افق نیوز ، معاونت بهداشت وزارت بهداشت درخصوص عوارض احتمالی واکسن های کووید ۱۹ مورد استفاده در کشور که یکی از موثرترین مداخلات برای کنترل و کاهش بار بیماری کووید ۱۹ واکسیناسیون جامعه است، گزارشی منتشر کرده که در این گزارش، براساس مستندات به توضیح ابهامات و سوالات متعدد در مورد عوارض واکسن ها، پرداخته است.
بنابر اعلام معاونت بهداشت، در حال حاضر واکسیناسیون کووید ۱۹ با استفاده از واکسن های تولید داخل و واکسن های وارداتی در حال انجام است و تاکنون بیش از ۵۹ میلیون دوز واکسن کووید ۱۹ در کشور استفاده شده است و در هفته های پیش رو با سرعت گرفتن تامین واکسن تعداد بسیار بیشتری واکسینه خواهند شد. یکی از ضروریات برای موفقیت برنامه واکسیناسیون، مشارکت جامعه و اطمینان به برنامه واکسیناسیون است، به همین علت برنامه کشوری مراقبت پیامدهای نامطلوب ایمن سازی با محوریت واکسیناسیون کووید ۱۹ تقویت شده است.
بنابر اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت، واکسن ها علیرغم اینکه با بهترین دانش و تکنولوژی روز تولید می شوند، اما در کنار فواید بسیار زیاد، آنها دارای عوارضی نیز هستند که خوشبختانه عموما خفیف و بهبود یابنده هستند. معمولا در جریان واکسیناسیون همگانی به دلیل تنوع در گروه های هدف و وجود افراد با بیماری های زمینه ای و واکسیناسیون تعداد زیاد افراد در مدت زمان کوتاه، احتمال بروز عوارض منتسب به واکسیناسیون و ایجاد نگرانی در جامعه بالاتر از شرایط عادی است. واکسن های جدید نیز همواره با نگرانی بیشتری از سوی کارکنان نظام سلامت و مردم پیگیری می شوند، لذا برای پاسخ دهی به اینگونه موارد، نظام مراقبت پیامدهای نامطلوب ایمن سازی Adverse Event Following Immunization, AEFI در برنامه های معاونت بهداشت و شبکه های بهداشتی کشور ادغام شده و از سال ۱۳۸۳ در حال اجرا است؛ عملکرد این برنامه در سال ۱۳۸۹ به تایید سازمان جهانی بهداشت رسیده است. در نظام مراقبت هر رویداد نامطلوب پزشکی که برای فرد بعد از دریافت واکسن، صرف نظر از رابطه علیتی با واکسن، رخ دهد، یک پیامد نامطلوب ایمن سازی AEFI تلقی شده و ثبت می شود. در حال حاضر علاوه بر مراکز بهداشتی درمانی که ثبت عوارض را انجام می دهند، خودگزارش دهی نیز میسر شده است و افراد می توانند با مراجعه به سایت salamat.gov.ir و بدون مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی نیز گزارش عارضه را ثبت کنند. همه داده ها در سامانه های الکترونیک سلامت و همچنین در پرتال معاونت بهداشت نیز گزارش می شود.
در ادامه این گزارش همچنین به انواع عوارض اشاره و عوارض پس از واکسیناسیون به دو دسته “عوارض مرتبط با واکسن” (که بر حسب شدت احتمال به عوارض محتمل Probable و یا عوارض ممکن Possible دسته بندی می شوند) و “عوارض بدون ارتباط با واکسیناسیون یا همزمانی”، تقسیم بندی شده است؛ مواردی هم که مستندات برای بررسی رابطه علیّتی کفایت نکند، نیز غیر قابل طبقه بندی محسوب می شوند. عملکرد نظام مراقبت در شناسایی و ثبت عوارض، بالاتر از حداقل مورد انتظار سازمان جهانی بهداشت و در مقابل کشورهای توسعه یافته نیز در وضعیت قابل مقایسه قرار دارد.
همچنین، در کنار نظام مراقبت جاری که توضیح داده شد، با کمک معاونت تحقیقات و فناوری در قالب یک پروژه منطبق با ضوابط سازمان جهانی بهداشت، نظام مراقبت فعال نیز برای عوارض واکسیناسیون کووید ۱۹ برقرار شده است که یافته های هر دو نظام مراقبت با یکدیگر همخوانی دارند. لازم به ذکر است، بر حسب گزارش یافته های طرح یاد شده، اجرای واکسیناسیون کووید ۱۹ در پیشگیری از بستری شدن افراد واکسینه به میزان ۸۸ درصد مفید بوده و سبب کاهش بستری افراد واکسینه شده است.
بنابر گزارش معاونت بهداشت وزارت بهداشت، میزان بروز عوارض جانبی مرتبط با همه واکسن ها در محدوده قابل قبول قرار داشته و براساس مستندات، واکسن های موجود در کشور، بی خطر و موثر هستند و مردم می توانند با اطمینان خاطر به واکسیناسیون کووید ۱۹ بپیوندند.
