چند روز قبل از شروع ایام عزاداری، خدمتگذاران حسینیه کار خودشان را با نظافت محوطه شروع می‌کنند. حسینیه سادات‌اخوی از دیرباز تا به امروز، میزبان عزاداران، زنجیرزنان و سینه‌زنان زیادی بوده.این حسینیه بالاتر از چهارراه سیروس و تکیه رضاقلی‌خان واقع شده است. محمدجواد سادات‌اخوی یکی از خادمان حسینیه می‌گوید: «این بنا توسط عموی بزرگم مرحوم سیدابراهیم سادات‌اخوی بنا شده است».
البته از این حسینیه تنها در ایام عزاداری امام حسین(ع) استفاده نمی‌شود بلکه در دهه فاطمیه یا برنامه‌های مذهبی دیگر هم در حسینیه به روی مردم باز است.«تمام دیوارهای این حسینیه کاشیکاری شده و قدمت کتیبه‌ها و کاشیکاری‌های آن به ۱۳۰ تا ۱۴۰ سال پیش باز می‌گردد. البته در اینجا پارچه‌ها و کتیبه‌هایی هم وجود دارد که ۸۰ سال از عمر آنها می‌گذرد. به همین خاطر به مرور زمان فرسوده شده و از بین رفته‌اند».
اما با از بین رفتن این کتیبه‌ها خادمان حسینیه بیکار ننشسته‌اند، چراکه در سال۱۳۸۷ بعضی از کتیبه‌های حسینیه از نو ساخته شدند. قلم‌کاران اصفهانی کتیبه‌های جدید را با همان طرح‌های قدیمی درست کرده و تحویل حسینیه دادند: «بعضی از کتیبه‌ها فقط باید در جای مخصوص خودشان نصب شوند و در جاهای دیگر کاربرد ندارند. مثلا سردر آبدارخانه، کتیبه‌ای نصب شده که نماد قهوه‌خانه است، به همین خاطر ما توسط استادکارانی ماهر همه کتیبه‌های قدیمی و فرسوده را از نو طراحی کرده و در همان جای قبلی‌اش نصب کردیم.»
حسینیه سادات‌اخوی
عزاداران همه در حیاط بزرگ حسینیه نشسته‌اند. حیاط با فرش پوشیده شده تا افراد بیشتری بتوانند از عزاداری در این حسینیه سهم ببرند. معماری حسینیه همانند دیگر بناهای قدیمی پایتخت است، دورتادور این حیاط بزرگ اتاق‌های زیادی جا خوش کرده‌اند که هر ساله با فرا رسیدن ماه محرم خادمان حسینیه اتاق‌ها را با پارچه‌های سیاه و کتیبه تزئین می‌کنند.
«قبلا در این مکان، خانه‌های کوچکی قرار داشت که به مرور زمان تخریب شدند. بعد از تخریب این خانه‌ها بود که عمویم سیدابراهیم تصمیم گرفت تا در این مکان، حسینیه بسازد.»
محمدجواد سادات‌اخوی با گفتن این حرف‌ها ادامه می‌دهد: «در شروع کار، بیشتر عزاداران حسینیه را خانم‌ها تشکیل می‌دادند و آقایان تنها به کارهای خدماتی می‌پرداختند اما به مرور زمان، محلی هم برای آقایان در نظر گرفته شد».حالا ۵۰ نفر به عنوان خادم حسینیه کار پذیرایی از مهمان‌ها را انجام می‌دهند، اصلی‌ترین برنامه حسینیه از اول تا دوازده محرم شروع می‌شود.خادمان از ۱۵ روز قبل دست به کار می‌شوند و آستین‌های خود را برای انجام کارهای حسینیه بالا می‌زنند: «اولین کار ما نصب چادر سفیدرنگ بزرگی است که روی حسینیه می‌زنیم. بعد حیاط را فرش می‌کنیم و کار تزئین اتاق‌ها را با پارچه‌های مشکی و کتیبه‌ها انجام می‌دهیم.»چادر به کار رفته در این حسینیه سه تکه است که دو تخته از آن از جنس کرباس و یک تخته برزنتی است و روی آن سه پرچم با رنگ‌های قرمز، سبز و مشکی نصب شده است: «ما در فصل گرما از چادرهای کرباس و در فصل سرما از چادرهای برزنتی استفاده می‌کنیم.»
پذیرایی با چای و نان‌قندی
در طول محرم پذیرایی از عزاداران از ساعت ۷ صبح شروع می‌شود و تا اذان ظهر ادامه دارد. شلوغ‌ترین زمان حسینیه هم از ۹ صبح شروع می‌شود تا ۱۲ ظهر.
«این حسینیه ظرفیت پذیرایی از دو هزار و ۵۰۰ نفر را دارد و خادمین هم در ۳ وعده از مردم پذیرایی می‌کنند.».
از آنجا که عزاداران صبح زود خودشان را به این حسینیه می‌رسانند با چای و نان‌قندی از آنها پذیرایی می‌شود، خادمان حسینیه پس از صرف صبحانه دو نوبت دیگر هم از مردم پذیرایی می‌کنند، یک‌بار در هنگام مراسم و یک‌بار هم پس از پایان آن. «ما خیلی حواسمان جمع است که از همه پذیرایی بشود و کسی از قلم نیفتد».
آیین عزاداری در این حسینیه همانند ۲۰۰ سال پیش برگزار می‌شود و تا الان هیچ تغییری نکرده است. محمدجواد سادات‌اخوی می‌گوید: «ما زمان را طوری تنظیم کرده‌ایم که ابتدا واعظ تا نیم ساعت برای مردم سخنرانی کند و بعد از آن مداحان به نوبت مراسم روضه و سینه‌زنی را برپا کنند. بعد از تمام شدن مداحی بازهم مراسم سخنرانی و مداحی تا اذان ظهر ادامه دارد. به این ترتیب اگر کسی به سخنرانی اول مراسم نرسد می‌تواند از سخنرانی دوم استفاده کند.»
سفید و سبز، مراسم ویژه
در این حسینیه ایوان شرقی محل عزاداری خانم‌ها و ایوان غربی مخصوص آقایان است.
این اتاق‌ها با سه در هشتی قدیمی به حیاط متصل می‌شوند: «ما مراسم را در حیاط حسینیه برگزار می‌کنیم. برای همین منبر را داخل حیاط گذاشتیم تا برای همه عزاداران دید خوبی داشته باشد، منبر حسینیه با رنگ مشکی تزئین شده است. البته در روزهایی که مراسم‌هایی ویژه حضرت علی‌اصغر(ع) و حضرت قاسم(ع) داریم از رنگ‌های سفید و سبز برای تزئین منبر و حسینیه استفاده می‌کنیم، این منبر برای مردم ارزش خاصی دارد و معمولا بعد از مراسم خیلی از خانواده‌ها که فرزند خردسال دارند قنداقه بچه‌هایشان را از زیر منبر رد می‌کنند چون اعتقاد دارند که پای این منبر اشک‌های زیادی ریخته شده و حرمت زیادی دارد.»
جالب است بدانید که قنداق بیشتر رجال سیاسی در دوران قاجار از زیر این منبر گذرانده شده است.
محمدجواد سادات‌اخوی در این‌باره می‌گوید: «در گذشته مقامات دربار و خانم‌های قاجاری برای عزاداری به این حسینیه می‌آمدند و حتی گفته می‌شود مادر ناصرالدین شاه قنداق پسرش را از زیر این منبر رد کرده است.»
منبع: همشهری سرنخ/شماره ۱۶۶/جلال شمسایی
