قلعه شوش یا آکروپل که به قلعه فرانسوی ها نیز معروف است، یکی از آثار تاریخی با قدمت ۱۲۰ ساله که یادگار مانده از دوره قاجار است که به دستور دمورگان، روی تپه باستانی شوش و در کنار بقایای آپادانا ساخته شده است و در حقیقت پایگاه تحقیقاتی هیئت باستان شناسی فرانسه در زمان خود بود. به همین دلیل معماری قلعه شوش شباهت بسیاری به زندان باستیل دارد. گفته می شود معماران و مهندسان قلعه شوش از اهالی دزفول بوده اند و طی سال های جنگ تحمیلی آسیب های بسیاری دیده و چندین بار این قلعه مرمت و بازسازی شده است. دمورگان از همان آغاز عملیات کاوش، برای مقابله در برابر حمله احتمالی عشایر و رقبا، اقدام به ساخت این قلعه کرد و آن را روی تپه مجاور آپادانا در شمال غربی شوش ساخت تا بر منطقه تسلط کافی داشته باشد. ساخت قلعه شوش، همزمان با پیدا شدن نخستین کشفیات حفاری، در یکم ۱۱ اردیبهشت ۱۲۷۷ خورشیدی به پایان رسید.
قلعه شوش یا کاخ دمورگان مثل قلعه های قرون وسطی در اروپا از ۲ حیاط تشکیل شده که حیاط دوم آن مرتفع تر از حیاط اول است. در زیر حیاط دوم ۲ تالار زیرزمینی تعبیه شده است. مصالح قلعه از خشت است و روکشی از آجر روی آن قرار دارد که این آجرها مربوط به دوره های مختلف تاریخی است. عناصر تشکیل دهنده معماری قلعه شوش شامل طاق های رومی، درگاه های قوسی و تزیینات آجری است که از معماری سنتی اصیل ایرانی الهام گرفته اند. از سال ۱۳۷۱ از قلعه شوش به عنوان نوعی موزه استفاده شده و اشیای تاریخی در آن نگهداری می شوند. قلعه شوش دارای اتاقی کوچک شیشه ای است که به کلاه فرنگی شهرت دارد. همچنین برج استوانه ای که در ضلع غربی بنا قرار دارد، مربعی شکل است و به عنوان کبوترخانه مورد استفاده قرار می گرفت. برج دیگر این بنا در وسط حیاط قرار گرفته است که به برج شمالی نیز شهرت دارد. شکل این برج به صورت دایره تعبیه شده است. این قلعه که بر بلندای آکروپل ساخته شده، نقشه ای ذوزنقه ای شکل دارد؛ دور تا دور قلعه توسط راهرویی احاطه شده و اتاق هایی به سمت حیاط، گرد آن ساخته شده است. قلعه شوش با الهام از قلعه های قرون وسطی ساخته شده و متأسفانه در مصالح آن، از آجرهای کشف شده از کاخ آپادانا نیز استفاده کرده‌اند. به طوری که تعدادی آجر منقوش به خط میخی، لا به لای دیوارهای این قلعه خودنمایی می‌کنند؛ به دلیل استفاده از آجرهای منقوش و متنوع، به این بنا موزه آجر نیز می گویند.
عکاس : زهرا شکری
خبرنگار: وصی اله محمودی
