پیشینه و تاریخچه مدرسه قصه های مجید (آلیانس، اتحاد):
اتحاد جهانی آلیانسAlliance Israélite Universelle
الف) اتحاد جهانی آلیانس כל ישראל חברים Alliance Israélite Universelle بنیادی است خیریه که در سال ۱۸۶۰م توسط آدولف کرمیو Adolphe Crémieux برای محافظت از یهودیان تمامی دنیا با هدف؛ خودکفایی یهودیان از طریق آموزش و پرورش و شعار؛ “تمامی قوم اسراییل دارای وظیفه برای حمایت از دیگر یهودیان است” در پاریس تشکیل شد. اولین مدرسه آلیانس در سال ۱۸۶۲م در مراکش افتتاح و به سرعت تعداد این مدارس بالغ بر ۱۰۰ عدد شد.
ب) آدولف کرمیو در ۱۲ ژوئیه ۱۸۷۳م (۲۱ تیر ۱۲۵۲خ) با ناصر الدین شاه ، که در سفر فرانسه بود، دیدار و شاه با تاسیس مدارس آلیانس در ایران موافقت کرد. اما این مساله با مخالفت شدید علمای شیعه و مردم در ایران مواجه گردید و موضوع منتفی شد.
نکته اول) می گویند؛ در جلسه کریمو با ناصرالدین شاه، موضوع شکل گیری دودمان قاجار به وسیله یک یهودی زاده به نام حاج ابراهیم کلانتر مطرح شده بود تا ناصرالدین شاه با ایجاد مدارس موافقت کند.… (البته برخی معتقدند شکل گیری دودمان پهلوی نیز کار یهودیان است!) ج) در نهایت امر، توافقنامه نهایی بین ایران و آلیانس (نماینده مسیو ژوزف کازس) در ۱۴ ژوئیه ۱۸۹۸م (۲۳تیر ۱۲۷۷خ) در زمان مظفرالدین شاه امضاء و ایران مسئول تامین محل ساخت مدرسه آلیانس شد و اولین مدرسه آلیانس در تهران و به ترتیب مدارس دیگری در همدان ، اصفهان ، سنندج، شیراز ، نهاوند، کرمانشاه ، گلپایگان، بیجار، یزد، کاشان و … برپا شد. نکته ویژه) این مدارس در ایران با نام اتحاد شروع به فعالیت کرد، مدرسه ای که باعث اتحاد یهودیان شده بود اما به دلیل تفاوتهای فرهنگی شدید بین یهودیان اشکنازی و یهودیان ایرانی و همچنین تاکید شدید مدارس آلیانس بر ارزشهای غربی، اهمیت ندادن به فقه یهود (با هدف آماده سازی یهودیان برای زندگی در جامعه غیر یهودی)، آموزش به زبان فرانسه، نه زبان عبری یا فارسی و … باعث شد، خانواده یهودیان احساس کنند فرزندانشان از ریشه های یهودیت و حتی ایرانی جدا شده اند، پس در سال ۱۳۰۰خ و به قوانین نظام آموزشی واحد در ایران در زمان رضا خان ، تغییرات بسیاری در مدارس ایجاد و مدارس آلیانس از سازمان آلیانس فرانسه منفک و توسط سازمانهای یهودی آمریکایی و البته با زبان فارسی و با نامهای جدید؛ مدارس ملی اتحاد، وحدت ملی و … اداره شدند.
