بدتر از همه آن‌جایی است که این افت کیفیت تنها به وضعیت رنگ و بدنه خودرو محدود نشده و از لحاظ فنی نیز کیفیت خودروهای تولید داخل به شدت افت کرده است به نحوی که بسیاری از خریدارن خودرو به فاصله کوتاهی پس از تحویل خودرو صفر از کارخانه برای برطرف کردن ایرادات پیش آمده در خودرو باید چندین دفعه به نمایندگی یا تعمیرکاران مراجعه نمایند. آنچه مسلم است، این اتفاق به دلایل مختلفی به وجود آمده است.
این دلایل را بررسی می‌کنیم
۱- انحصار بازار خودرو کارشناسان و متخصصان در حوزه خودرو معتقند یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش کیفیت خودروهای داخلی، عدم وجود رقیب و انحصار تولید خودرو است. زمانی که امکان واردات خودرو از هیچ کشوری وجود نداشته باشد و هیچ شرکت خصوصی قادر به دریافت مجوزهای لازم برای تولید خودرو نیست، مشتریان گزینه‌ی دیگری جز خرید خودروهای بی‌کیفیت داخلی را نخواهند داشت. بنابراین خودروساز کمتر تلاشی برای ارتقا سطح کیفیت محصولات خود نخواهد کرد.
۲- اهمیت به کمیت به جای کیفیت با افزایش سرسام آور قیمت خودرو، این محصول از یک کالای مصرفی به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است و بسیاری از افراد، علاقه‌مند به سرمایه گذاری در این حوزه می‌باشند. این علاقه‌مندی از یک سو و کمبود خودرو از سوی دیگر متقاضیان برای خرید خودرو صفر و کارکرده را افزایش داده است.از سوی دیگر توقف واردات خودرو برای جلوگیری از خروج ارز و محدود بودن ظرفیت تولید خودرو، عطش فراوانی در بازار خودرو به وجود آورده است. بر هیمن اساس خودروسازان داخلی مانند سایپا و ایرانخودرو در تلاش‌اند تا این میزان کسری را جبران نمایند.نتیجه تلاش خودروسازان برای تولید حداکثری، باعث کاهش کیفیت خودروهای داخلی شده است.
۳- فرسودگی خطوط تولید خودرو با شدت یافتن تحریم‌ها علیه ایران، بسیاری از کارخانه‌ها توان واردات تجهیزات، مواد اولیه و قطعات مصرفی و درکل به‌روزرسانی دستگاه‌های مربوط به خط تولید خود را نداشته‌اند. این موضوع باعث فرسودگی خطوط تولید و در نتیجه محصول نهایی گردیده است.
۴- ضعف در صنایع مادر تولید یک خودرو تا حد زیادی وابستگی عمیق به صنایع مادر مانند فولادسازی، پتروشیمی، آلومینیوم‌سازی و نظایر آنها دارد. تحریم شدن صنایع مادر باعث شده تا در کیفیت مواد اولیه ضعف شدیدی به وجود آید و این ضعف باعث افت کیفیت در سایر صنایع مانند خودروسازی شده است.
۵- بدهی بالا خودرو سازان به دلیل ضعف مدیریت در کنترل هزینه‌ها، جذب سرمایه، عدم نحوه صحیح قیمت‌گذاری خودرو، عدم فرایند صحیح تحویل خودرو در بازار، همواره شاهد زیان انباشه خودروسازهای داخلی بوده‌ایم. این بدهی‌ها که قسمت عمده‌ای مربوط به بدهی به تامین کنندگان قطعات بوده است باعث شده است تا قطعه سازان تمایلی به فروش قطعات و لوازم به خودرو سازها نداشته باشند و اقدام به فروش محصولات به سایر بازارها از جمله خدمات پس از فروش را نمایند. این موضع باعث شده تا خودروساز نتواند قطعات مورد نیاز خود را از تولید کنندگان تراز اول خریداری کند و به سراغ قطعه‌سازان ضعیف‌تر برود که این امر باعث کاهش کیفیت خودروهای داخلی شده است.
۶- افت کیفیت تامین کنندگان قطعات خودرو با بدهی‌های روز افزون خودروسازان به قطعه سازان، این صنعت نیز با مشکل مواجه شده و قطعه سازان نیز توانایی نوسازی و به‌روز رسانی خطوط تولید را ندارند. این موضوع تاثیر مستقیم بر روی کیفیت قطعات و خودرو داشته است.
۷- عدم استفاده از دانش فنی متخصصان داخلی بدون شک کشور ایران دارای متخصصان و صاحب نظران بسیاری در رشته‌هایی مانند مکانیک و مکاترونیک می‌باشد؛ اما با اتخاذ سیستم‌های غلط در فرایند جذب و بهره‌مندی از متخصصان در صنعت خودروسازی، بسیاری از این افراد ترجیح می‌دهند یا از ایران خارج شوند ویا در صنایع دیگری مشغول به فعالیت گردند. این موضوع نیز باعث شده تا ضعف نیروی انسانی متخصص و کارآمد در این حوزه احساس تشدید شود.
۸- بالارفتن سطح توقع مشتریان شاید در دهه‌های قبل کمتر شاهد حضور خودروهای خارجی و با کیفیت در سطح جاده‌ها بودیم. اما امروزه خودروهای باکیفیت زیادی در سطح شهر در حال تردد می‌باشند.
مسلماً سطح توقع مردم با مشاهده این خودروها افزایش یافته و تمایل به خریداری خودروهای با کیفیت‌تر را دارند. جمع بندی در بسیاری از کشورها یکی از صنایع مهم، صنعت خودروسازی به‌شمار می‌رود که می‌تواند محرک اقتصاد آن کشور باشد. در سال‌های اخیر این صنعت مورد توجه و انتقاد بسیاری از مردم قرار گرفته است.
این انتقادها تا جایی پیش رفته است که رهبر انقلاب در دیدرا با صنعت گران بیان داشتند ما در برخی از محصولات داخلی متأسفانه شاهد این هستیم که به کیفیت توجه نمی‌شود، این خیلی بد است؛ این همه حمایت در طول این سال‌ها از صنعت خودرو در کشور شده؛ خب کیفیت خودرو خوب نیست، مردم ناراضی‌اند و درست هم می‌گویند. حق با مردم است؛ اعتراض مردم به‌جا است و این صنعت نتوانسته است رضایت مشتری را جلب کند.”
با بررسی‌های انجام شده و موارد اشاره شده در بالا می‌توان اولین دلیل کاهش کیفیت خودروهای داخلی را ضعف مدیریت در خودروسازی سپس بازار انحصاری و بعد ازآن تحریم‌های وارد شده بر کشور و این صنعت عنوان کرد. امیدواریم روزی خودروسازان داخلی بتوانند، خودرویی شایسته مردم ایران بسازند.
خبرنگار : سید علی حسینی
