چرا باید این همه واکسن به کودکم بزنند؟
بعضی از بیماریها (نظیر فلج اطفال و دیفتری) صد سال پیش از این بسیار شایعتر بودند ولی امروزه بعلت انجام واکسیناسیون بندرت دیده می شوند. مرکز مبارزه با بیماریها در هر کشور بسته به سطح ایمنی عمومی و بیماریهای خطرناک شایع برنامه واکسیناسیون خاصی را برای کودکان و بزرگسالان تنظیم می کند.
واکسن ها چگونه از بیماریها پیشگیری می کنند؟
واکسن ها از میکروب یا ویروس کشته شده و یا ضعیف شده که عوامل بیماریهای خاص هستند ساخته شده اند. با تزریق واکسن سیستم ایمنی تحت حمله این میکروب ها و یا ویروس ها قرار می گیرد و در نتیجه ترشح آنتی بادی ها یا پادتن ها دربدن بالا می رود. این آنتی بادی ها در بدن کودک فعال باقی می مانند و در صورتیکه بدن با بیماری واقعی مواجه شود آن را در مقابل آن ویروس یا میکروب محافظت می کنند. بعنوان مثال اگر سیاه سرفه در منطقه شما شایع شود احتمال ابتلا کودک شما که واکسینه شده است به مراتب کمتر از کودکی است که واکسینه نشده است.
کارت مراقبت کودک چیست و استفاده از آن در واکسیناسیون چه کمکی می کند؟
در ایران هر کودکی یک کارت مخصوص مراقبت کودک دارد که در آن جدول واکسینایون، تغذیه و پایش رشد در نظر گرفته شده است. کودک شما نیز حتما این کارت را دارد و اگر اینطور نیست بهتر است در اولین فرصت به یکی از مراکز بهدشتی و درمانی در محدوده محل زندگی خود مراجعه نمائید و برای وی پرونده تشکیل داده و کارت مراقبت کودک را دریافت نمائید. اگر شما برای مراقبتهای دوران بارداری به چنین مراکزی مراجعه کرده باشید حتما با نشانی و روش کار آنها آشنا هستید. در غیر اینصورت می توانید از دانشگاه علوم پزشکی محدوده خود در مورد آن اطلاعاتی کسب کنید.
خصوصیات هر یک از این واکسنها چیست؟
واکسن ب ث ژ: این واکسن با استفاده از باکتری ضعیف شده سل علیه این بیماری ساخته شده و به صورت زیر جلدی در ناحیه بازو در بدو تولد تزریق می شود. بهترین سن برای تلقیح واکسن ب. ث . ژ بدو تولد است، از آن به بعد تا ۲ ماهگی بدون انجام تست می توان واکسن ب.ث.ژ را تلقیح نمود. اگر تا سن یک سالگی تزریق نشده باشد ابتدا تست PPD انجام می شود و در صورتی که تست منفی باشد تزریق انجام می شود. معمولا جای محل تزریق باقی می‌ماند و اگر دیده نشود لازم نیست تزریق تکرار شود. در بعضی از موارد تورم عقده های لنفاوی زیر بغل بعد از تزریق واکسن مشاهده می شود که معمولا با گذشت زمان برطرف شده و نیاز به درمان خاصی ندارد.
قطره خوراکی فلج اطفال:
فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می تواند منجر به فلج دائم دسته ای از عضلات بدن شود. برای جلوگیری از این بیماری ناتوان کننده و سخت، بهترین راه واکسیناسیون است. واکسن به صورت قطره خوراکی و با استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته شده است.
واکسن هپاتیت B:
این ویروس از راه خونی (مانند انتقال خون)، از راه جنسی و از طریق مادر به فرزند (در دوران بارداری) منتقل می‌شود. افرادی که بیشتر در تماس با بیماران هستند مانند پرسنل و بیماران بخش دیالیز، پزشکان، دندانپزشکان، پرستاران و پرسنل بانک خون بیشتر در معرض ابتلاء به این بیماری بوده و بعنوان گروه پرخطر باید واکسینه شوند. واکسن این بیماری از سال ۱۳۷۲ جزو برنامه واکسیناسیون کشوری اطفال گنجانده شده است. عوارض واکسن خیلی کم بوده شامل درد و قرمزی در ناحیه تزریق، سردرد مختصر و احساس کسالت است.
