به نظر می رسد در فاصله چند روز به آغاز مجلس دهم آنچه بیش از همه فکر و ذهن نمایندگان را مشغول کرده بحث هیات رئیسه و روسای کمیسیون های مختلف پارلمان است و کمتر از سوی نمایندگان برنامه ای برای مشکلات کشور در حوزه های مختلف ارائه می شود. یکی از حوزه های مهم مرتبط با منافع ملی ایران حوزه سیاست خارجی است که با توجه به حدوث موضوعات مختلف در سال های اخیر، نیازمند برنامه های علمی و دقیق از سوی نمایندگان می باشد.
مجلس دهم در حوزه سیاست خارجی و در راستای کمک به دولت و وزارت خارجه چه اقداماتی می تواند انجام دهد؟
مجلس دهم نیازمند برنامه در سیاست خارجی است
دکتر حشمت الله فلاحت پیشه استاد دانشگاه و منتخب مردم اسلام آباد غرب در مجلس دهم در گفتگو با فرارو گفت: «مجلس آینده در رابطه با سیاست خارجی نیازمند برنامه است وگرنه همچون مجلس نهم در حاشیه تحولات سیاست خارجی قرار خواهد گرفت.»
وی ادامه داد: «یکی از دلایل و البته دلیل اصلی عدم توفیق و حاشیه روی مجلس نهم در کوران تحولات سیاست خارجی چند سال اخیر کشور فقدان برنامه بود. در واقع مجلس نهم مجری برنامه هایی بود که در بیرون طراحی می شد.»
قصور هیات رئیسه مجلس نهم در رابطه با سیاست خارجی
وی افزود: «کمیسیون امنیت ملی و مرکز پژوهش های مجلس و به خصوص هیات رئیسه مجلس نهم در این ضعف مقصر بودند؛ چنانکه فقط یک مورد از این ضعف را در مقایسه مجالس ایران و آمریکا در قضیه برجام به خوبی می توان تشخیص داد.»
برخی در کمیسیون امنیت ملی نقش توجیهی و حاشیه ای دارند
این منتخب مجلس دهم با بیان اینکه مجلس آینده از لحاظ کار با سیاست خارجی با فضای بی بدیلی روبرو است که در گذشته کمتر با آن مواجه بوده است، گفت: «لذا مجلس نمی تواند در قبال سیاست خارجی بی تفاوت باشد. در حالی که متاسفانه برخی افراد در کمیسیون امنیت ملی مجلس چه دولت اصلاح طلب و چه اصولگرا باشد نقش آنها صرفا نقش توجیهی و حاشیه ای در سیاست خارجی است و چون مجلس فاقد راهبرد در سیاست خارجی است در حاشیه قرار گرفته است.»
وی ادامه داد: «لذا برای خروج دیپلماسی پارلمانی ایران از قالب فرمایشی و تفریحی آن باید پنج ماموریت دیپلماتیک را برای مجلس دهم تعریف کرد، به گونه ای که هر شش ماه گزارش عملیاتی هیات های مامور پنج گانه به صحن علنی یا کمیسیون امنیت ملی بر اساس اهمیت موضوع ارائه شود.»
ماموریت اول: مذاکره نمایندگان مجلس با اعضای کنگره آمریکا
فلاحت پیشه با بیان اینکه این هیات ها و ماموریت ها در قالب یک برنامه موضوعی – منطقه ای شکل می گیرند، عنوان کرد: «ماموریت اول، ماموریت آمریکا است. تشکیل هیات مذاکره کننده با کنگره آمریکا ضروری است. هرچند که شرایط برای شکل گیری گروه دوستی ایران و آمریکا وجود ندارد اما من معتقدم مجلس ایران نباید باب مذاکره با نمایندگان آمریکا را ببندد.»
وی ادامه داد: «وظیفه این هیات جلوگیری از تصاعد بحران و دفاع از حقوق ملت ایران در شرایط پسابرجام و البته در مذاکره با نمایندگان آمریکایی است. من معتقدم همانطور که تابوی مذاکره وزارت خارجه با طرف آمریکایی شکسته شده است دیگر تابویی هم برای مذاکره با نمایندگان و سناتورهای آمریکایی وجود ندارد.»
وی افزود: «شکل گیری رفتارهای تازه در کنگره آمریکا همچون طرح اتهامات واقعی از نقش عربستان در حوادث تروریستی همچون حادثه ۱۱ سپتامبر نشان می دهد که کنگره آمریکا جای مذاکره دارد.»
ماموریت دوم: گسترش حوزه منافع مشترک با اتحادیه اروپا
فلاحت پیشه در بیان ماموریت دیپلماتیک دوم مجلس دهم اظهار کرد: «ماموریت دوم ماموریت اتحادیه اروپایی است که در قالب تشکیل هیات گسترش حوزه منافع مشترک شکل می گیرد؛ یعنی همان راهی که اروپایی ها بعد از کشتارهای چند میلیونی یکدیگر بعد از جنگ جهانی دوم، با هم طی کردند و اکنون به یک اتحادیه واحد رسیده اند.»
