تردیدافکنی و شبهه‌پراکنی درباره سلامت انتخابات از گام‌های اولیه جریان فتنه برای تبدیل کردن انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ به یک چالش برای امنیت نظام بود.
زیر سؤال بردن سلامت انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم پروژه‌ای بود که اصلاح‌طلبان آن‌‌را ۹ ماه قبل از برگزاری انتخابات، یعنی در مهرماه ۸۷ کلید زدند.
اولین بذرهای تردید در سلامت انتخابات هم توسط سیدمحمد خاتمی پاشیده شد.
نگاهی گذرا به آرشیو مربوط به اخبار سیدمحمد خاتمی در سایت بنیاد باران نشان می‌دهد که خاتمی حداقل ۳۳ بار علیه سلامت انتخابات صحبت کرده است.
در ادامه گوشه‌هایی از سخنان خاتمی علیه سلامت انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ را که عیناً از سایت مذکور کپی شده است، می‌خوانید:
* ۰۸ مهر ۱۳۸۷؛ خاتمی در استان چهارمحال و بختیاری:
“مسأله شخص مطرح نیست. در درجه اول باید فضایی ایجاد شود که مردم بتوانند آزادانه انتخاب کنند. در جریان انتخابات مجلس خیلی از شخصیت‌ها و نیروهای مؤمن، کار‌آمد و مورد علاقه مردم قبل از انتخابات از عرصه حذف شدند. این مسأله و نظایر آن باید حل شود و انتخاباتی آزاد که تعیین‌کننده در آن رأی مردم باشد، مورد توجه باشد.
مشکل ما بعضی اصول و چارچوب ها نیست بلکه اجرا نشدن همین قانون اساسی است. هیچ نیرویی، هیچ رکنی و هیچ دستگاهی نیست که غیر‌مسئول باشد، یعنی اختیار داشته باشد و مسئولیت نداشته باشد! باید قانون اجرا شود.
متأسفانه امروز هم قانون اساسی به صورت دیگری زیر پا گذاشته می‌شود. کسانیکه باید مجری یا ناظر باشند، نسبت به آن بی‌تفاوت هستند واحیانا در بی‌اعتنایی و نقض آن پیشگام هستند”.
* ۱۳ مهر ۱۳۸۷؛ خاتمی در دیدار با مدیرعامل و دبیران خبرگزاری ایلنا:
“آنچه بیش از نتیجه انتخابات مهم و حسّاس است، فراهم بودن زمینههای لازم برای برگزاری انتخاباتی آزاد است. راه باید روشن و هموار باشد، نه سنگلاخ، انتخابات باید معنای حقیقی داشته و هیچ کس قیمومیتی بر مردم نداشته باشد”.
* ۱۵ مهر ۱۳۸۷؛ خاتمی در اصفهان:
“تفکر اصیلی که ما در بسیاری از بزرگان دین می‌بینیم، این است که مردم صاحب حق و صاحب رأی هستند و مهمتر از آن اینکه حکومت نیز حد و حدودی دارد. به این ترتیب که حکومت اوّلاً باید مبتنی بر رأی و نظر مردم باشد و ثانیاً در مقابل خواست مردم و نهادهای مردمی مسئول باشد.
آیا به رأی و نظر مردم اعتماد داریم؟ منظور از جمهوری اسلامی چیست؟ وقتی می‌گوییم جمهوری اسلامی، باید بدانیم که چه می‌خواهیم و باید چه کار بکنیم؟ آیا موظفیم به هر قیمتی شده یک سلسله شعارها را طرح کنیم و هزینه‌های بسیار هنگفتی را بی‌آنکه دستاورد خاصی داشته باشیم، به کشور و جامعه تحمیل کنیم؟
از‌جمله راههای حضور مردم در عرصه، تأمین آزادی‌های مردم در انتخابات است. اینکه مردم بتوانند به افراد مورد نظر خود رأی بدهند و رأی مردم در همه عرصه‌ها مصون بماند و افرادی که بر سر کار می‌آیند، واقعاً در برابر مردم و نهادهای مردمی مسئول و پاسخگو باشند و اگر نظارتی هست، فقط برای صیانت از آراء مردم باشد.
حضور در عرصه انتخابات، در صورتی که اهتمامی به قانون اساسی وجود نداشته باشد، بی معنا است”.