واکسن سه گانه:
این واکسن با استفاده از باکتری کشته شده سیاه سرفه و سموم باکتریهای دیفتری و کزاز ساخته می شود. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه بیماری های خطرناکی هستند که می توانند موجب مرگ یا عوارض شدید شوند. عارضه این واکسن معمولا تب و بیقراری است که ممکن است تا چند روز ادامه یابد، در این صورت می توانید از پاشویه و استامینوفن برای کاهش تب در کودک استفاده کنید. اگر بعد از تزریق، تب ۴۰ درجه یا تشنج دیده شود حتما آنرا در نوبت های بعدی متذکر شوید تا از واکسن دو گانه اطفال استفاده شود.
واکسن دو گانه اطفال:
این واکسن شبیه به واکسن دوگانه بزرگسالان یعنی شامل واکسنهای دیفتری و کزاز است و تنها فرق آن مقدار بیشتر واکسن دیفتری است.
واکسن MMR (سرخک، سرخجه، اوریون):
علائم بیماری سرخک عبارتند از تب بالا و چند روزه، آب ریزش بینی، التهاب ملتحمه چشم و جوشهائی که بعد از شروع تب ظاهر می شوند. التهاب پرده مغز، التهاب گوش میانی و برونشیت ممکن است در ادامه علائم سرخک ظاهر شوند. در بعضی از کشورها میزان مرگ ومیر به ۱۰% مبتلایان می رسد. سرخجه نیز با بثورات جلدی همراه است و علائم آن نظیر تب و سرفه، خفیف تر از سرخک بوده و بیماری خطرناکی نیست. خطر این بیماری مربوط به خانم های باردار است که در صورت ابتلا، احتمال نقص مادرزادی را در جنین بشدت افزایش می دهد.
آیا واکسیناسیون باید تحت هر شرایطی، مثل بیماری کودک، انجام شود؟
در اکثر موارد بیماری واکسیناسیون انجام می شود، به جز چند مورد خاص که توضیح داده خواهد شد. مثلا شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی معمولی نباید مانع از انجام ایمن سازی شود. برنامه ایمن سازی کودکان نارس ویا کم وزن نیز طبق جدول ایمن سازی عادی است و تجویز به موقع واکسنها توصیه می شود. ابتلا به سوء تغذیه نیز نه تنها مانعی برای ایمن سازی نیست، بلکه ایمن سازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه بشدت توصیه می شود چرا که آنها را نسبت به بیماریهایی که بیشتر در معرض ابتلا به آنها هستند مقاوم می کند. برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و در صورت عدم سابقه ایمن سازی باید با برنامه عمل شود .
در چه مواردی نباید واکسیناسیون انجام شود یا با تغییرات انجام می شود؟
در مورد کودکان مبتلا به آلرژی شدید و یا ضایعات و عوارض مغزی و عصبی واکسناسیون با احتیاط و با نظر پزشک کودکان انجام می گیرد.
در کودکان تب دار یا مبتلا به بیماری های حاد شدید تا رفع تب و بیماری فقط تزریق واکسن سه گانه را به عقب می اندازند.
به کودکان پس از سن شش سالگی و نوجوانان، اگر مایه کوبی توام ضرورت یابد باید حتما واکسن ویژه بزرگسالان تزریق شود. همچنین برای کودکانی که سابقه بیماریهای مزمن چرکی، ناراحتیهای عصبی، تشنج، ضایعات مغزی و یا سابقه خانوادگی بیماریهای عصبی را دارند واکسن سه گانه تجویز نمی شود.
در اختلالات ایمنی ، چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی ( سرطان خون) و غیره واکسنهای ویروسی زنده و واکسن سل (BCG)منع استعمال دارند.
به علت ریشه کنی آبله در جهان، تلقیح آن به هیچ وجه لازم نیست.
در افراد مبتلا به هموفیلی واکسن هپاتیت B بایستی زیر جلد تزریق شود.
واکسن آنفولانزا چیست و آیا برای کودکم لازم است؟
واکسن آنفولانزا یا معروف به واکسن سرماخوردگی شامل چند ویروس شناخته شده است که تا حدی ضعیف شده اند و از طریق تزریق عضلانی می توانند تا ۸۰ درصد ایمنی برای یک سال ایجاد کنند.
تبیان
