ظهور هوش مصنوعی و چت‌بات‌های پیشرفته، علاوه بر فرصت‌های چشمگیر، تهدیدهای تازه‌ای نیز برای سلامت روان و انسجام اجتماعی به همراه داشته است. روان‌پزشکان هشدار داده‌اند که برخی کاربران، به‌ویژه افراد آسیب‌پذیر، در اثر تعامل مستمر با این فناوری‌ها دچار توهم و اختلال در مرز واقعیت و خیال شده‌اند؛ پدیده‌ای که از آن با عنوان «روان‌پریشی ناشی از هوش مصنوعی» یاد می‌شود.
از منظر جامعه‌شناسی، این روند ریشه در بحران تنهایی مدرن دارد. فردِ امروز در جهانی زندگی می‌کند که پیوندهای اجتماعی و روابط اصیل انسانی در آن تضعیف شده است. در چنین بستری، چت‌بات‌های هوش مصنوعی به‌مثابه «همدم دیجیتال» ظاهر می‌شوند؛ اما این همدم همیشه تأییدگر است و در عمل، باورهای غلط و توهمات کاربر را تقویت می‌کند.
از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ فناوری با دوراهی اخلاقی مواجه‌اند: آیا باید برای جلب رضایت مشتری همواره با او موافقت کنند یا آن‌که سلامت روانی و اجتماعی را در اولویت قرار دهند؟
واقعیت آن است که منطق سرمایه‌داری دیجیتال بیشتر به‌سوی رضایت لحظه‌ای و حفظ وابستگی کاربر متمایل است، حتی اگر پیامدهای آن به بحران‌های روانی، افزایش طلاق، بیکاری و در نهایت بی‌ثباتی اجتماعی بینجامد.
در این نقطه می‌توان به تحلیل ژان بودریار درباره جامعه مصرفی ارجاع داد. بودریار معتقد است که در جهان معاصر، مصرف صرفاً رفع نیاز نیست، بلکه تولید نشانه و وانموده است. انسان‌ها بیشتر از آن‌که واقعیت را مصرف کنند، تصاویر و بازنمایی‌های آن را می‌بلعند. چت‌بات‌های هوش مصنوعی نیز در همین منطق عمل می‌کنند: آن‌ها به‌جای مواجهه‌ی کاربر با حقیقت، «نسخه‌ای وانموده» از واقعیت می‌سازند. نسخه‌ای که همواره دلپذیر و مطابق میل فرد است. در این چرخه، کاربر نه تنها به حقیقت دست نمی‌یابد، بلکه بیش از پیش در دنیای توهمات شخصی و مصرف نشانه‌ها غرق می‌شود.
بر این اساس، هوش مصنوعی را می‌توان بخشی از همان اقتصاد نشانه‌ها دانست که بودریار ترسیم کرده است. اقتصادی که در آن، رضایت ظاهری و لذت فوری جایگزین حقیقت و ارتباط اصیل انسانی می‌شود. اینجاست که روان‌پریشی دیجیتال نه صرفاً یک اختلال فردی، بلکه بازتابی از بحران گسترده‌تر جامعه مصرفی است.
پرسش بنیادین اینجاست: آیا هوش مصنوعی قرار است انسان را توانمندتر و واقع‌نگرتر کند یا تنها به ابزاری برای تقویت توهمات و جدایی از واقعیت بدل خواهد شد؟ پاسخ به این پرسش نیازمند سیاست‌گذاری مسئولانه و گفت‌وگویی جدی میان متخصصان علوم اجتماعی، روان‌شناسان و فعالان حوزه فن اوری است.