* ۱۹ مهر ۱۳۸۷؛ خاتمی در جمع اعضای مجمع فرهنگیان، کانون صنفی معلمان، سازمان معلمان ایران:
“ضرورت نظارت بر انتخابات لازمه حرمت و رای آزادانه مردم است، به همین دلیل نظارت وجود دارد و این مهم را از آنجا تنها به دولت واگذار نکرده‌اند که ممکن است با پول و زوری که دولت دارد، بر انتخابات اعمال قدرت کند.
به گونه‌ای نظارت کنیم که مردم آزادانه انتقاد کنند، نه اینکه نظارت را طوری معنا کنیم که تعیین می‌کنیم مردم به چه کسانی رأی بدهند! این خلاف قانون اساسی است. این مسائل لااقل برای ما قابل گذشت نیست.
انتخابات مساله بسیار مهمی در کشور است و این بدان معناست که مردم آزادانه رای بدهند و رای آنها مورد حرمت قرار بگیرد.
* ۳۰ مهر ۱۳۸۷؛ خاتمی در دیدار با مجمع مدیران کل سیاسی و فرمانداران دولت اصلاحات:
“نباید جمهوریت نظام لطمه ببیند و جایگاه مردم سست شود؛ باید بکوشیم تا معیارهای اساسی اسلامی به خصوص اخلاق که باید مبنای جامعه باشد، کمرنگ نشود و همه باید در این زمینه تلاش کنند.
ما معتقد به حاکمیت مردم بر سرنوشت خودشان هستیم و میزان رای ملت است؛ همه دستگاه‌ها را مسئول در برابر مردم می‌دانیم؛ به میزانی که اختیارات بیشتر باشد، مسئولیت هم سنگین‌تر است. از جمله نهادهایی که می‌خواهند و می‌توانند نظارت کنند، از‌جمله مطبوعات، احزاب، گروه‌ها، مجلس، شوراها باید تقویت شوند و گسترش یابند”.
* ۰۴ آبان ۱۳۸۷؛ خاتمی در دیدار با فعالان اجتماعی سیاسی استان فارس:
“رقابت در انتخابات به کمیت نیست بلکه کیفیت در آن بسیار مهم است؛ رقابت در این است که افراد با گرایش‌های مختلفی که دارند، همین اندازه که در چارچوب قانون اساسی می‌توانند کار کنند، بتوانند بیایند و مردم با دست باز انتخاب کنند، نه اینکه فقط کسانی بیایند که سلایق خاص دارند و بدتر اینکه کسانی سلایق مخالف خود را با عناوینی بر خلاف شرع و قانون از عرصه بیرون کنند. این حق کسی نیست که نظر خود را بر جامعه تحمیل کند و از امکانات کشوربرای بستن راه به روی رقیب استفاده کند.
امروز اگر کسانی باشند که متوجه نباشند جهت فکری، خواست جامعه ما چیست، خیلی دچار خسارت می‌شویم. اگر نگذاریم آن جهت و سلیقه بیاید، مردم خواستشان از بین نمی‌رود بلکه از نظام و دولت فاصله می‌گیرند که در آن صورت دیگر هیچ چیز نداریم؛ چون بزرگترین سرمایه انقلاب و نظام ما اعتماد متقابل حکوت و مردم است و برای این امر باید زمینه‌ای فراهم شود تا مردم بتوانند با اطمینان خاطر به کسانیکه اعتماد و علاقه دارند، رای بدهند و بعد هم در خدمت تحقق برنامه‌ها‌یی باشند که مورد تایید مردم قرار گرفته است”.
* ۱۱ آبان ۱۳۸۷؛ خاتمی در مصاحبه با رسانه‌های آلمانی در جریان سفر به این کشور:
“آنچه که برای من مهم بوده و هست، این است که انتخابات درست انجام شود و گزینه‌های مختلفی که گرایش‌های مختلف دارند، حضور داشته باشند و مردم بتوانند با دست باز انتخاب کنند و انتخابات با آزادی انجام شود و تضمین اینکه رای مردم تعیین‌کننده است. من همواره روی این مسایل تکیه داشته‌ام و هر کاری از دستم برآمده، کرده‌ام و الان هم معتقدم باید به انتخابات پرشور با حضور مردم و با قدرت انتخاب‌گری متنوع مردم بیاندیشم. امیدوارم شاهد انتخابات پرشور با حضور مردم و برخوردار از معیارهای قابل قبولی که برای ملت ما مفید است باشیم.
