عصر ایران – «برجام هیچ دستاوردی نداشته است»؛ این شاه بیت مخالفان برجام است که برای سال های طولانی دولت را در اختیار داشتند، پرونده هسته ای را اداره می کردند و مدام با تحریم های تازه از مذاکرات باز می گشتند. اخیراً هم یکی از رسانه هایشان نوشته است که چرا دستاوردهای برجام را نمی بینیم؟ نکند فقط جنّیان می توانند آن را ببینید!

هر چند کسی که خود را به خواب زده نمی توان بیدار کرد، ولی نه برای بیدار کردن اینان – که کاری عبث است – بلکه برای گفت و گو با وجدان های بیدار و منصف و ثبت در تاریخ، چند نمونه از دستاوردهای برجام را مرور می کنیم:

۱ – تا قبل از برجام، در تاریخ شورای امنیت سابقه نداشت که قطعنامه های این شورا علیه کشوری بدون اجرا، لغو شوند. اما هنر دیپلماسی در دولت روحانی این بود که توانست با قدرت های جهانی مذاکره کند و ۶ قطعنامه تحریمی را بدون اجرا شدن، ملغی کند. تا قبل از این، قطعنامه های شورای امنیت یا توسط کشورهای محکوم، اجرا شده بود (مانند لیبی در ماجرای لاکربی) یا به آن کشورها حمله کرده بودند (مانند عراق در جریان اشغال کویت) و سابقه نداشت که با گفت وگو، قطعنامه ای را بلااثر کنند.

۲ – تا قبل از برجام، سایه جنگ بر سر کشور بود. برخی منتظر یک جنگ تمام عیار بودند و گروهی نیز که خوش بین تر بودند، می گفتند که یک درگیری موشکی خواهیم داشت که طی آن، آمریکایی ها مراکز هسته ای ما را در بوشهر و نطنز و اراک می زنند و ما هم به ناوها و پایگاه های آنها در منطقه شلیک خواهیم کرد.
بحث حمله هوایی اسرائیل به سایت های هسته ای ایران و نیز نحوه پاسخ ایران به این تجاوز احتمالی هم در تمام آن سال ها داغ بود.

اینک اما، سایه شوم جنگ بر سر کشور نیست. برجام هیچ دستاوردی هم که نداشته باشد، همین که جنگ را از کشور دور کرده، بزرگ ترین خدمت به مردم کشوری است که هنوز از آثار جنگ ۸ ساله رها نشده اند.
به راستی، آیا واقعاً کشور تحمل یک جنگ دیگر را داشت؟!

۳ – ایران تبدیل به گوشت قربانی شده بود. هر شخصی، اعم از حقیقی و حقوقی به خود اجازه می داد هر رفتاری که خواست با ایران و ایرانی ها انجام می داد. اگر تا قبل از تحریم ها، شرکت های خارجی با قراردادها و پیش پرداخت های متعارف با ایرانی ها کار می کردند، در دوران تحریم، تا تمام پول را قبلا نمی گرفتند، با ایرانی ها معامله نمی کردند و بسیار هم پیش آمد که پول شرکت های خصوصی و دولتی ایران را گرفتند و به بهانه تحریم ها، نه کالا و خدمات دادند و نه پول را !

دولت های زیادی هم مانند هند و کره جنوبی و دیگران، نفت ایران را گرفتند و پولش را ندادند. هندی ها به جای پول نفت، سموم کشاورزی نامتعارف به ایران دادند که همین سموم غیراستاندارد، باعث افزایش سرطان معده در ایران شد.

آسیب مهم تر از عدم واریز پول، از بین رفتن اعتبار و ابهت ایران و ایرانی بود.
اینک اما، آن وضعیت شرم آور، رو به پایان است. شرکت هایی که تا دیروز برای طرف های ایرانی ناز می کردند، بازگشته اند، روند وصول طلب های ایران از مشتریان نفتی آغاز شده است. سران کشورها در سفر به ایران با هیأت های بزرگ تجاری می آیند و باز مهم تر از همه این ها، بازگشت اعتبار ایران است.

۴ – کشتیرانی ایران و نیز بیمه آن، تحت تحریم بود. در آن زمان مجبور بودیم برای تردد کشتی هایمان، پرچم ایران را از کشتی ها برداریم و با دادن پول به کشورهایی مانند مالی، زیر پرچم آنها در آب های آزاد تردد کنیم! حال بماند که نام این کار عزت بود یا ذلت(!) اما هر چه بود گذشت و اینک کشتی های ایرانی با پرچم ایران تردد می کنند و مجبور نیستیم به ریزکشورها باج دهیم و زیر عَلَم آنها برویم.

