عقیق: قبلا بخش اول گفتگو با استاد سید کاظم ارفع منتشر شد. اکنون بخش پایانی این گفتگو که شامل برخی سوالات دیگر درباره شب قدر است را بخوانید؛
پرسش دیگری که در این خصوص مطرح می شود، عبارت «شب قدر» و یا «شب های قدر» است. به عبارت دیگر با توجه به به اینکه قرآن کریم در یک شب با عنوان «لیلهالقدر» یا «شب قدر» نازل شده، چرا ما، ایرانی ها، شب های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان را به عنوان شب قدر احیاء می گیریم و اعمال مخصوص یک شب خاص را در هر سه شب انجام می دهیم؟
همان طور که اشاره شد زمان دقیق شب قدر در آیات قرآن مشخص نشده و برای تعیین زمان دقیق آن باید به روایت های اسلامی مراجعه کنیم. در این مورد باید توجه داشته باشیم که در حدیث های نقل از آن بزرگان، شب قدر مردد میان شب های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان است. البته در بعضی دیگر از روایت ها، مردد میان شب ۲۱ و ۲۳ بوده و از طرف دیگر آنطورکه از تعدادی از روایت ها و حدیث ها مشخص می شود، احتمال شب قدر بودن شب بیست و سوم را می توان تقویت کرده و معتبر دانست. چون تهجد و عبادت های رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) در این شب بیشتر از همیشه بوده و دیگران را هم به این کار تشویق می کردند.
سؤال دیگری که در این زمینه به ذهن خطور می کند این است که با توجه به این که شب قدر، تنها یک شب است، چرا در کشورهای گوناگون این شب با هم تفاوت دارد؟ به عبارت دیگر چرا شب قدر در کشور ما یک شب بعد از شب قدر در کشورهای عربی است؟ آیا زمان نزول فرشته ها و رسیدن خیر و برکت در سرزمین ها گوناگون، متفاوت است؟
نکته مهمی است. در پاسخ به این پرسش باید توجه داشته باشیم که زمان شروع ماه قمری در همه سرزمین ها و کشورها یکسان نیست. بلکه همه سرزمین هایی که یک افق مشترک دارند و در یک زمان هلال ماه را رؤیت می کنند، روزهای قمری یکسانی هم دارند و در یک زمان ماه قمری برای آنها شروع شده و در یک زمان تمام می شود. به همین دلیل است که زمان شب قدر در کشورها با هم تفاوت دارد، چون شروع ماه آنها هم متفاوت است.
از طرف دیگر باید به مفهوم شب در کره زمین توجه داشته باشیم، چون کره زمین به دور خورشید می چرخد و شب شامل تمام ۲۴ ساعتی می شود که در هر قسمت از این ۲۴ ساعت، بخشی از کره زمین پشت به خورشید شده و در تاریکی فرو می رود. بنابراین می توان نتیجه گرفت شب قدر شامل ۲۴ ساعت است و هر قسمت از کره زمین که در طول این ۲۴ ساعت در تاریکی می رود، شب قدر آن سرزمین شروع می شود. این دو نکته در کنار یکدیگر دلیل تفاوت شب قدر در سرزمین ها و کشورهای گوناگون را مشخص می کند.
به عنوان حسن ختام، بفرمایید بهترین اعمالی که در این شب مبارک می توان به جا آورد چیست؟
بهترین اعمال این شب همان مواردی است که در قرآن کریم هم به آنها اشاره شده است. تلاوت قرآن، توبه و اسغفار و دعا برای عاقبت به خیر شدن. در این مورد خداوند در آیه ۱۸۵ سوره مبارکه بقره می فرماید: «شهْرُ رَمَضانَ الَّذِى أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ؛ (آن چند روز معدود) ماه رمضان است که قرآن در آن نازل شده» که نشان می دهد توجه به قرآن و تلاوت آن از جمله ضروریات شب قدر است. همچنین در آیات دوم و سوم سوره مبارکه دخان می فرماید: «وَ الْکتَبِ الْمُبِینِ ؛ إِنَّا أَنزَلْنَهُ فى لَیْلَهٍ مُّبَرَکَهٍإِنَّا کُنَّا مُنذِرِینَ؛ سوگند به این کتاب آشکار؛ که ما آن را در شبى پربرکت نازل کردیم ، ما همواره انذار کننده و بیم دهنده بودهایم» توجه به انذار و بیم دادن از بدی ها، مشخص می کند که شب قدر باید با استغفار و اظهار پشیمانی از گناهان همراه باشد. همچنین در آیه چهارم سوره مبارکه دخان می فرماید: «فِیهَا یُفْرَقُ کلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ؛ در آن شب که هر امرى بر طبق حکمت خداوند تنظیم می شود» پس شب قدر، شب تعیین سرنوشت انسان هاست و خوب است این شب در حال دعا و مناجات برای عاقبت به خیری باشیم.