* ۱۳ آبان ۱۳۸۷؛ خاتمی در دیدار با فعالان اجتماعی بوشهر:
“پاسداری از اسلام، انقلاب، خون شهیدان و همه هزینه‌هایی که داده شد، این است که رای مردم آزادانه ابراز شود و مورد حرمت قرار بگیرد و این از بزرگترین وظایف انقلابی ماست. طرح مباحث مربوط به انتخابات و نگرانی‌ها و دغدغه‌ها و خواست‌های طبیعی مردم نشانه زنده بودن جامعه است. پیش از شروع مبارزات انتخاباتی باید این حضور و شور را قدر دانست و درک درست آن را مقدمه انتخابات پرشور به حساب آورد.
اعلام نامزدی از سوی بعضی افراد و عزیزان حق آنان است. فعالیت گروهی و حزبی نیز محترم است؛ اما التهابات موجود در جامعه به معنی مبارزات انتخاباتی نیست بلکه این التهابات نشانه حیات جامعه است و همه باید متوجه التهابات، نگرانی‌ها و دغدغه‌های جامعه باشند.
اگر امنیت و انسجام و وحدت جامعه و بالا رفتن امید مردم اهمیت دارد، مسئولان باید زمینه‌ای فراهم کنند که مردم احساس کنند می‌توانند انتخابی کنند که دفع دغدغه آنها می‌شود.”
* ۱۳ آذر ۱۳۸۷؛ خاتمی در استان لرستان:
“در انتخابات حتما باید در جهتی حرکت کرد که نیازها، خواست‌های مردم و آن چیزی که شایستگی انقلاب و ایران است، تامین شود و انتخابات درست برگزار شود. اولا مردم در صحنه بیایند؛ ثانیا آنچه را مردم می‌خواهند، درست حفاظت و حراست شود وخواست آنها به نتیجه برسد.
کارگزاران و دست‌اندرکاران انتخابات باید به ملت اطمینان دهند که خواست انها تامین خواهد شد.”
* ۰۱ دى ۱۳۸۷؛ خاتمی در استان کرمانشاه:
“در دوران ما برای تحقق اصل حاکمیت مردم بر سرنوشت و مبنا بودن رای مردم، راهی جز انتخابات آزاد که مردم با شوق و ذوق در آن شرکت کنند و برگزینند و گزینش آنها مورد احترام باشد، بدون اینکه در مقابل وی کارشکنی کنند، نیست.
کسانیکه انتخابات را برگزار می‌کنند، باید بی‌طرفانه برخورد کنند و بگذارند رای مردم ظهور و بروز پیدا کند و باید به رای مردم تن دهند. این نگرانی است که ما همیشه داشته ایم و حالا نیز داریم.
جنبه دیگر انتخابات خود مردم‌اند؛ اگر مردم در انتخابات پرشور شرکت نمایند در این صورت هر تعرضی خنثی خواهد شد. هر زمان میزان مشارکت مردم بیشتر بوده، شاهد حضور متفاوت در عرصه بودیم. بنابراین مردم باید در عرصه بیایند، در این صورت هیچ تصرف، معجزه و سحری نمی‌تواند خواست مردم را دچار مشکل کند.
امیدوارم دست اندرکاران انتخابات نیز در اجرا اطمینانی بوجود بیاورند که از رای و نظر مردم حفاظت خواهند کرد نه اینکه عده‌ای با احساس تکلیفی که می‌کنند و با امکاناتی که دارند و حاضر به پاسخگویی در مقابل مردم نیستند، رفتارهایی بکنند که شایسته نظام جمهوری اسلامی نیست.
چرا ترس از این است که مردم به چه کسی رای بدهند؟ چرا کاری می‌شود که مردم مایوس شوند و یا اینکه تصور کنند رایشان تاثیری ندارد؛ باید این ذهنیت‌ها از جامعه پاک شود. مردم باید در عرصه باشند تا بتوان مشکلات را حل کرد. هرچه حضور مردم در عرصه کمتر شود، امکان اینکه خواست اکثریت تامین نشود، به وجود می‌آید ولی اگر سیل مردم در صحنه بیایند، روش‌هایی که فقط یک جریان در کشورحاکم باشد، منتفی خواهد شد.
همه ما در مقابل اسلام، سرنوشت ملت ایران مسئولیم. باید کمک کرد تا مسئولان خدمت کنند ولی اگر نظر بهتری وجود دارد، برگزار‌کنندگان انتخابات باید زمینه را برای عرضه و حضور آنها فراهم کنند و از رای مردم هرچه بود، حفاظت شود نه اینکه تکلیفشان خلاف آن چیزی باشد که قانون برایشان مشخص کرده است، قانون اساسی گفته ناظران و مجریان باید پاسدار رأی مردم و بی‌طرف باشند.