۵ – توسعه میدان های مشترک نفتی و گازی ایران با همسایگان، بسیار کُند و بعضاً متوقف شده بود و رقبا در اغلب میدان ها، بیش از ما برداشت می کردند و هنوز هم جلوترند. بسیاری از پروژه های نفت و گاز ایران، گاه به خاطر فقدان یک قطعه تحریمی متوقف بودند و درست در همان زمان که ایرانی ها، به دنبال دور زدن تحریم و خرید قطعه به چند برابر قیمت بودند، قطری ها، گاز را پارس جنوبی استخراج می کردند و می فروختند و توانستند بالاترین درآمد سرانه را به خود اختصاص دهند.

اینک اما، خریدها در حال انجام است، میدان های مشترک از جانب ایران توسعه می یابد. پارس جنوبی فعال شده است و درآمد ایران افزایش خواهد یافت.

۶ – صادرات نفت ایران در دوران تحریم به ۶۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت و روند کاهشی نیز همچنان ادامه داشت و اگر آن وضعیت ادامه می یافت، صادرات نفت ایران به صفر می رسید و کشور ورشکست می شد. این در حالی بود که قبل از آن، صادرات نفت ایران بیش از ۲٫۵ میلیون بشکه بود.
یادمان هست که کشتی های نفتکش ایران پر از نفت خام در خلیج فارس متوقف بودند و جایی برای رفتن نداشتند.

بعد از برجام اما، وزارت نفت بازارهای نفتی از دست رفته را احیا می کند به طوری که صادرات نفت ایران اکنون به ۱٫۷ میلیون بشکه در روز رسیده و این روند افزایشی همچنان ادامه دارد.

نکته غم انگیز ماجرا این است که بازارهای از دست رفته ایران در آن سال ها، عمدتاً نصیب عربستان سعودی شده بود. یعنی از یک طرف ما ضعیف تر و فقیر تر می شدیم و به همان نسبت، سعودی ها قوی تر و غنی تر. یکی از علل ناراحتی عربستان از برجام، همین است.

۷ – کند شدن نرخ رشد تورم، افزایش تدریجی سرمایه گذاری های خارجی در ایران،آغاز رفت و آمدهای سیاسی و اقتصادی با کشورهای مهم جهان، کاهش فرار سرمایه از کشور، حرکت به سمت نوسازی ناوگان هوایی، جایگزینی تدریجی خودروهای استاندارد اروپایی، کره ای و ژاپنی با خودروهای بی کیفیت چینی در آینده، تحویل سامانه ضدهوایی اس ۳۰۰ بعد از سال ها به ایران، از سرگیری ارائه سوخت به هواپیماهای ایران در بسیاری از فرودگاه های جهان، آغاز نوسازی صنایع، بازگشایی سوئیفت و رفع تدریجی مشکلات آن در راستای اتصال ایران به سیستم مالی جهانی، امکان خرید بسیاری از کالاهایی که تا پیش از این امکانش برای ایران نبود از دارو گرفته تا قطعات صنعتی، افزایش قابل ملاحظه توریست های خارجی در ایران و دهها مورد دیگر از نتایج برجام هستند و تازه این ، اول راه است و اکنون در چهارمین ماه اجرای برجام هستیم.
انصاف باید داد که راهی طولانی برای بازسازی خرابی های به جای مانده از گذشته باقی است چرا که خراب کردن به لحظه ای است و ساختن بسیار زمان‌بر است.

قطعاً شرکت های خارجی که سال هاست از تجارت با ایران دور شده اند، برای بازگشت به ایران احتیاط می کنند یا روند سرمایه گذاری های خارجی، حتما زمان بر است ، رفع اشکالات تجارت و سوئیفت و نظایر این ها هم زمان می برد و بدعهدی ها نیز مزید بر علت است ولی نکته مهم این است که روندها آغاز شده اند و رو به جلو هستند، درست برعکس گذشته که مدام تحریم های بیشتری می شدیم و روز به روز بیشتر در مضیقه و خطر قرار می گرفتیم.

البته هیچکدام از آنچه گفته شد، به معنای بی عیب و نقص بودن دولت یازدهم یا حتی قابل اعتماد بودن طرف های ایران در مذاکرات ۱+۵ نیست بلکه سخن بر سر این است که ندیدن دستاوردهای برجام یا بهتر بگوییم، خود را به ندیدن زدن، طریق انسانیت و انصاف و میهن دوستی نیست.

اخلاقی هم نیست کسانی که برای وطن، چنین مأموریت بزرگی را انجام دادند، به جای تقدیر شدن، هر روز مورد حملات و تخریب های سیاسی و باندی قرار گیرند. وجدان، انصاف و شرافت، بسیار مهم تر از سیاست و قدرت و دولت است و ای کاش، این را همه بفهمند.