نکته دوم) به دلیل سطح علمی بالای مدارس، مشاهیر زیادی جزو دانش آموختگان مدارس اتحاد (آلیانس) بودند، مثل؛ ابوالحسن صدیقی، میرزاده عشقی، جواد بدیع زاده، محمد قزوینی، حاج علی رزم آرا، حاج حسین آقا ملک، عبدالحسن آذرنگ، احمد علی سپهر، غلامحسین صدیقی، ابراهیم حشمت، علی محمد حیدریان، علی اردلان، منوچهر طبری، ساموئل رهبر، امیرمهدی بلیغ، عیسی بهنام، احمد بیرشک، احمد پارسا، جواد هدایتی، ابوالقاسم سحاب، نصرالله فلسفی، محمد قزوینی، مشیر همایون شهردار، ادوارد ژوزف، رضا کمال، ذبیح الله منصوری، توران میرهادی، حبیب یغمایی، احسان یار شاطر، محمد قاضی، ابراهیم یاهیلد، گیتی برخوردار، شکرالله برآوریان، سلیمان ساسون، حسین علاء، جهانشاه صالح، نظام وفا، ربیع مشفق همدانی، حبیب الله القانیان، مجد الدین نصیری، احمد راد، محسن سهیلی خوانساری، مرتضی محجوبی، کاظم خان مژدهی و …..
د) بالاخره مدرسه آلیانس یا اتحاد شهر اصفهان در اول آگوست ۱۹۰۱م (۱۰ مرداد ۱۲۸۰ ه خورشدی) به عنوان سومین مدرسه آلیانس با ۲۲۰ شاگرد شروع به کار کرد. نکته آنکه مدرسه آلیانس یا اتحاد اصفهان با کمک یهودیان خیرخواه اصفهان و به مدیریت شخصی به نام خُرزوَق برپا شد و تنها مدیریت آن به عهده بنیاد آلیانس گذاشته شد. مدرسه قصه های مجید (آلیانس، اتحاد، شهید حلبیان) آدرس استان اصفهان، شهر اصفهان، خیابان هاتف اصفهانی، خیابان مشیر (یخچال) جنب کوچه شریعتی شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران: متاسفانه این اثر ثبت ملی نشده بود و پرونده در زمان تصدی دولت احمدی نژاد تهیه اما به دلیل برخی نواقص، این اثر ثبت نشده و برخی از منابع به اشتباه اعلام کرده بودند که این اثر ثبت شده، با کمک یکی از دوستان و همکاری جناب آقای دکتر نظری این اثر دیروز ثبت ملی شد. تتمه نویس) حسب پیگیری های انجام شده مدرسه قصه های مجید با شماره ۳۱۷۷۷ در تاریخ ۹۳/۱۱/۱۸ ثبت و با نامه شماره ۹۳۲۵۰۳/۲۸۴۳۶ مورخ ۹۳/۱۲/۲ به تمامی مارجع ذی ربط ابلاغ شد.
نامهای دیگر: مدرسه Alliance، مدرسه آلیانس، مدرسه اتحاد، مدرسه فرانسوی ها، مدرسه یهودیان، مدرسه قصه های مجید، دبیرستان شهید حلبیان الف) Alliance در زبان فرانسه به معنی اتحاد است و نام بنیاد اتحاد جهانی آلیانس AIU بنیادی که توسط یک فرد فرانسوی برای یهودیان بنا شده بود. ب) سریال قصه های مجید کیومرث پوراحمد در این مدرسه برداشت شده بود. ج) شهید حلبیان از دانش آموختگان این مدرسه بود که برای دفاع از خاک وطن جان داد. نکته سوم) اسم مدارس آلیانس دخترانه اتفاق نام گذاری شد (اتفاق در زبان عربی به معنی اتحاد است) نکته چهارم) مدرسه ای به نام اتحادیه در سال ۱۲۸۵خ به سرپرستی عبدالوهاب خوشنویس در محله گلبهار اصفهان تاسیس و سپس به محله ی نیم آورد رفت و مدت شش سال دایر بود.