در انتخابات باید این تضمین داده شود که سلیقه‌های مختلف بتوانند حضور داشته باشند و از رای مردم حفاظت خواهد شد، مردم نیز باید پای صندوق‌ها بیایند و بدانند می‌توانند به خواستشان برسند و اگر نیامدند، انتظار نداشته باشند آنچه می‌خواهند تحقق یابد.”
* ۲۳ دى ۱۳۸۷؛ خاتمی در استان ایلام:
”نظارت استصوابی یعنی اجرا و نه نظارت و بالاتر از آن با بعضی رفتار‌ها، یعنی قیمومیت. معتقدم اگر نظارت استصوابی نیز وجود دارد، باید با چارچوب مردم‌سالاری سازگار باشد. یعنی نمی‌توانیم کاری کنیم که رای و خواست مردم یک طرف ولی سلیقه عده‌ای تعیین کننده همه چیز باشد.
معتقدم اگر در انتخابات آزادی باشد و از امکانات موجود سوء‌استفاده نشود، سخت‌گیری‌های بیجا نشود و واقعاً رای مردم مورد حرمت قرار گیرد، تردید ندارم وضع طور دیگری خواهد بود و حتی کسانی که امروز سر کار هستند و می‌خواهند دوباره بیایند، باید شعار‌های خودشان را عوض کنند. به هر حال آنچه باید مورد احترام باشد، رأی مردم است که در فضای آزاد و با استفاده از آنچه قانون معین کرده است، ابراز شود و مورد حمایت قرار گیرد”.
* ۲۷ دى ۱۳۸۷؛ خاتمی در حاشیه نشست جمعیت توحید و تعاون:
”البته در انتخابات افراد باید ببیند چه احساسی می‌کنند، چه تکلیفی دارند، چگونه می‌توانند کار کنند و تصمیم بگیرند و انشالله انتخابات آزاد باشد و هر کسی رای آورد، انشالله که مبارک است.”
* ۱۳ بهمن ۱۳۸۷؛ خاتمی در دیدار با دیدار دبیر‌کل و شورای راهبردی ائتلاف حزب‌الله ایران:
“نباید در ذهن مردم این تداعی ایجاد شود که رأی آنها در انتخابات آینده اثر ندارد و حتی بعضی‌ها ممکن است احساس تکلیف کنند که خلاف قانون اقدام کنند. در این شرایط من پاسخی برای مردم و خدای خود ندارم که ساکت بنشینم”.
* ۲۰ بهمن ۱۳۸۷؛ خاتمی در استان مازندران:
”خدا را سپاسگذاریم که هنوز انتخابات به رسمیت شناخته می‌شود، گرچه معتقدیم مشکلات و نارسایی‌هایی در این زمینه وجود داشته که خیلی متناسب با آرمان‌هایی که ملت می‌خواست و در قانون اساسی بود و امام بر آن تاکید داشت، نیست.
البته فقط نقش را باید خواست و اراده مردم داشته باشد و تاثیر عوامل بیرون از اراده و خواست مردم در امر انتخابات باید به صفر برسد.
اصلاحات وفادار به امام و ایران، اصلاحاتی است که سعی می‌کند موانعی که در زمینه بروز و ظهو خواست مردم هست یا مشکلاتی که ممکن است وجود داشته باشد، آنها را مصلحانه و اصلاح‌گرایانه رفع کند”.
* ۲۰ بهمن ۱۳۸۷؛ خاتمی در گفت‌وگو با ویژه‌نامه نشریه «حضور»:
“آیا تفسیرهای عجیب و غریب از قانون اساسی و تصمیم‌هایی که حق انتخاب مردم را که رای آنان میزان است، محدود می‌کند و به جای نظارت بر انتخاب آنان، بر آنان قیمومیت می‌شود، ما را به آنچه امام قول بازگشت به آن را دادند، نزدیکتر می‌کند یا دورتر؟”
* ۱۶ اسفند ۱۳۸۷؛ خاتمی در جمع خبرنگاران رسانه‌های محلی استان فارس:
”در هر انتخاباتی ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد و در دوره خودم سعی کردم انتخاباتی آزاد برگزار شود ولی باید متوجه بود که همه مسائل انتخابات را نباید متوجه دولت کرد. متاسفانه نظارت استصوابی و معنایی که بعد از رحلت امام ازآن به جامعه ما رسوخ کرد، در برخی مواقع این نظارت حالت قیمومیت به خود می‌گیرد و کسانی که اینگونه عمل می‌کنند، باید به جامعه پاسخگو باشند.