وی ادامه داد: «من معتقدم مجلس ایران می تواند فارغ از برخی ملاحظات، حوزه منافع مشترک با اتحادیه اروپایی را تعریف نماید و برای دور کردن اتحادیه اروپایی از موضع تند آمریکا، رژیم صهیونیستی و ارتجاع منطقه ای، نقش بی بدیل خود را بازی کند.»
ماموریت سوم: تنش زدایی با کشورهای منطقه و جهان اسلام
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اما ماموریت سوم ماموریت خاورمیانه و دنیای اسلام است که یک ماموریت تنش زدا توام با احیای حوزه های منافع مشترک است.»
وی با بیان اینکه رابطه با کشورهای خاورمیانه و منطقه نیازمند تنش زدایی است، گفت: «نمایندگان پارلمان ایران می توانند در این باره ایفای نقش کنند و حوزه های منافع مشترک گذشته را دوباره احیا نمایند.»
ماموریت چهارم: خروج «گروههای دوستی» از قالب فرمایشی و تفریحی
فلاحت پیشه درباره ماموریت دیپلماتیک چهارم مجلس آینده اظهار کرد: «ماموریت چهارم، ماموریت «گروههای دوستی» است. «گروههای دوستی» که از گذشته یکی از ماموریت های پارلمانی مجلس ایران محسوب می شوند باید از قالب فرمایشی و تفریحی خارج شده و تخصصی و عملیاتی شوند.»
وی ادامه داد: «این گروهها وظیفه گسترش همکاری های پارلمانی و زمینه سازی برای همکاری های دوجانبه با دیگر مناطق جهان که در ماموریت های سه گانه فوق نامی از آنها برده نشد همچون چین، روسیه، کشورهای شرق آسیا، آمریکای لاتین، افریقا، شبه قاره هند، آسیای مرکزی و قفقاز را بر عهده دارند.»
وی افزود: «همه گروههای دوستی باید شش ماه یکبار گزارش مکتوب خود را به کمیسیون امنیت ملی و هیات رئیسه مجلس ارائه کنند که این گزارش حاوی موافقت نامه های تصویب شده و موافقت نامه های مورد نیاز و البته گزارش نظارتی نسبت به میز و سفارت مربوطه در وزارت خارجه ایران است.»
ماموریت پنجم: دیپلماسی عمومی پارلمانی
این منتخب مجلس دهم اظهار کرد: «اما ماموریت پنجم، ماموریت دیپلماسی عمومی پارلمانی است. دیپلماسی عمومی فقط خاص دولت نیست؛ بلکه پارلمان می تواند حتی بهتر از دولت دیپلماسی عمومی داشته باشد.»
وی با بیان اینکه دیپلماسی عمومی جایی است که حقانیت های سیاست خارجی یک کشور اثبات شده و جذابیت های آن برای طرف های مقابل مطرح می شود اظهار کرد: «هیات های شورای بین المجالس، هیات های اعزامی به سازمان های بین المللی، سمن ها یا سازمان های مردم نهاد بین المللی و حتی مراکز علمی و پارلمانی دنیا وظیفه دیپلماسی عمومی پارلمانی را بر عهده دارند.»
وی ادامه داد: «مجلس ایران می تواند از سازمان ملل متحد تا مراکز دانشگاهی و علمی دنیا را به عنوان ماموریت پارلمانی خود معرفی نماید و به جای سفرهای تفریحی و نمادین، سفرهای عملیاتی در این قالب تعریف کند.»
بیشتر وقت نمایندگان مجلس در خارج به تفریح می گذرد
فلاحت پیشه افزود: «متاسفانه مشاهده شده بخش اعظم وقت نمایندگان مجلس در خارج از کشور به تفریح می گذرد در حالی که هر نماینده می تواند تریبونی برای دیپلماسی عمومی ایران در کشور میزبان باشد.»
لازمه شکل گیری ماموریت های دیپلماتیک مجلس دهم
این منتخب مجلس دهم لازمه شکل گیری و اجرای این پنج ماموریت را مسئولیت پذیری و باور رئیس مجلس آینده به این واقعیت دانست که در دنیا مجلس در سیاست خارجی کشورها نقش عمده ای دارد و افزود: «همچنین بسترسازی پژوهشی و علمی مرکز پژوهش های مجلس و مدیریت کلان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی لازمه شکل گیری ماموریت های فوق است.»
وی ادامه داد: «از طرف دیگر در این قالب مجلس وظیفه حمایتی- نظارتی خود با دولت در قالب برنامه موضوعی – منطقه ای فوق عمل می کند و بنده در آینده در هر حوزه جزئیات مربوط به ماموریت های پنج گانه را به صورت تخصصی اعلام خواهم کرد.»
