جزئیات تاخیر و عقب ماندگی ایران در توسعه تمامی میادین مشترک نفت و گاز با هفت کشور همسایه

به گزارش مهر، حوزه زاگرس در منطقه خاورمیانه یکی از غنی‌ترین سفره های زیر زمینی هیدروکربوری در سطح منطقه خاورمیانه بوده که با توجه به وجود ساختار یکپارچه هیدروکربوری تعداد قابل توجهی از میادین نفت و گاز این سفره غنی بین کشورهای منطقه همچون ایران، عراق، عربستان، عمان، امارات، کویت و قطر مشترک است.

بر این اساس ایران با در اختیار داشتن ۲۸ میدان مشترک هیدروکربوری شامل ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز با هفت کشور همسایه یکی از معدود کشورهای جهان بوده که از این تعداد ساختار مشترک هیدروکربوری برخوردار است.

شرکت ملی نفت ایران تولید از ۱۰ مخزن مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه را از سالهای گذشته تاکنون آغاز کرده و این در حالی است که با وجود به ورود یکصد و سومین کشف طلای سیاه در ایران، تولید از ۱۸ مخزن هیدروکربوری مشترک هنوز آغاز نشده است.

در بین میادین مشترک نفت و گاز ایران، ۱۵ مخزن در آب‏های خلیج فارس و ۱۳ مخزن در خشکی قرار گرفته اند که ۱۲ حوزه در مرز مشترک با عراق، هفت مخزن در مرز مشترک با امارات‏، چهار مخزن مشترک با عربستان سعودی، ۲ مخزن مشترک با قطر و با عمان و یک مخزن مشترک هیدروکربوری با کویت و ترکمنستان در اختیار داریم.

۲ طرح جدید قطر برای تخلیه کامل گاز پارس جنوبی

پیگیریهای مهر از شرکت ملی نفت ایران نشان می دهد که حدود ۵۰ درصد ذخایر گاز طبیعی ایران در مخازن مشترک قرار گرفته‏اند که مطابق با اعلام مسئولان وزارت نفت برای توسعه مخازن مشترک گاز در برنامه پنجم توسعه باید حدود ۶۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شود.

در حال حاضر حجم تولید گاز طبیعی ایران از مخازن مشترک در حدود ۲۵۵ میلیون متر مکعب در روز بوده که با توسعه تمامی میادین مشترک گازی ظرفیت استخراج گاز ترش از این حوزه های مشترک باید به ۸۸۰ میلیون متر مکعب در روز تا پایان برنامه پنجم افزایش یابد.

در این میان تولید فعلی شرکت ملی نفت ایران از مخزن پارس‏ جنوبی حدود ۲۱۰ میلیون متر مکعب در روز است که با توسعه فازهای جدید این میدان مشترک با قطر ظرفیت تولید گاز ترش به ۷۷۵ میلیون متر مکعب در روز تا سال ۱۳۹۴ افزایش می یابد.

در حال حاضر قطر به عنوان مهمترین شریک ایران در میادین مشترک گاز به طور متوسط روزانه ۳۶۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی از این پارس جنوبی برداشت می کند که با اعمال یک برنامه منطقی و با مشارکت شرکتهای بزرگ بین المللی به زودی ظرفیت تولید گاز خود را به ۴۵۲ میلیون متر مکعب افزایش می دهد.

کارشناسان ارشد شرکت ملی نفت ایران درباره برنامه های جدید قطر برای تخلیه کامل گازهای مشترک پارس جنوبی، می گویند: قطر هم اکنون ۲ سناریو برای برداشت سهم ایران در پارس جنوبی را در دستور کار قرار داده است.

بر این اساس قطر با مشارکت شرکتهای بزرگ بین المللی صنعت نفت جهان از یک سو به دنبال ایجاد مخازن ذخیره سازی مستقل گاز برای انتقال گاز پارس جنوبی به مخازن مستقل است. از طرف دیگر انجام حفاریهای هوشمند افقی را در دستور کار قرار داده است که این موضوع منجر به افت فشار و افزایش برداشت آب نمک در چاههای بخش ایرانی پارس جنوبی شده است.