دست‌اندرکاران انتخابات هم باید به اهمیت رای مردم احترام بگذارند.
باید از اختیارات محدودی که داریم، جلوی تخلفات را بگیریم و من این کار را کرده‌ام و در سراسر کشور کار آموزش به افراد را آغاز کرده‌ایم”.
* ۱۹ اسفند ۱۳۸۷؛ خاتمی در استان سیستان و بلوچستان:
”باید بگویم، به هر صورت امکانات و دست‌ها و جریان‌هایی در کشور وجوددارد که نمی‌گویم نامشروع ولی با دیدگاه‌های خاص به هیچ وجه نمی‌خواهند جریان اصلاحات که حالا نماینده‌اش هر کس می‌خواهد باشد، یا کسانی که به تغییر اوضاع می‌اندیشند روی کار بیایند.
امکانات در آن طرف وسیع است ولی در میان اصلاح‌طلبان امکانی جز مردم نیست و باید تلاش کرد تا آنها با اشتیاق پای صندوق بیایند و از رأی آنها صیانت کرد که در این صورت تردید ندارم که نتیجه چه خواهد شد”.
* ۲۶ اسفند ۱۳۸۷؛ خاتمی در بیانیه اعلام انصراف خود از کاندیداتوری:
”ضمن تأکید بر این نکته که همه ما باید میدان و عرصه انتخابات را از بازیگرانی که چشم به تفرقه نیروهای اصلاح‌طلب و خواستار تغییر دوخته‌اند، بگیریم و همه تلاش خود را برای برگزاری انتخاباتی آزاد و سالم معطوف کنیم، انصراف خود را از نامزدی در انتخابات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام می‌دارم”.
* ۲۱ فروردین ۱۳۸۸؛ خاتمی در طی نشستی با نمایندگان ستادهای انتخاباتی خود:
”افتخار انقلاب اسلامی ما این است که مبنای نظم اجتماعی و حکومت رای مردم است و از جمله، تلاش اصلاحات باید این باشد که این اصل تداوم پیدا کند، به صورت کاریکاتور درنیاید، صوری نشود، واقعی باشد و از اینکه مردم مبنای اصلی تصمیم گیری در نظام باشند و زیر بنای اصلی سامان اجتماعی در عرصه‌های اجتماعی باشند و اگر خطراتی از درون آن را تهدید می‌کند، بشناسیم و سعی کنیم آن خطرات را بر طرف کنیم.
مجموع رای‌های ما حدود ۶۰ درصد است. اما این رای کجا رفت؟ چه شد که کسانی که رای اصلی‌شان حدود یک پنجم رایی بود که به صندوق‌ها ریخته شد، پیروز شدند؟ البته روش، روش منطقی و قانونی بود و نتیجه هم محترم است”.
* ۰۲ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در گفتگوی ویدیویی با «موج سوم»:
”معتقدم که طی چند سال اخیر، رویه‌ها و شیوه‌هایی اعمال شده است که خلاف روح قانون اساسی و احیانا نص قانون اساسی است و قدرت انتخاب مردم را محدود می‌کند و سلیقه‌هایی اعمال می‌شود که به جای اینکه برای رای آزاد و پرشور مردم زمینه‌سازی بکند، در واقع پیش از تصمیم‌گیری مردم، برای مردم تصمیم‌گیری می‌کند و این خلاف جنبه دموکراتیک انقلاب ما و قانون اساسی ما است. من نمی‌خواهم بگویم سوءنیت هست، ولی این مسائل به وجود آمده است.
آرزویم برای روز ۲۲ خرداد پیروزی مردم و برگزار شدن یک انتخابات سالم و رقابتی است و چون می‌دانم در چنین شرایطی، نتیجه انتخابات چیست، همان نتیجه‌ای که در اثر انتخاباتی سالم و آزاد و با حضور اکثریت مردم حاصل می‌شود، آرزویم است و امیدوارم که همین نتیجه به دست بیاید.”
