به گزارش خبرگزاری افق به نقل از اکو‌ایران، منابع نزدیک به رایزنی‌ها اعلام کردند که دولت بایدن بی سر و صدا مذاکرات با ایران برای آزادی زندانی‌های آمریکایی و مهار برنامه هسته‌ای ایران را از سرگرفته است.
مقدمه چینی برای احیای توافق؟
آنگونه که لارنس نورمن در وال‌استریت ژورنال نوشته، مقام‌های آمریکایی و عراقی گفتند با از سرگیری تماس‌ها میان دو طرف، واشنگتن مجوز پرداخت ۲٫۵ میلیارد یورو معادل ۲٫۷ میلیارد دلار را به عنوان بدهی دولت عراق برای واردات برق و گاز از ایران را تصویب کرد. این پول به دلیل تحریم های اقتصادی ایالات متحده مسدود شده بود. مقام‌های آمریکایی انتقال این مبلغ پول را امری عادی و بی‌ارتباط با مذاکرات هسته‌ای توصیف کردند.
پیشتر نیز بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران آزاد شده بود. نورمن در ادامه گزارش خود به نقل از منابع آگاه مدعی شد که ماه دسامبر، پس از آغاز گفت‌وگوها میان مقام‌های ارشد آمریکایی و ایرانی در نیویورک، مقام‌های کاخ سفید حداقل سه بار برای تماس‌های غیر مستقیم بیشتر به عمان سفر داشتند. همزمان مقام‌های عمانی نیز پیام‌هایی را میان دو طرف رد و بدل کردند.
شرط ایران در میانه تنش‌های تشدید شده
دولت در زمان به قدرت رسیدن، برای کاهش تنش‌ها متعهد به احیای برجام شد، اما در ماه نوامبر، رئیس‌جمهور ایالات متحده اعلام کرد که توافق مرده است. به نوشته نورمن، تلاش‌های دیپلماتیک اخیر نشان دهنده اقدامی ظریف برای بازتعریف موازنه سیاسی و کاهش تنش‌ها است؛ تنش‌هایی که سال جاری به واسطه افزایش همکاری‌های نظامی ایران و روسیه، افزایش غنی سازی اورانیوم و توقیف نفت‌کش‌ها در خلیج فارس افزایش یافته است.
موانع پیش روی بایدن
به ادعای نورمن، ایران در ازای آزادی زندانی‌ها و پذیرفتن محدودیت‌ها درباره برنامه هسته‌ای‌اش، به دنبال میلیاردها دلاری درآمدی است که این کشور می‌تواند به واسطه صدور انرژی‌اش به دست بیاورد؛ پولی که به دلیل تحریم‌های ایالات متحده فعلا بلوکه شده است. این نویسنده در ادامه مدعی شده که تهران بارها آزادی احتمالی زندانی‌ها را منوط به دسترسی به ۷ میلیارد بلوک‌شده در بانک کره جنوبی کرده و همزمان خواستار دسترسی به میلیاردها دلاری است که در عراق نگهداری شده‌اند.
دولت بایدن تمایل دارد تا با نزدیک شدن به مبارزات انتخاباتی‌اش، رایزنی‌ها با ایران را در صدر دستور کار سیاسی‌اش قرار ندهد. هرگونه توافق رسمی -حتی تفاهمی کم‌تر رسمی با ایران که به نظر می‌رسد بسیار متحمل تر به نظر است- می‌تواند در کنگره مورد بازنگری قرار بگیرد؛ جایی که جمهوری‌خواهان و و برخی دموکرات‌ها به شدت مخالف توافق هسته‌ای با ایران هستند. حتی تفاهم غیررسمی با ایران و برداشتن گام‌های محدود و برگشت پذیر در ازای محدود کردن تحریم‌ها نیز با انتقادهای جدی روبر شده است، بالاخص آن که نتانیاهو روز سه‌شنبه مدعی شد که کابینه‌اش به چنین توافقی متعهد نخواهد بود.
هراس واشنگتن از وقوع بحران در خاورمیانه
علاوه بر این آنگونه که نورمن مدعی است چنین توافقی انحراف از برنامه جامع اقدام مشترک است؛ توافقی قدرتمندتر و طولانی تر که بایدن به احیای آن متعهد شده بود. از زمان بازگشت تحریم ها علیه ایران در سال ۲۰۱۸، ایران فعالیت هسته‌ای‌اش را گسترش داده و بیش از دو سال است که اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی را انباشته است. مقام‌های آمریکایی مدعی‌اند که ایران در حال حاضر مواد کافی برای گریز هسته ای را داراست؛ ادعایی که ایران بارها آن را انکار کرده است. مقام های غربی نگران هستند که اقدامات ایران برای تولید مواد شکاف پذیر زمینه ساز بحرانی دیپلماتیک شود.
