بحران کم‌آبی در ایران یکی از چالش‌های جدی ملی است که در دهه‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای شدت یافته و امروز به یک تهدید زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی تبدیل شده است.
دلایل بحران کم‌آبی در ایران
۱. کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی
متوسط بارندگی سالانه در ایران حدود ۲۵۰ میلی‌متر است (کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی).
الگوهای بارش دچار ناپایداری شده‌اند: بارش‌ها کم، مقطعی و با شدت بالا (سیلابی).
افزایش دما موجب تبخیر بیشتر منابع سطحی و کاهش منابع آب زیرزمینی شده است.
۲. مصرف بی‌رویه و ناکارآمدی مدیریتی
بیش از ۹۰٪ منابع آب ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، آن هم با راندمان پایین (حدود ۳۰٪).
مدیریت ناکارآمد منابع آب، حفر چاه‌های غیرمجاز، سدسازی بی‌رویه و سیاست‌های ناهماهنگ باعث تشدید بحران شده‌اند.
۳. کاهش منابع آب زیرزمینی
برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی باعث فرونشست زمین در بسیاری از دشت‌ها شده (مانند ورامین، دشت مشهد، اصفهان، کرمان).
بسیاری از دشت‌های کشور ممنوعه بحرانی اعلام شده‌اند.
۴. رشد جمعیت و افزایش تقاضا
رشد شهرنشینی و جمعیت، مصرف آب در بخش شرب و صنعت را بالا برده، در حالی‌که منابع تغذیه‌کننده تغییری نکرده‌اند.
نمودهای بحران
اصفهان خشک شدن زاینده‌رود، اعتراضات اجتماعی کشاورزان
خوزستان بحران آب شرب، خشک‌شدن کارون، مهاجرت گسترده
سیستان و بلوچستان قطع کامل آب در برخی روستاها، وابستگی به بارندگی فصلی
البرز/تهران افت شدید سطح سدها (کرج، لار، طالقان)، افزایش فشار بر آب شهری
یزد، کرمان، فارس فرونشست شدید زمین، خشک‌شدن قنات‌ها و چشمه‌ها
پیامدهای بحران
فرونشست زمین: تهدید زیرساخت‌ها و سکونتگاه‌ها
مهاجرت اقلیمی: روستاهای بدون آب به سمت حاشیه شهرها
درگیری‌های اجتماعی: اعتراضات مردمی در اصفهان، خوزستان، سیستان
نابودی کشاورزی سنتی: کاهش تولید و اشتغال
آلودگی و شور شدن منابع آبی باقیمانده
راهکارهای پیشنهادی (کوتاه‌مدت و بلندمدت)
🔹 اصلاح مدیریت آب
الگوی کشت متناسب با اقلیم هر منطقه
کاهش سهم آب کشاورزی از طریق آبیاری قطره‌ای و هوشمند
🔹 آموزش و فرهنگ‌سازی
افزایش آگاهی عمومی درباره بحران
قیمت‌گذاری واقعی آب برای کنترل مصرف
🔹 استفاده از فناوری
تصفیه و بازچرخانی فاضلاب برای مصارف صنعتی و فضای سبز
استفاده از آب‌شیرین‌کن در سواحل جنوبی کشور
🔹 دیپلماسی آب
حل مناقشات آبی با کشورهای همسایه (ترکمنستان، افغانستان، عراق)
همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه حفاظت از منابع آبی