* ۰۴ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در جلسه مجمع عمومی نمایندگان ادوار:
”باید برای حضور گسترده مردم تلاش کرد؛ چراکه در این صورت ترفندها، تصرف‌ها و نابرابری‌ها نمی‌تواند برای کسانی که نمی‌خواهند تغییری به نفع ارزش‌ها و منافع کشور رخ دهد اثر داشته باشد. من هم معتقدم در نهایت نباید کاری شود که آرای اصلاح‌طلبان که معتقدم اکثریت هستند، به نفع طرف دیگر مصادره شود و با تفرقه مشکل ایجاد شود. نامزدها برای حضور مردم فراخوان بدهند؛ چراکه هرچه مردم حساسیت لازم را برای انتخابات نداشته باشند، خواست اکثریت هم تحقق نمی‌یابد.”
* ۰۶ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در دیدار با اعضای خانه احزاب گیلان:
“خدا را سپاسگزاریم که هنوز انتخابات در کشور هست گرچه معتقدیم شیوه ها و روش هایی وجود دارد که آنها درست نیست و حتی گاهی با روح قانون اساسی سازگار نیست.”
* ۰۷ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در دیدار با جمعی از ایثارگران و جانبازان:
“من این نگرانی و دغدعه را دارم که همه امکانات تبلیغاتی، اجرایی و نظارتی در اختیار جریان خاصی است و طرف دیگر واقعا بی پناه است.
در کشور تنها یک راه وجود دارد که می‌تواند بسیاری از ترفندها و راههای غیر منصفانه موجود و یا راههای طبیعی که به روی ملت بسته شده است را باز بکند یا جلوی راههای انحرافی را بگیرد و آن حضور مردم در انتخابات است.”
* ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در دیدار با کمیته ایثارگران ستاد میرحسین موسوی:
“مردم اگر خواهان تغییر هستند باید با شرکت در انتخابات این خواسته خود را پیش ببرند. البته هر چند نگرانی‌ها و موانعی هست مثل نگرانی از یک دست بودن عوامل اجرایی و نظارت انتخابات.”
* ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در دیدار با اعضای ستاد ۸۸:
“من بارها گفته‌ام، رویه‌ها و ضوابطی تنظیم شده است که تا حدی با روح قانون اساسی و آرما‌ن‌های انقلاب اسلامی مغایرت دارد.
من اعلام می‌کنم رویه‌هایی که با حسن نیت یا غیر از آن، اتخاذ شده در خیلی جاها با این جهات انقلاب اسلامی و خواست تاریخی مردم و حتی روح قانون اساسی تعارض دارد، هر چند که در برخی زمینه‌ها بصورت قانون هم در آمده و نمی‌گوییم کار خلاف قانون صورت می‌گیرد.
محدودیت‌هایی هم که ایجاد می‌شود، همه مورد احترام ما هستند، ولی اینکه نظارت را به اجرای کامل معنی کنیم و محدودیت‌هایی ایجاد کنیم و اگر کسی هم اعتراضی داشته باشد، همان کسانی که همه کاره قضیه هستند، داوری قضیه را هم به عهده داشته باشند، با معیارهای قانون اساسی، انقلاب و امام(ره) سازگار نیست.
اگر هم کسی می‌گوید این اوضاع باید تغییر یابد، اتفاقا در دفاع از آن آرمان‌ها خواهان تغییر است. وقتی می‌گوییم از انتخابات نگران هستیم، بالضروره بدین معنا نیست که خدای نکرده تعداد زیادی رای باطله را به نام فرد دیگری به صندوق بریزند و یا آراء را نخوانند که البته در همه جای دنیا ممکن است این مسائل وجود داشته باشد، بلکه منظور ما این است که باید کسانی باشند که از تک تک آراء دفاع کنند و اگر کسانی باشند که احساس وظیفه کنند که علی‌رغم خواست مردم و برای اینکه جواب خدا را بدهند و به خیال خود به وظیفه دینی عمل کنند، این امر ایجاد مشکل می‌کند.
آیا در عرصه انتخابات عدالت حکمفرما است؟ ما وقتی از آزادی انتخابات می‌گوییم، بیشتر آن مربوط به قبل از انتخابات است و همه آن مربوط به شمارش آراء نیست. بر فرض که رای‌گیری دقیق باشد و یک رای هم جابجا نشود، اما قبل از آن زمینه عرضه افکار کاندیداها به مردم مساوی است؟
امروز همه امکانات مادی، معنوی، اجرایی و اداری در اختیار بعضی‌هاست و همانگونه که گفتم آنها نیازی به داشتن ستاد ندارند و در مقابل بعضی‌ها هم در محرومیت کامل بسر می‌برند و برای پیدا کردن محلی برای سخنرانی هم با مشکل مواجه می‌شوند و در همان جاهایی هم که امکان سخن گفتن پیدا می‌کنند، با شلوغی و ناامنی مواجه می‌شوند.
