در خصوص انتخابات را مدنظر قرار می‌داد. وی افزود: از هیئت‌های نظارت بسیار گله‌مندیم و امیدواریم رئیس جمهور به این موضوع ورود پیدا کند. رئیس جمهور هم در سخنانی که برخی آن را واکنش مستقیم به رد صلاحیت کاندیداهای شورای نگهبان می‌دانستند، گفت: مجلس نامش خانه ملت است نه خانه یک جناح، بگذاریم خانه ملت، آیینه واقعی ملت باشد و متعلق به همه مردم، و البته در این میان، جناح‌ها و احزاب مختلف باید بهترین‌ها را به مردم معرفی کنند و باید بر امر انتخابات هم نظارت شود، اما معیار در همه این مراحل باید قانون باشد. اگر قرار باشد یک جناح در انتخابات حضور داشته باشد و جناح دیگر نه، دیگر به چه دلیل انتخابات برگزار می‌کنیم؟
هاشمی رفسنجانی هم در ادامه طی سخنانی از برخی رد صلاحیت‌ها به شدت انتقاد و آن را جلوگیری از به وجود آوردن انتخابات آزاد عنوان کرد.
وی در سخنانی بی سابقه در مراسم بزرگداشت ورود حضرت امام به ایران گفت: قبول دارم که نمی‌شود ۱۲ هزار نفر برای مجلس ثبت‌نام کنند و همه با هم در انتخابات به رقابت بپردازند اما راهش این است که پیش از انتخابات قانونی بگذاریم و بگوییم کسانی که می‌خواهند نامزد شوند باید یک‌سری شرایط از جمله تعدادی امضا از برخی علما و مردم داشته باشند و برخی از متخصصین صلاحیت آنها را تأیید کنند.
نباید بگذاریم ثبت‌نام کنند و اصلاً فرصت برای بررسی پرونده‌شان نداشته باشیم و پرونده آنها را بررسی نکنیم و در نهایت به آنها بگوییم که صلاحیت شما احراز نشده است. این راه و شیوه درستی نیست. با این حال از همان زمان این بحث به صورت جدی مطرح شد که در مرحله اعتراضات امکان اعلام صلاحیت برخی از رد صلاحیت شدگان وجود دارد.
اصلاح طلبان جواب اعتماد نظام را چگونه خواهند داد
با پایان زمان بررسی انتخابات روشن شد که حداقل ۲۰ درصد به تعداد تأییدصلاحیت‌شدگان اضافه شده است. البته در این میان باز هم آمار مختلفی در این باره اعلام می‌شد اما سیامک ره پیک عضو هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات به این نکته اشاره کرد که حداقل ۱۵۰۰ نفر دیگر به تأیید صلاحیت‌شدگان در جریان بررسی‌ها اضافه می‌شود.
از همین رو بود که برخی خبرگزاری‌ها اسامی تعدادی از اصلاح طلبانی را که صلاحیت آنها تأیید شده بود منتشر کردند. با این تفاسیر به نظر می‌رسد بهانه‌هایی که اصلاح‌طلبان در خصوص عدم حضور جدی در انتخابات طرح می‌کردند، عملا بی معنا می‌شود. اصلاح‌طلبان در حالی که پیش از آن ادعای عدم امکان رقابت جدی در انتخابات را داشتند، حالا باید برای حضور جدی در انتخابات برنامه ریزی کنند و خود را در معرض محک جدی افکار عمومی قرار دهند. از سوی دیگر نظرسنجی‌های منتشر شده در خصوص میزان مشارکت مردم در انتخابات حاکی است که میزان مشارکت به بیش از ۸۰ درصد رسیده است.
طبیعی است که در چنین شرایطی باید این نکته را در نظر گرفت که برگزاری این انتخابات با این سطح از مشارکت می‌تواند سبب تقویت چشمگیر نظام در این شرایط شود. با وجود برخی سوابق غیرقابل قبول اصلاح طلبان در فتنه ۸۸ نظام بار دیگر به آنها اعتماد کرد. حالا باید دید آنها جواب این اعتماد را بار دیگر چگونه خواهند داد.
تأیید صلاحیت بیش از شش هزار نفر از داوطلبان انتخابات مجلس دهم که به اعتقاد ناظران سیاسی نمایندگان همه جریان‌های سیاسی درون‌نظام را در خود جای داده است را می‌توان پایانی بر نق‌زنی‌های انتخاباتی عنوان کرد.
منبع : روزنامه جوان
