در پی بروز حادثه جانسوز منا که به کشته شدن صدها تن از حجاج از کشورهای مختلف انجامید و بسیاری از خانواده های جامعه مسلمان را داغدار نموده این سئوال هنوز مورد توجه جدی است که چه کسی باید مسئولیت این اقدام را بپذیرد و با پذیرش آن مرهمی بر جانهای از دست رفته و مردم سوگوار بگذارد.
پس از این حادثه فجیع که در تاریخ مراسم حج کمتر نظیر داشته،تاکنون افراد و منابع مختلف از سوی عربستان بعنوان مقصرین این حادثه معرفی شده اند بعنوان مثال یکی از مقامات عربستان زائران را عامل این حادثه معرفی کرد که نتوانستند نظم مورد نظر را بپذیرند و یا دیگری زائران کشورهای آفریقایی را متهم به بی انضباطی نمود. در همین حال در شبکه های اجتماعی نیز کاربران سعودی با ساختن هشتک هایی برخی از کشورها از جمله ایران را متهم این حادثه معرفی نمودند.
آنچه مسلم است اینکه حادثه اخیر در منا بر اساس شواهد موجود محصول سوء تدبیر مقامات عربستان بود که با تجمیع مردم در گذرگاههای منتهی به منطقه رمی جمرات باعث فشردگی جمعیت و در نتیجه این فاجعه انسانی شده اند. در عین حال برخی اخبار از درون عربستان حکایت ازآن دارد در مراسم امسال این کشور با کاهش نیروهای امدادی بدلیل درگیر بودن در دیگر مناطق زمینه بروز این بحران دردناک انسانی را رقم زده چرا که در مراسم حج نیروهای مدنی عربستان نقش بسیار قابل توجه دارند و این خود دلیلی است که کوتاهی این کشور در مدیریت امور حج را نشان می دهد.
از سوی دیگر تجربه یک دهه اخیر موسم حج نشان می دهد،با توجه به رشد روز افزون حجاج در این مراسم که در برخی سالها به مرز بیش از سه میلیون نفر رسیده می بایست احتمال وقوع حوادث تلخ و دردناک بیش از امسال باشد که بنا بر اعلام رسمی جمعیتی در حدود ۲ میلیون نفر در این مراسم الهی شرکت دارند.
در هر صورت به باور بسیاری، عربستان در حال حاضر در چند موقعیت مشغول بحرانهای مختلف است و این موضوع می تواند نشانگر این مسئله مهم باشد که این کشور به دلیل درگیری با چند بحران از جمله جنگ یمن، بحران سوریه و عراق دارای توان لازم برای مدیریت کانون های مختلف نیست و در چنین شرایطی که دولتمردان ریاض باید بپذیرند که چنین فجایعی می تواند در سایه نوع مدیریت آنها صورت گیرد و لذا چاره ای جز پذیرش مسئولیت این فاجعه را نخواهد داشت.
در عین حال مردم مسلمانی که با شوق و ذوق وصف ناپذیر خود را به حرم امن الهی می رسانند توقع داند که این سفر با رویاهای معنوی و سلامت تن و جان همراه باشد نه اینکه در طول سفر افراد نگران و ذغدغه مدام برای سلامت خود داشته باشند . به بیان دیگر موسم حج بزرگترین جشن امت اسلامی است که در حال حاضر بدلیل سوء مدیریت به بزرگترین ترادژی مسلمانان مبدل شده است.