وقتی می‌گوییم انتخابات باید به درستی برگزار شود، یکی از موارد آن هم همین است. فورا ما را متهم نکنند که می‌گوییم در انتخابات تقلب می‌شود و آراء جابجا می‌گردد. اگر آن مسائل هم باشد، موضوعات دیگری هم مهم است و طبعا کسانی که بر سر صندوق‌ها حاضر هستند و نقش تعیین کننده دارند، باید حتی الامکان انسان‌های بی‌‌طرفی باشند که ما شک داریم افراد بی طرفی بتوانند بیایند.
کسانی باید صلاحیت‌ها را تعیین کنند که معتمدان مردم باشند، نه اینکه به کس دیگری حق وتو بدهیم یا اینکه اصلا این مساله را قبول نداشته باشیم”.
* ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در دیدار با اعضای ائتلاف مردمی حامیان موسوی:
“اگر از امر انتخابات ابراز نگرانی می‌شود، نمی‌خواهیم افراد یا دست اندرکاران را متهم کنیم ولی صحبت سر این است که آیا ساز و کارهایی که هست، صحیح است و با روح مردم‌سالاری و روح قانون اساسی سازگار است و این ساز و کارها و روش‌ها با با فلسفه‌‌ای که انتخابات دارد، همخوانی دارد؟
اگر کسانی دم ازصیانت آرا می‌زنند، قبل از اینکه خدای نکرده بخواهند کسانی را متهم کنند که سوء‌استفاده می‌کنند، توجهشان به ساز و کارها و رفتارهایی است که وجود دارد و می‌تواند تبدیل به رویه‌ای خطرناک شود.
ما معتقدیم روح قانون اساسی و آنچه مردم ما می‌خواستند، خیلی با این روش‌ها سازگار نیست.
اصلا چرا نظارت بر انتخابات می‌گذارند، برای اینکه کسانیکه امکانات بیشتری دارند، انتخابات را به نفع خودشان مصادره نکنند. نظارت برای این است. حالا اگر کسانیکه نظارت می‌کنند، حتی نسبت به کسانیکه در اجرا هستند، سلیقه‌های خاص و تعصبات بیشتری داشته باشند و بعد نظارت و اجرا یکسان باشند، این روش، روش مطمئنی نیست. ما چه کار کنیم که این اطمینان حاصل شود؟”
* ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ خاتمی در دیدار با جمعی از دختران و زنان جوان:
“با حضور اکثریت مردم خیلی از ترفندها و راهکارها و ساز و کارهایی که از تحقق خواست مردم جلوگیری می کند، از بین خواهد رفت و انشالله نتیجه‌ای حاصل خواهد شد که به نفع انقلاب، کشور و مردم است”.
* ۰۱ خرداد ۱۳۸۸؛ خاتمی در مصاحبه با نشریه نیوزویک:
“باید به مردم بگوییم که انتخابات یک فرصت و موقعیتی است که انقلاب و تاریخ در اختیار آنها گذاشته است، گرچه ممکن است ما به بعضی شیوه ها و رویه‌هایی که در انتخابات هست و قدرت انتخاب مردم را محدود می‌کند اعتراض داشته باشیم و حتی ممکن است بعضی از آنها قانونی هم باشند، اما صحبت بر سر این است که آیا همه قوانین عادلانه تصویب شده و در چارچوب روح قانون اساسی هست یا نیست؟ به هر حال این محدودیت‌ها وجود دارد، ولی تعیین کننده حضور مردم است.