اسرائیل گفته است که سطح پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند موجب حمله نظامی شود. یکی از مقام‌های ارشد دولت بایدن مدعی شد که اقدامات خاص ایران می‌تواند ما در موقعیت خطرناکی قرار دهد، این واقعیتی است که ایران و جهان به خوبی از آن آگاه هستند. از همین رو صراحتا گفته‌ایم که باید از اقدامات تشدید کننده جهت جلوگیری از وقوع بحران اجتناب شود.این مقام ارشد آمریکایی در ادامه خاطر نشان کرد، برکسی پوشیده نیست که ما به طور همزمان از ایران نیز خواسته‌ایم پس از چندین ماه تحولات منفی، مسیر تنش زدایی را در پیش بگیرد.
از تابستان گذشته، زمانی که ایران از توافق پیشنهادی خارج شد، هیچ رایزنی رسمی درباره توافق هسته‌ای انجام نشده است. بالاخص بعد از ناآرامی ها در ایران و همکاری (ادعایی) پهپادی ایران و روسیه.
رایزنی در خفا
به گفته منابع آگاه به رایزنی‌ها، اواخر سال ۲۰۲۲، رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در ایران در نیویورک با سفیر ایران در سازمان ملل دیدار داشت و مجموعه ای از نشست‌ها را کلید زد که تا ماه آوریل ادامه یافت. در ماه فوریه، مارس و می، مسقط، پایتخت عمان به مرکز تبادل پیام‌ها تبدیل شد. عمانی ها پیام هایی را میان برت مک گورک، مشاور ارشد کاخ سفید در خاورمیانه و علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران ارسال کردند. گفته می‌شود مالی در ماه های فوریه و مارس نیز در عمان حضور داشت.
به گفته دیپلمات ها، مک گورک در اواخر ماه می، اندکی قبل از سفر سلطان هیثم حاکم عمان به ایران و دیدار با رهبری به مسقط سفر داشت.باقری کنی در نشست ۲۸ اردیبهشت ایران و عمان حضور داشت. در همان بازه زمانی نشریه اکسیوس از مذاکرات نزدیک ماه می در عمان خبر داد. به گفته منابع آشنا با مذاکرات، قطر همچنین درباره زندانی‌های آمریکایی میانجیگری کرده است.
به گفته مقام های ارشد عراقی، پرداخت های این کشور که از دسامبر گذشته توسط دولت بایدن تصویب شده است، اما بدهی دیرینه گاز و برق فروخته شده ایران به بغداد به دلیل تحریم ها پرداخت نشده و قرار است تسویه شود. مقام های عراقی مدعی اند که ایالات متحده به عراق فشار آورده که این پول را به طور مستقیم در اختیار طلبکاران ایرانی و به یورو پرداخت کند، رویه ای که هدف از آن عدم دسترسی ایران به ارز ایالات متحده است.به گفته این مقام ها، این پرداخت ها عبارتند از پرداخت مبلغ ۸۸۶ میلیون یورو به ترکمنستان است که بخشی از بدهی ایران را بازپرداخت می کند. بغداد همچنین ۸۰ میلیون یورو از طرف ایران به بانک توسعه اسلامی پرداخت کرد. ۱۲۰ میلیون یورو دیگر برای پرداخت هزینه های مسلمانان ایرانی که عازم سفر حج هستند، تعلق گرفت.
فرصت‌سازی برای رایزنی‌های سرنوشت ساز
این گروه از مقام ها تاکید داشتند که عراق اخیرا هزینه واردات غذا و دارو از ایران را نیز پرداخت کرده است.سخنگوی شورای امنیت ملی با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که این ها معاملات عادی بشردوستانه و براساس رویه ای است که پیشتر ایالات متحده از آن پیروی کرده است.هنری روم، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن در این باره گفت: در حالی که ایالات متحده پیشتر مجوزهای مشابهی را صادر کرده، جدا کردن تصمیم های اخیر از خواست واشنگتن جهت تنش زدایی است، دشوار است.فعلا براساس گزارش ها، باقری کنی روز دوشنبه با مقام های ارشد بریتانیا، فرانسه، آلمان( تروئیکای اروپایی) در ابوظبی دیدار داشته و با آنها در باب توافق هسته ای رایزنی داشته است. علی واعظ، فعال در گروه بین المللی بحران در این باره گفت که هدف اصلی تعامل ها درهفته های اخیر، خواه از جانب آمریکا باشد یا تروئیکای اروپایی، جلوگیری از تشدید تنش ها است. به باور واعظ اگر چنین گفتگوهایی بازه زمانی را در جبهه هسته ای یا پرونده های دیگر ایجاد کند، راه برای رایزنی های بیشتر هموار خواهد شد.