ایران از عراق در توسعه میادین نفتی عقب است

گزارشهای مستند شرکت ملی نفت نشان می دهد، هم اکنون تولید ایران از مخازن مشترک نفتی ۲۴۰ هزار بشکه در روز است اما با توجه به حجم ذخایر و با تکنولوژی و نرخ بازیافت کنونی ظرفیتی برای تولید ۱٫۱ میلیون بشکه نفت توسط ایران از میادین مشترک نفت وجود دارد.

در حال حاضر از مخازن نفتی مشترک با عراق، شرکت ملی نفت ایران روزانه حدود ۱۳۰ هزار بشکه نفت خام تولید می‏ کند که در شرایط فعلی سهم برداشت نفت عراق از میادین مشترک با ایران حدود ۲۹۵ هزار بشکه در روز است.

این در حالی است که وزارت نفت و انرژی عراق در سه سال گذشته با برگزاری دو دور مناقصه، قرارداد توسعه ۱۱ میدان نفتی خود را به شرکتهای نفتی بین المللی واگذار کرد که با اجرای کامل این قراردادها پیش بینی می شود ظرفیت تولید نفت عراق از ۲٫۵ میلیون بشکه به ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش یابد.

این در حالی است که ایران اگر تمامی منابع مالی و اعتباری مورد نیاز طرحهای نفت را جذب کند می تواند از محل توسعه میادین مشترک نفتی تا سقف ۷۷۰ هزار بشکه در روز نفت برداشت کند.

جزئیات عقب ماندگی نفتی از عربستان و امارات

ایران در برداشت نفت و گاز از میادین مشترک با امارات و عربستان سعودی هم عقب مانده است به طوری که در شرایط فعلی میزان برداشت نفت ایران از میادین مشترک با امارات روزانه حدود ۵۶ هزار بشکه است اما طرف اماراتی از این میادین مشترک روزانه ۱۳۶ هزار بشکه نفت برداشت می کند.

شرکت ملی نفت ایران در توسعه میادین مشترک نفتی با عربستان سعودی هم تاکنون به توفیق قابل توجه ای دست نیافته است به طوری که با وجود برداشت ۴۲ هزار بشکه ایران، عربستان سعودی از این میادنی متشرک به طور متوسط روزانه ۴۵۰ هزار بشکه نفت خام استخراج می کند. (بدون در نظر گرفتن تولید دو میدان حصبه و لولو در عربستان)

سهم صفر ایران در توسعه میدان مشترک نفتی با قطر

در توسعه تنها میدان مشترک نفتی با قطر هم شرکت ملی نفت ایران یک بازنده تمام عیار بوده است به طوری که با وجود برداشت ۴۵۰ هزار بشکه ای قطر از لایه های مشترک نفتی پارس جنوبی سهم ایران در شرایط فعلی کماکان صفر است.

بر این اساس در سالهای اخیر شرکت ملی نفت با اعلام اینکه لایه نفتی پارس جنوبی به هیچ وجه با کشور قطر مشترک نبوده به نوعی تاخیرهای چندین ساله در این حوزه مشترک نفتی را توجیه کرده است.

قطر به زودی با اجرای طرحهای تکمیلی توسعه ظرفیت تولید نفت از میدان شاهین را به بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می دهد و این در حالی است که طرح توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی در طف ایرانی با بیشترین میزان تاخیر ممکن در حال انجام است.

قرارداد توسعه لایه نفتی میدان گازی پارس جنوبی میان شرکت ملی نفت و شرکت پترو ایران به عنوان پیمانکار در اسفند سال ۱۳۸۳ امضا شده است.

هدف از اجرای این طرح تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام از ناحیه “A ” میدان در فاز نخست و با حفاری ۷ حلقه چاه، طراحی، ساخت و نصب سکوی سر چاهی و اجاره شناور چند منظوره FPSO  بوده است.

بخش دوم گزارش خبرگزاری مهر درباره دلایل عقب ماندگی در توسعه میادین مشترک نفتی و برخی از مسائل در برگزاری مناقصات میادین مشترک و مستقل نفت و گاز به زودی منتشر می شود.