من معتقد نیستم که در ایران تقلب بصورت تعیین کننده وجود داشته باشد، زیرا خود من هم در دوران مسئولیت ریاست جمهوری چند انتخابات را برگزار کردم. اگر هم چنین چیزهایی باشد، خیلی با انتخابات فرمایشی که مردم در آن نقشی ندارند، فرق دارد. مثلا در دوره گذشته (پهلوی) از پیش معلوم بود که چه کسی باید از صندوق بیرون بیاید و بنابراین رای مردم مهم نبود. ولی در جمهوری اسلامی چنین نیست، هرچند که ممکن است نقص‌ها و کمبودهایی وجود داشته باشد و من امیدوارم که این نقص‌ها به حداقل خودش برسد و همه احساس کنیم که باید از رای مردم صیانت و پاسداری کنیم، به علاوه اینکه حضور گسترده مردم تمام این موانع و مشکلات را می تواند بر طرف کند. زیرا اگر تصرفاتی هم باشد، مگر چقدر است؟”
* ۰۴ خرداد ۱۳۸۸؛ خاتمی در مصاحبه با پایگاه خبری یاری:
“دیدگاهی وجود دارد که قوای سه گانه و اینها خیلی کاره‌ای نیستند، دستگاه‌های مختلفی در این مملکت وجود دارند، دستگاه‌هایی که مسئولیت ندارند اما اختیارات دارند و به هر حال شکلی و صوری هستند و در واقع به معنای آن است که آنجایی که رای مردم هست، چندان اعتباری وجود ندارد و نهادهایی که باید حافظ رای مردم حافظ خواست و منافع مردم باشند، طوری شده که خودشان را قیم مردم می‌دانند، شما در جریان انتخابات، صلاحیت‌ها، ردصلاحیتها و اعمال شیوه‌های خاص در انتخابات هستید، در اینجا صحبت از نظارت نیست که حالا استصوابی یا غیر استصوابی باشد، صحبت سر قیمومیت و عدم قیمومیت بر جامعه است.
فرض کنید شورای نگهبان که نگهبان قانون اساسی است، اگر خودش بر خلاف قانون اساسی عمل کند، چه کسی باید نظارت بکند. اگر بنده معتقد باشم این روش‌های ردصلاحیتها که انجام می‌شود، ولو اینکه قانون عادی هم درست شده باشد ولی این خلاف روح قانون اساسی و خلاف این قانون و خلاف آن خواست قانون اساسی است، من کجا باید بروم حرفم را بزنم یا دیگران که معترض هستند؟”
* ۰۹ خرداد ۱۳۸۸؛ خاتمی در آبادان:
“انتخاب حق شماست و البته نمی‌خواهم در رابطه با رویه‌های موجود که برخلاف آن چیزی است که امام و انقلاب می‌خواست و جریانی با استفاده از این روند‌ها از امتیاز بیشتری برخوردار است، صحبت کنم اما می‌خواهم تاکید کنم که حضور چمشگیر شما در روز انتخابات می‌تواند جلوی این مسایل را بگیرد همانگونه که در دوم خرداد همه اراده‌ها در این بود که جریان دیگری پیروز شود.
اگر موج آمدن مردم در روز انتخابات شکل بگیرد هیچ سازوکاری نمی‌تواند رای مردم را عوض کند.”
* ۱۰ خرداد ۱۳۸۸؛ خاتمی در اهواز:
“می‌دانم که موانعی در مقابل رای شما هست می‌دانم که اراده‌هایی وجود دارد که نخواهد رای اکثریت مردم محقق شود اما همت و اراده شما می‌تواند معجزه بیافریند، همچنان که آفریده است.
زنان، مردان به پای صندوق‌های رای بیائید تا باز هم علی‌رغم ارده‌های تنگ‌نظرانه که عزت شما را نمی‌خواهد، در روز ۲۳ خرداد بگوئیم که این ملت بود که پیروز شد.”
* ۱۰ خرداد ۱۳۸۸؛ خاتمی در مراسم افتتاح تلویزیون اینترنتی موج سوم:
“البته اراده‌ای نگران از حاکمیت اکثریت در این انتخابات است ولی در صورتی که تمامی مردم به صورت پرشور در این انتخابات حاضر شوند، صیانت از آرای انتخابات ریاست جمهوری خود به خود محقق خواهد شد.
حضور گسترده مردم خود بهترین ضامن برای صیانت از آراست و ما تجربه این موضوع را در دوم خرداد داشتیم که خواست مردم تحقق پیدا کرد و برخی ساز و کارها محقق نشد”.
* ۲۱ خرداد ۱۳۸۸؛ خاتمی در اصفهان:
“باید برای نجات کشور از مهلکه‌ای که در آن گرفتار شده‌ایم، در ۲۲ خرداد حضور گسترده‌ای داشته باشیم که حضور مردم باطل‌السحر است تا بگوییم علی‌رغم کارشکنی‌ها و اراده‌ای که می‌خواهد اقلیت بر کشور حاکم باشد، بگوییم با حضور مردم می‌توانیم موانع را پشت سر بگذاریم/فارس