روزنامه کیهان در مقاله ای مدارس اتحاد را فراموشخانه و لژ فرانسوی نامیده و مدعی شده میرزا ابراهیم خان صحاف از دانش آموختگان این مدارس است در حالی که صحاف در زمان ایجاد مدارس اتحاد در تهران ۴۵ ساله بوده! دوران و بانی اثر مدرسه قصه های مجید: خیرخواهان و نیکوکاران یهودی به مدیریت آقای خُرزوَق و در دوران قاجار امکان بازدید مدرسه قصه های مجید: در روزهای اداری هفته با هماهنگی قبلی امکان پذیر است، اما به دلیل مخروبه بودن توصیه نمی شود. مشخصات و معماری مدرسه قصه های مجید (آلیانس، اتحاد)؛
مدرسه قصه های مجید در زمینی به مساحت ۴۵۰۰ متر بنا شده و سردر آجری مدرسه در خیابان یخچال قرار دارد، سردری که از دوران پهلوی به یادگار مانده و کاشی کاری آن در زیر تابلوی جدید پنهان شده است، البته جای شکرش باقی است که کاشی کاری پهلوی آن تخریب نشده است. مدرسه قصه های مجید یا دبیرستان اتحاد اصفهان دو قسمت داشته؛ دست راست پسرانه و دست چپ دخترانه که هر کدام دو طبقه بود. طبقه اول برای کلاس های ابتدایی و طبقه دوم برای کلاس های متوسطه هفتم تا نهم . که بعدها قمست دخترانه تخریب شد. بنای شرقی باقی مانده در حال حاضر از سه قسمت تشکیل شده؛ جنوبی، میانی و شمالی … بنای جنوبی مدرسه قصه های مجید؛ بنایی است به ارتفاع ۹.۵ متر در دو طبقه که در هر طبقه آن ۵ کلاس قرار دارد و راه پله آن در قسمت شمالی است و ایوان آن با ۱۴ ستون و سرستون های گچی تزئین شده است.
بنای میانی مدرسه قصه های مجید ؛ بنایی است به طول ۱۴ متر که در حال حاضر یک طبقه است و قسمت پشتی آن کاملا ویران شده، این بنا قبلا دو طبقه بوده و طبقه زیرین سالن غذاخوری و طبقه فوقانی سالن کنفرانس مدرسه اتحاد بوده که ایوان آن دارای ۶ ستون سنگی قاجاری منحصر به فرد می باشد. ستونها با نقوشی از حضرت داوود در میان پرندگان و حضرت موسی با تبرزین و نقوش حیوانی و … حجاری شده است.
این حجاری ها عمل حاج محمد هاشم حجار معروف به هنرمند (متوفی ۱۳۴۴خ و مدفون در تکیه شهشهانی تخت فولاد اصفهان) بوده.
ستونهای میانی هر دو دارای امضاء هستند و هر کدام به یک شکل، یکی عمل هاشم حجار ۱۳۴۴ق و دیگری؛ هاشم ، ارتفاع این ستونها هر کدام ۴.۷۰ سانتی متر است. بنای شمالی مدرسه قصه های مجید؛ این عمارت دقیقا قرینه عمارت جنوبی است و دفتر مدیر مدرسه و یک کنیسه برای یهودیان در آن قرار دارد.
نکته پنجم) مدارس اتحاد (آلیانس) هنگام اعیاد یهودیان تعطیل می شده و نکته دیگر آنکه قبل از ساخت مدرسه اتحاد، در سالهای ۱۸۷۵م (۱۲۵۴خ) چند آموزگار پروتستان مذهب، عهده دار تدریس یهودیان بودند و دومین مدرسه یهودیان در سال ۱۸۹۹م (۱۲۷۸خ) در اصفهان توسط یک پروتستان به نام نورالله دائر شده بود. البته مدارسی که توسط غربیان در اصفهان اداره می شد، فراوان بودند؛ مثل مدارس؛ ستاره صبح، اسقف، ادب، مالیه، سعدی و …
می گویند؛ طبق وقف نامه اتحاد جهانی آلیانس اگر تعـداد دانـش‌آمـوزان کلیمـی بـه ۲۵ نفـر رسیـد، مدرسه می‌بایست هم چنان به آن ها اختصاص داشته باشد و در غیر این صورت، مسلمانان به شرط این که مدرسه را به عنوان یک مکان آموزشی حفظ کنند، می‌توانند از مدرسه اتحاد استفاده کنند. لازم به ذکر است در مدارس اتحاد (آلیانس) پوشاک و خوراک رایگان بوده.
عکاس: مریم شکری
خبرنگار: فرناز سادات حسینی
